محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ ساخت پارک و توسعه فضای سبز یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های مدیریت شهری در چند سال اخیر است؛ چرا که با توسعه شهر‌ها و مهاجرت مردم به شهر‌های بزرگ و افزایش ساخت وساز، دیگر زمین مناسب و درست و حسابی برای ساخت یک پارک حتی در اندازه محلی و بسیار کوچک هم وجود ندارد.
این در حالی است که با گسترش آپارتمان نشینی از یک طرف مردم به فضای سبز بیشتر برای تفریح نیاز دارند و از طرف دیگر در شهر‌های بزرگ به علت افزایش آلودگی هوا و جزایر گرمایی که گاه و بیگاه بر فراز آن‌ها تشکیل می‌شود باید پارک و بوستان و هر گونه فضای سبز شهری گسترش یابد تا آسیب‌های ناشی از آلاینده‌های مختلف را در کاهش دهد، به همین دلیل از حدود یک دهه قبل و حتی بیشتر، مفهوم باغ بام، یا همان روف گاردن، جای خودش را در فرهنگ ساخت و ساز باز کرد و مدیریت شهری مدت هاست تلاش می‌کند با مشوق‌های مختلف و به هر شکل و شیوه‌ای مردم را به ساخت باغچه و فضای سبز کوچک در پشت بام تشویق و ترغیب کند تا هم آلودگی هوا کم و هم کمبود پارک و بوستان در شهر‌ها به این سبک و سیاق جبران و زمینه تعامل و ارتباطات اجتماعی در آپارتمان‌ها فراهم شود.
شهرداری مشهد نیز چیزی نزدیک به دوازده سال است که به صورت جدی ماجرای ساخت باغ بام را در مشهد دنبال می‌کند و با تصویب چندین مشوق مثل پرداخت هزینه بخشی از ساخت باغ بام و البته الزام برخی از ساختمان‌ها به انجام این کار، راه را برای توسعه باغ بام‌ها در مشهد باز کرده است.
شهرداری مشهد نیز فرایند احداث باغ بام روی پشت بام‌ها و تشویق مردم و سازندگان مسکن به این کار را از سال ۱۳۸۹ آغاز کرد و این مسئله در شهریورماه ۱۳۹۱ و با تصویب لایحه اعطای تسهیلات تشویقی و حمایتی در احداث باغ بام سروشکل رسمی به خود گرفت.
در مصوبه آن سال شورای شهر، شهرداری موظف شد تا حداقل ۲ هزار متر باغ بام، ترجیحا در بافت مرکزی شهر را تا شهریورماه سال بعد دنبال کند و برای شهروندان به ازای هر مترمربع باغ بام، ۴۰ هزارتومان مشوق در نظر بگیرد.
شهرداری مشهد البته در سال ۱۳۹۴ لایحه‌ای اصلاحی را برای مصوبه سه سال قبل در زمینه ساخت باغ بام‌ها به شورای شهر مشهد بُرد که به تصویب رسید.
براساس این اصلاحیه، شهرداری ملزم شد به شهروندان و مالکان برای ساخت باغ بام مشاوره رایگان بدهد، ساخت باغ بام برای ساختمان‌های ۶ تا ۱۰ طبقه و بیشتر از آن در منطقه یک و ثامن که سرانه فضای سبز آن‌ها از شهر کمتر بود اجباری شود و مشوق چهل هزارتومانی سال ۱۳۹۱ هم به ۲۰۰ هزارتومان افزایش پیدا کند.
خلیل ا... کاظمی، معاون وقت خدمات شهری شهرداری مشهد، پس از تصویب این مصوبه اعلام کرد که اگر این موضوع را در ساختمان‌های بلند مرتبه اجرایی کنیم، می‌توانیم ۴۵ هکتار فضای سبز در شهر مشهد داشته باشیم. شهرداری مشهد، اما در سال ۱۳۹۸ بار دیگر لایحه اصلاح احداث باغ بام‌ها را به شورای شهر فرستاد و توانست رأی اعضای شورا را برای این کار بگیرد.
مشوق ۲۰۰ هزارتومانی این بار به حدود ۵۰۰ هزارتومان رسید و در منطقه ثامن همه ساختمان‌های بالای ۵۰۰ متر و در سایر مناطق شهرداری هر ساختمان ۶ تا ۱۰ طبقه و بیشتر ملزم به اجرای باغ بام شدند.
مسئول امور توسعه فرهنگ و مشارکت‌های شهروندی سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه هدف اصلی از توسعه باغ بام‌ها در شهر مشهد بهبود کیفیت هوای شهر بوده است گفت: بام‌های سبز علاوه بر کاهش مصرف انرژی در ساختمان ها، جذب آب باران و جلوگیری از هدر رفت آب، با ایجاد فضای آرامش بخش در آپارتمان ها، زمینه تعامل میان همسایگان را نیز فراهم می‌کند که در نهایت منجر به کاهش حجم سفر‌های غیر ضروری داخل شهر می‌شود.
فرزانه هژبری افزود: در بافت مرکزی شهر در منطقه ثامن با توجه به محدودیت‌های موجود برای احداث پارک و همچنین میزان بالای آلاینده‌های زیست محیطی، مصوب شد همه عرصه‌های بالای ۵۰۰ مترمربع به هنگام ساخت بنا ملزم به اجرای باغ بام شوند و در سایر مناطق شهرداری هم الزام احداث باغ بام فقط برای ساختمان‌های گروه ج و د (با متراژ بالای ۵ هزار متر مربع و شش طبقه به بالا) مصوب شده است و اگر مالکان ساختمان‌ها در سایر عرصه‌ها اقدام به ایجاد بام سبز کنند، مشمول‌مشوق می‌شوند.
هژبری با اشاره به میزان مشوقی که شهرداری برای ساخت باغ بام تعیین کرده است گفت: امسال میزان مشوق شهرداری به ازای هر مترمربع احداث باغ بام مبلغ ۷۲۵ هزار تومان است. ضمن اینکه اجازه ساخت یک آلاچیق به مساحت حداکثر ۱۲ مترمربع و همچنین مجوز احداث یک گلخانه با سازه سبک به متراژ حداکثر ۲۵ مترمربع روی بام به مالکان داده می‌شود.
مسئول مشارکت‌های شهروندی سازمان پارک‌ها در ادامه درباره شرایط اعطای این تسهیلات تشویقی به مالکان بیان کرد: برای دریافت مشوق باغ بام لازم است حداقل یک سوم از مساحت بام تبدیل به بستر سبز و باغچه شود و تعبیه فلاورباکس مشمول دریافت مشوق نمی‌شود و تأیید متراژ باغ بام بعد از بازدید و توسط کارشناسان فضای سبز باید انجام شود.
یکی دیگر از شروط اعطای مشوق، اجرای باغ بام توسط شرکت‌هایی است که گواهی نامه سازمان مدیریت و برنامه ریزی را دریافت کرده اند. اسامی شرکت‌های مجری در سایت سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد به آدرس parks.mashhad.ir قابل دسترسی است.
وی با تأکید بر اینکه نگهداری و حفاظت باغ بام برای سازمان پارک‌های شهرداری بسیار مهم است افزود: پرداخت مشوق در مناطق زمانی به مالکان انجام می‌شود که فرم تعهد حفظ و نگهداری از باغ بام به مدت ۱۰ سال توسط آن‌ها امضا شود و اگر بنا به دلایلی باغ بامی که مشمول دریافت مشوق شهرداری شده است از بین برود، آن ساختمان به قیمت روز احداث باغ بام به شهرداری بدهکار خواهد شد.
هژبری در ادامه از پرداخت مشوق برای احداث ۹۰۶ متر مربع باغ بام احداثی مشارکتی در شهر خبر داد و گفت: پس از ابلاغ مصوبه جدید شورای شهر از سال ۹۹ تا امروز ۱۲ درخواست شهروندی مشمول دریافت مشوق قرار گرفته است که منجر به توسعه بیش از ۹۰۰ مترمربع مساحت بام‌های سبز شهر شده است.
مسئول امور توسعه فرهنگ و مشارکت‌های شهروندی سازمان پارک‌های شهرداری مشهد با بیان اینکه فرهنگ سازی و آموزش شهروندان باید در برنامه شهرداری قرار بگیرد گفت: با هدف آشنایی مردم با موضوع باغ بام از سال گذشته سازمان پارک‌ها وفضای سبز شهرداری مشهد اقدام به برگزاری دو وبینار آموزشی برای شهروندان کرده است؛ همچنین با سازمان نظام مهندسی ساختمان برای برگزاری دوره‌های آموزشی با موضوع باغ بام برای نخستین بار برنامه ریزی شده است.
وی تأکید کرد: چنانچه شهروندی مایل به استفاده از این مشوق‌ها باشد، لازم است پس از مراجعه به قسمت خدمات الکترونیک سایت سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهرداری مشهد ومطالعه توضیحات مندرج در بخش مشوق‌های باغ بام، دراین باره تصمیم گیری کند. با توجه به اینکه فرایند دریافت مشوق بدون پیچیدگی‌های مرسوم اداری است، شهروندان می‌توانند پس از اتمام عملیات اجرایی باغ بام با سازمان پارک‌ها و فضای سبز مکاتبه‌ای داشته باشند و بقیه این فرایند در شهرداری انجام خواهد شد. البته تهیه سامانه باغ بام نیز در دستور کار شهرداری قرار دارد که در صورت تکمیل مسیر پاسخگویی به متقاضیان کوتاه‌تر می‌شود.