ملیحه فلاح | شهرآرانیوز؛ آیا حجاب برتر یک پوشش گران است؟ بستگی به انتخاب شما دارد؛ مثلا اینکه از کجای شهر و کدام فروشگاه خرید می‌کنید، چه مدل چادری و چه جنسی با سلیقه شما جور می‌شود، انتخاب شما پارچه ساده است یا طرح دار، چادری برای استفاده روزمره می‌خواهید یا قرار است در میهمانی‌ها استفاده کنید، کیفیت پارچه چادرمشکی در ذهن شما هنوز به نام کره و ژاپن گره خورده است یا معتقد به استفاده از کالای داخلی هستید؟
هرکدام از این انتخاب‌ها بر قیمت نهایی تأثیرگذار است و می‌تواند ارزش یک قواره پارچه چادرمشکی را از حدود ۳۰۰ هزار تومان به ۳ میلیون تومان برساند. مبنای افراد برای زدن برچسب گرانی یا ارزانی به یک کالا متفاوت است، بنابراین ما هم به جای شما برچسب نمی‌زنیم، اما تناقض‌ها و خلأ‌های بازار این کالا که یکی از نماد‌های فرهنگی و مذهبی ایران اسلامی است، نشان می‌دهد که همچنان تولید چادر آن گونه که باید حمایت نمی‌شود.
سرتان گیج می‌رود از تنوع در مدل، جنس و طرح چادرها. قیمت‌ها هم که از هر مغازه تا مغازه دیگر فرق می‌کند. تعداد فروشنده‌های چادرمشکی آماده در مشهد و کسانی که در این شهر پارچه چادری می‌فروشند، به دلیل مذهبی بودن شهر زیاد است. وقتی در قامت مشتری وارد مغازه‌ها می‌شویم، شمار راهنمایی‌ها به اندازه تنوع اجناس افزایش می‌یابد و بیشتر گیجمان می‌کند. همه این پرس وجو‌ها را می‌توان در حرف‌های یکی از پارچه فروشان چهارراه خواجه ربیع که در مغازه کوچکش فقط سیاهی پارچه‌های چادرمشکی به چشم می‌خورد، خلاصه کرد.
او می‌گوید: «روی قیمت پارچه‌های وارداتی چادرمشکی به اصطلاح بسته است؛ یعنی قیمت‌ها مشخص نیست و ممکن است تا چندبرابر متغیر باشد. همین چند شب قبل، خانمی یک قواره چادر کره‌ای را از ما قیمت گرفت که ۶۰۰ هزار تومان بود. تا نرخ را فهمید، رنگش پرید؛ چون همان را از خیابان دانشگاه ۲ میلیون تومان خریده بود.»
خلاصه پاسخ سوال‌های ما از چند فروشنده پارچه چادرمشکی در مشهدبه اینجا ختم می‌شود که میانگین قیمت یک قواره چادرمشکی ساده وارداتی با کیفیت خوب برای دوخت چادر ایرانی و استفاده مداوم حداقل یک سال، حدود ۶۰۰ هزار تومان و همین میانگین برای پارچه‌های طرح دار ۸۰۰ هزار تومان است. حالا اگر برای هزینه خیاطی هم ۱۵۰ هزار تومان درنظر بگیریم، هزینه یک چادر با دوخت ساده بین ۷۵۰ تا ۹۵۰ هزار تومان تمام می‌شود؛ البته برپایه پرس وجو‌های ما، قیمت یک قواره چادرمشکی در پارچه فروشی‌های مشهد تا ۳ میلیون تومان هم می‌رسد.
اگر قصد خرید پارچه‌های تولید داخل را داشته باشید، میانگین قیمت یک قواره چادرمشکی ساده ۳۰۰ هزار تومان و برای پارچه‌های طرح دار ۵۰۰ هزار تومان است.
سری به چند مغازه چادرفروشی در خیابان ۱۷ شهریور می‌زنیم. مانکن‌های چادری با انواع مدل‌ها از ملی و دانشجویی بگیرید تا عربی و خبرنگاری، جلوی در مغازه‌ها ردیف شده اند. وارد یکی از این مغازه‌ها در مجتمع آسمان می‌شویم. ارزان‌ترین پیشنهاد فروشنده، چادرملی با قیمت ۲۹۰ هزار تومان است که البته بین چادر‌های مشکی اطرافش به اصطلاح به بوری می‌زند. فروشنده هم می‌گوید که این پارچه تعریف چندانی ندارد.
در مغازه بعدی که فروشنده آن ادعا می‌کند از واردات پارچه مشکی تا تولید و فروش چادر را انجام می‌دهد، قیمت‌ها بیشتر است که از ۳۸۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا ۶۰۰ هزار تومان می‌رسد. کف قیمت چادر‌های آماده در فروشگاه‌های خیابان سناباد از این هم بیشتر است و به طور میانگین از ۴۵۰ هزار تومان شروع می‌شود و تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد. حداقل قیمت چادرها در فروشگاه‌های خیابان شیرازی نیز با یکدیگر متفاوت است. از فروشنده‌ای که قیمت ارزان‌ترین چادر فروشگاهش ۷۰۰ هزار تومان است، می‌پرسیم چرا؟
می‌گوید: بیشتر مشتری‌های ما زائر خارجی هستند، ما هم جنس خارجی و باکیفیت کار می‌کنیم که قیمتش همین است؛ البته در این خیابان، چادر‌هایی با میانگین قیمت ۲۸۰ هزار تومان نیز پیدا می‌شود. یک جست وجوی ساده در اینترنت، کافی است که تعدادی از انواع سایت‌های فروش چادر ردیف شود. در فضای مجازی نیز قیمت‌ها از حدود ۳۰۰ هزار تومان شروع می‌شود وبه ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌رسد. برخی می‌گویند هیچ ارزانی بی حکمت نیست و این چادرها از نظر دوخت یا جنس ضعیف هستند، اما افرادی که از این چادرها استفاده کرده اند، از خرید خود راضی بوده اند. در میان همه فروشنده‌های مجازی و حقیقی که ما به آن‌ها سرمی زنیم، هستند کسانی که بدون هیچ حمایتی برای ترویج حجاب برتر، چادر‌هایی با کیفیت و دوخت مناسب را با قیمت کم عرضه می‌کنند.
سنگ‌های یشم، مچ‌های یراق دوزی شده، طراحی چادر با مخمل و منجق و... قیمت چادرها را نجومی افزایش می‌د هد. تعداد مزون‌هایی که در بالاشهر مشهد به فروش منسوجات حجاب مشغول هستند، این روز‌ها زیاد شده است. یک پارچه مشخص که قیمت هر قواره آن در چهارراه خواجه ربیع ۸۰۰ هزار تومان است، وقتی در این مزون‌ها دوخته شود و روی مچ دست هایش را چند سنگ تزئینی بدوزند، یک میلیون و ۹۰۰ هزار تومان قیمت می‌خورد.
همه این مزون‌ها در فضای مجازی نیز فعال هستند و آن طور که ادعا می‌کنند، برند خاص خود را دارند. قیمت چادر‌های طراحی شده در یکی از این مزون‌ها در خیابان فلسطین، از یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان آغاز می‌شود. این مزون‌ها همین چند روز قبل هم یک ایونت یا همان رویداد دسته جمعی راه انداختند که ارزان‌ترین چادر در این فروش جمعی، یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان بود.
کره، ژاپن، ویتنام و... ۹۰ درصد بازار چادرمشکی ایران و دیگر کشور‌های مسلمان را دراختیار گرفته اند. همه تولیدات این سه کشور به دبی می‌رود از آنجا نیاز همه این کشور‌ها به پوشش اسلامی تامین می‌شود. بعد از اینکه این پارچه‌ها چند دست می‌چرخد و به دست مصرف کننده نهایی می‌رسد، قیمت آن هم پلکانی افزایش می‌یابد.
از ۵۰ میلیون مترمربع بگیرید تا ۱۰۰ میلیون مترمربع، اعدادی است که در چند سال اخیر نشان دهنده نیاز کشور به پارچه چادرمشکی بوده است. ۸۰ میلیون مترمربع، آخرین آماری است که خبرگزاری برنا در جریان بازدید رئیس جمهور از مهم‌ترین کارخانه تولید پارچه چادرمشکی کشور، همین چند هفته قبل در گزارشی، آن را رقم نیاز کشورمان به پارچه چادرمشکی، اعلام کرد.
«تولید داخلی پارچه چادرمشکی فقط جوابگوی ۱۰ درصد نیاز کشور است.» این آمار را هم مسئولان و فعالان این حوزه چند سال است که تکرار می‌کنند. چند هفته قبل سیدصولت مرتضوی، معاون اجرایی رئیس جمهور، برای آخرین بار این آمار را مطرح کرد. حال سوال اینجاست که آیا این فقط تکرار یک آمار بدون مطالعه است یا واقعیت دارد. اگر واقعی باشد، می‌توان این طور نتیجه گرفت که در سال‌های اخیر هیچ حمایتی برای افزایش تولید پارچه چادرمشکی در کشور صورت نگرفته است.
بزرگ‌ترین کارخانه تولید پارچه چادرمشکی کشور با ظرفیت تولید سالانه ۱۰ میلیون مترمربع در شهرکرد واقع است. آن طور که مسئولان در بازدید اخیر رئیس جمهور از این واحد تولیدی آمار داده اند، کارخانه اکنون با ۱۰۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کند و قرار است ظرفیت آن تا آخر سال به ۱۶ میلیون متر و تا سال آینده به ۲۶ میلیون مترمربع افزایش پیدا کند. اما سوال اینجاست که چرا چنین کارخانه‌ای در شهر مشهد که هم از نظر بازار مصرف و هم پیشینه صنعت نساجی پیشروست، وجود ندارد؟ شاید، چون تاکنون، حمایت و انگیزه‌ای برای این کار وجود نداشته است.
بی خیال آمار کشوری می‌شویم و می‌خواهیم جوابمان را درباره میزان حضور پارچه‌های ایرانی در پارچه فروشی‌های مشهد، از پرس وجو‌های میدانی از فعالان این حوزه و مسئولان به دست آوریم. حرف‌ها در این باره نیز ضدونقیض است. یکی از پارچه فروشان مشهدی می‌گوید: «کیفیت کار ایرانی درجه یک است، اما متاسفانه ذهن مردم ایران درباره کیفیت پارچه چادری به جنس کره و ژاپن گره خورده است.»
اینکه کیفیت چادر ایرانی خوب است خوشحالمان می‌کند، اما درست پارچه فروشی کناری حرف همکارش را نقض می‌کند و می‌گوید: تولیدات داخل، کیفیت خوبی ندارد و حتی ابتدا و انتهای توپ پارچه در اندازه عرض متفاوت است. یک پارچه فروش دیگر هم به ما می‌گوید که برخی تولیدات ایرانی، خوب و بعضی بی کیفیت است و نمی‌توان یک برچسب به همه زد. اما درباره کمیت حضور پارچه‌های ایرانی در شهر، همه ادعا می‌کنند که ۹۰ درصد پارچه‌های بازار، وارداتی و فقط ۱۰ درصد ایرانی است؛ البته همین ادعا را هم مجید شادمهر، رئیس اتحادیه پارچه فروشان مشهد، رد می‌کند و می‌گوید: اکنون حداقل ۲۰ تا ۳۰ درصد پارچه‌های چادرمشکی در بازار، تولید داخل است و این پارچه‌ها از نظر کیفیت حتی از کار‌های باکیفیت کره و ژاپن بهتر است. من به همه مشتری‌های خودم پیشنهاد می‌دهم که از پارچه‌های ایرانی استفاده کنند. اینکه برخی همکاران من به کیفیت پارچه ایرانی انتقاد دارند، احتمالا مربوط به جنس‌های درجه ۲ و ۳ ایرانی است، وگرنه کیفیت تولیدات داخل در سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده است.
جواد حسین پور، پژوهشگر حوزه پوشاک، نیز در این باره می‌گوید: بافت پارچه چادرمشکی، تکنیک خاصی دارد که فقط در انحصار چند کشور است. اگر در ایران به دنبال کارخانه تولید این نوع پارچه با عملکردی دفاع پذیر مثلا تامین بیش از ۱۰ درصد نیاز جامعه هستید، چنین کارخانه‌ای را پیدا نمی‌کنید.
او برای اینکه نشان دهد تولید پارچه چادرمشکی در ایران تامین کننده نیاز کشور نیست، یک حساب وکتاب ساده می‌کند و می‌گوید: این فقط یک مثال است؛ تصور کنید حداقل ۵ میلیون بانوی چادری در ایران باشند که هرکدام در سال به یک قواره (۵/۳ متر) چادر نیاز دارند. این یعنی نیاز کشور ما به پارچه چادرمشکی در سال، بیش از ۱۷ میلیون متر است. حالا سوال اینجاست که آیا کارخانه‌های داخل توان این تولید را دارند؟ نه، پس نیاز به واردات داریم، اما نه وارداتی که در انحصار چند نفر باشد. اینکه نیاز به واردات داریم، نیز اصلا جنبه منفی ندارد؛ زیرا صنعت نساجی یک صنعت چندوجهی است.
این پژوهشگر حوزه پوشاک می‌گوید: بگذارید یک مثال بزنم؛ در کشور ترکیه یک کارخانه جوراب بافی با ۸۰۰ دستگاه وجود دارد. همه دستگاه‌های این کارخانه ایتالیایی و نخی هم که برای بافت جوراب‌ها استفاده می‌شود، وارداتی است. ترکیه بعد از تولید و بسته بندی یک محصول باکیفیت، آن را به همه جای دنیا صادر می‌کند. این اصلا به معنی وابسته بودن نیست، بلکه یعنی استفاده از فرصت‌های داخلی و خارجی در مسیر تولید. ایران نیز در صنعت نساجی می‌تواند با تکیه بر مزیت‌های خود از پتروشیمی، انرژی و کارگر ارزان، جایگاه خوبی در جهان به دست آورد، اما متاسفانه این صنعت در کشور ما مهجور مانده است و درمجموع حوزه نساجی و پوشاک متولی خوبی ندارد.
محسن مرادی، نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان پوشاک مشهد است. او نیز در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه ۱۰ تا ۱۵ تولیدکننده خوب در زمینه چادر در مشهد داریم، می‌گوید: حمایت مالیاتی و تامین نقدینگی، دو راهکار موثر برای رونق تولید چادر در مشهد است. بخش تولید با مشکل مالیات رو به رو است؛ به خصوص که دو سال سخت را در دوران کرونا گذارنده است، از این رو اگر خواهان حمایت از تولید چادر در مشهد هستیم، باید فشار مالیاتی بر بخش تولید کاهش پیدا کند.
او ادامه می‌دهد: فشار مالیاتی سبب می‌شود تولیدکنندگان داخلی رغبتی به تولید نداشته باشند و حتی برخی از آن‌ها فعالیت در کشور‌های همسایه را ترجیح دهند. همچنین به دلیل تورم، نیاز به نقدینگی واحد‌های تولیدی افزایش یافته است، اما بانک‌ها آن گونه که انتظار می‌رود، تسهیلات دراختیار تولیدکنندگان قرار نمی‌دهند؛ به همین دلیل کار در این حوزه نیز با مشکلات بی شماری روبه رو شده است.