مرتضی محمدپور | شهرآرانیوز؛ پس از اجرای فاز اول طرح تحول اقتصادی دولت که در قالب هدفمندسازی یارانه ها، منجر به تغییر قیمت برخی اقلام نظیر روغن و لبنیات شد، برخی نگرانی‌های عمومی شرایطی را ایجاد کرد که در آن شاهد تشکیل صفوف طولانی دربرابر نانوایی‌ها بودیم؛ ازدحام‌های غیرمنطقی و خرید‌های غیرعقلانی افرادی که با نگرانی از گران شدن آرد، چندبرابر نیاز معمول خانواده خود نان می‌خریدند و در خانه می‌انباشتند تا درصورت گرانی، تا مدت‌ها از خرید نان گران بی نیاز باشند، با این حال موج نگرانی‌های کاذب با مدیریت جهادی مسئولان امر و مدیران دستگاه‌های متولی حوزه آرد و نان آرام شد و به تدریج، عموم مردم در عمل مشاهده کردند که وعده‌های مسئولان در حوزه ثبات قیمت نان حقیقت دارد و خبری از گرانی نیست و به همین واسطه مدت زمان انتظار مردم در صف‌های تهیه نان کمتر شد، اما در روز‌های اخیر، تعطیلی غیرمجاز برخی نانوایی‌ها در مشهد باعث شده است فشار جمعیتی متوجه تعداد کمتری از نانوایی‌ها باشد و در این آشفته بازار، دلالان هم دوباره به طمع افتاده اند که سودی به جیب بزنند و نان مردم را آجر کنند.
مشاهده‌های میدانی شهرآرانیوز از نانوایی‌های شهر مشهد، از تشکیل دوباره صف‌های طولانی مردم برای تهیه نان حکایت دارد. علت اصلی شلوغی نانوایی‌ها در یک ماه پیش، جو روانی حاکم بر بازار و نگرانی برخی مردم بود که به تدریج برای همه روشن شد قرار نیست قیمت نان افزایش پیدا کند، اما درحال حاضر، شلوغی‌های پراکنده در برخی نانوایی‌ها بیش از آنکه به دلیل التهابات روانی میان مردم باشد، ریشه در تخلفات برخی نانوایی‌ها و سودجویی دلالان آرد دارد. پیامک‌های رسیده به شهرآرانیوز در روز‌های گذشته نشان می‌دهد که شهروندان نگران بازگشت صف‌های طولانی برای نان هستند.
یک شهروند در همین زمینه برای شهرآرانیوز پیامک فرستاده است که «دیروز به هشت نانوایی سر زدم تا نان بخرم، اما پنج نانوایی تعطیل بودند و در بقیه نانوایی‌ها هم مردم صف طولانی بسته بودند.» یکی دیگر از شهروندان نوشته است: «برای خرید نان که مهم‌ترین کالای مصرفی است، باید در صف ماند و درنهایت نانوایی‌ها به میزان نیاز، نان نمی‌فروشند.»
مشاهده میدانی خبرنگار شهرآرانیوز نیز نشان می‌دهد که برخلاف وعده داده شده درباره اینکه نانوایی‌ها حق ندارند در روز غیرتعطیل خود فعالیت نکنند، نانوایی‌هایی در خیابان امامیه، شریعتی، قرنی، پیروزی، عبادی و آموزگار بدون رعایت روز تعطیل، فعالیت خود را متوقف کرده بودند.
یکی از خبازان فعال در بولوار سرافرازان مشهد در این باره می‌گوید: عرضه آرد به نانوایی‌ها در شرایط کنونی به اندازه‌ای است که حتی اگر بخواهیم نانوایی را شبانه روز فعال نگه داریم، نه تنها منعی از نظر اتحادیه و بازرسان ندارد، بلکه سهمیه اضافی آرد هم دراختیار نانوا قرار می‌گیرد و لذا اگر بگویند کسری آرد وجود دارد، این کسری معنای دیگری به جز آزادفروشی آرد ندارد و نشانه تخلف است. یکی از همین نانوایی‌ها در گفتگو با خبرنگار شهرآرانیوز، اتمام سهمیه آردش را دلیل تعطیلی بیان می‌کند. یکی دیگر از نانوایی‌ها در خیابان امامیه به هر شهروند فقط سه عدد نان سنگک می‌دهد و می‌گوید باید تا آخر ماه سهمیه ام برسد.
ناصر شعربافیان، مدیر نظارت وبازرسی محصولات سازمان جهادکشاورزی خراسان رضوی، در گفتگو با شهرآرانیوز، با تاکید بر استمرار اجرای طرح برکت ۲ و نظارت بدون استثنا بر نانوایی‌های مشهد می‌گوید: کارگروه‌های بازرسی در قالب کمیته‌های تخصصی، به صورت محسوس و نامحسوس نانوایی‌ها را رصد می‌کنند و همان طور که هفته گذشته، حدود ۲۰۰ واحد نانوایی متخلف به طور بازدارنده‌ای جریمه شدند، این روند استمرار خواهد یافت و با هرگونه عرضه خارج از شبکه آرد، کم فروشی و گران فروشی به طور قاطع برخورد خواهد شد.
اشباع نیاز بازار به آرد، نقطه عطفی در مسیر چاره اندیشی‌های دستگاه‌های مسئول در حوزه آرد و نان بود که درپی موج اول شلوغی نانوایی‌ها باعث شد شاهد توزیع روزانه هزاران کیسه آرد میان نانوایی‌های سطح شهر باشیم، تاجایی که حمیدرضا نوری، مدیرکل سابق اداره غله وخدمات بازرگانی استان، در نشست کارگروه ویژه بررسی وضعیت نانوایان مشهد در ۲۳ اردیبهشت سال جاری، به صراحت اعلام کرد: این آمادگی وجود دارد که علاوه بر سهمیه متوسط روزانه ۲۰کیسه برای هر نانوایی، سهمیه موردنیاز به هر میزان که نیاز باشد، تهیه شود و دراختیار واحد‌های نانوایی قرار بگیرد و بر این اساس، هر نانوایی به میزان ساعت پخت خود می‌تواند سهمیه بگیرد و از افزایش فعالیت با افزایش سهمیه آرد، حمایت خواهد شد.
بدون نیاز به اظهارنظر کارشناسانه و تخصصی، بدیهی است که برنامه زمان بندی پخت، هرگز معیار مناسبی برای سنجش فعالیت یک نانوایی نیست؛ زیرا همان طور که امروز شاهد هستیم، برخی نانوایی‌ها بدون اینکه کرکره مغازه خود را پایین کشیده و از برنامه زمان بندی فعالیت خود خارج شده باشند، پخت نان را متوقف کرده اند و درنتیجه سهمیه آرد دریافت می‌شود، اما نانی به دست مردم نمی‌رسد. در این شرایط، به نظر می‌رسد تصمیم فرمانداری مشهد برای اجرای طرح «نصب کارتخوان‌های هوشمند در نانوایی‌های مشهد»، اقدام شجاعانه‌ای باشد که در سایه آن، می‌توان به گشودن گره نانوایی‌ها و حل معضل ازدحام مردم برای تهیه نان امیدوار بود.
محسن داوری، فرماندار مشهد، نیز در این باره می‌گوید: کارتخوان‌هایی که قرار است در نانوایی‌ها نصب شود، با کارتخوان‌های عادی تفاوت دارد، به گونه‌ای که پیش از نصب، اطلاعات مربوط به نوع نان، وزن استاندارد چانه، قیمت و اطلاعاتی از این دست برای دستگاه تعریف می‌شود و وقتی مشتری برای پرداخت مبلغ نان از کارت بانکی استفاده می‌کند، مشخص می‌شود که این نانوایی در یک ساعت مشخص، چه تعداد نان را به یک مشتری فروخته است؛ البته ثبت جداگانه قیمت کنجد و پلاستیک هم توسط این کارتخوان‌ها میسر است و علاوه بر این، دستگاه‌ها به سیستم مکان یاب هوشمند مجهز شده اند تا امکان جابه جایی آن‌ها به خارج از نانوایی وجود نداشته باشد. درنتیجه، امکان کنترل بیشتر برای نهاد‌های نظارتی و دستگاه‌های متولی امر فراهم می‌شود.
به نظر می‌رسد مسئولان حوزه آرد و نان به جای اینکه به دنبال رفع موقتی التهاب بازار باشند و بخواهند راه حل مشکل فعلی را در افزایش بی حدوحساب توزیع آرد در کوتاه مدت بجویند، این بار با اجرای یک طرح جهادی درصدد هستند مشکلات و نواقص موجود در این حوزه را از اساس مدیریت کنند. از این منظر، دلگرم بودن به حل مشکل نانوایی ها، رفع چالش در توزیع آرد و مدیریت معضل اسراف گسترده نان به صورت هم زمان، غیرمنطقی به نظر نمی‌رسد.