فاطمه رافع | شهرآرانیوز؛ امسال یکی از سال‌های متفاوت حضور زائران در مشهد بود و دهه آخر صفر میزبان حضور میلیونی زائرانی بودیم که تا دیروز سواره یا پیاده، راه‌های دور و نزدیک را با پای دل طی کرده‌اند تا در روز و شب‌هایی که مشهد سوگوار عزای سلطان علی‌بن موسی‌الرضا (ع) است، خود را به آستان مقدسش برسانند و در عزایش اشک ماتم بریزند. براساس تازه‌ترین آمار، ۴۵۸ هزارو ۷۳۳ نفر از این جمعیت را زائران پیاده تشکیل می‌دهند. میزبانی از این جمعیت میلیونی در کمتر از ۱۰ روز پایانی ماه صفر افتخاری است برای مشهدی‌ها و البته بی‌تردید نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و جامع و نیز بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های محلی و ملی؛ موضوعی که مسئولان استانی هم از چند ماه پیش به برنامه‌ریزی برای آن مشغول بودند.
آیت‌ا... سیدابراهیم‌رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان، هم بیست‌وسوم شهریور در نشست هیئت دولت بر ضرورت پیش‌بینی‌های لازم برای تسهیل زیارت زائران امام‌رضا (ع) تأکید و معاون اولش را مأمور کرد هرچه‌سریع‌تر نشست قرارگاه مرکزی دهه آخر صفر را با همین دستورکار در مشهد برگزار کند. این شد که محمد مخبر فردای آن روز، یعنی بیست‌وچهارم شهریور، راهی مشهد شد تا در نشستی سه‌ساعته که حاصلش ۲۲ مصوبه برای خدمت‌رسانی به زائران رضوی در زمینه‌های اسکان، حمل‌ونقل، نیاز‌های بهداشتی و... بود، حاضر شد و بیست‌وهفتم شهریور هم قرارگاه خدمت‌رسانی به زائران در دهه پایانی ماه صفر به‌صورت رسمی کار خود را آغاز کرد تا همه دستگاه‌های دولتی خدماتشان را با محوریت این قرارگاه به زائران ارائه کنند؛ خدماتی که از اسکان گرفته تا امداد و نجات و حمل ونقل و... را شامل می‌شد.
«بهره‌گیری از ظرفیت‌های مردمی»؛ این عبارت هم شاه‌بیت سخنان مسئولانی بود که در روز‌های منتهی به سالروز شهادت حضرت‌رضا (ع) در کنار گزارش‌هایی که از اقدامات انجام‌شده برای میزبانی از زائران رضوی ارائه می‌دادند، از مردم برای پذیرایی هر چه‌شایسته‌تر از زائران دعوت می‌کردند؛ دعوتی که مشهدی‌ها به آن لبیک گفتند و با مشارکت در پویش‌هایی مانند «هر خانه، یک‌زائرسرا» و «هم‌محله‌ای امام‌رضا (ع)» در میزبانی از میهمانان امام‌مهربانی‌ها سنگ‌تمام گذاشتند.
از میان انبوه زائرانی که به مشهد آمدند، برای بیش از ۵۵۸هزار نفر‌شب ظرفیت اقامتی اعم از مراکز اسکان شهرداری، هتل‌ها، هتل‌آپارتمان‌ها، مهمان‌پذیرها، خانه‌مسافرها، مهمان‌سرا‌های دولتی، زائرسرا‌های ارزان‌قیمت، زائرشهر رضوی، مدارس، حسینیه‌ها و... پیش‌بینی شد و اگر چه مشهدی‌ها هم به‌واسطه پویش‌هایی که راه افتاد، پای کار اسکان زائران آمدند، اما باز هم گزارش‌های رسیده از خیابان‌های اطراف حرممطهررضوی حکایت از این داشت که برخی زائران به پهن‌کردن زیراندازی برای اسکان در این محدوده اکتفا کرده‌اند و سراغ مراکز اسکان پیش‌بینی‌شده نرفته‌اند؛ دلیلش را هم می‌توان در گله همین زائران از کمبود ظرفیت‌های اسکان ارزان جویا شد.
با‌این‌حال معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان‌رضوی به خبرنگار شهرآرا گفت که در مجموع حدود ۷۰درصد از ظرفیت‌های اسکان اعم از رسمی، موقت و اضطراری و همچنین بیش از ۹۵درصد اسکان رسمی در این ایام استفاده شده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حجت گنابادی‌نژاد صحبت‌هایش را با قدردانی و تشکر از مردم مشهد ادامه داد و افزود: مشهدی‌ها امسال برای میزبانی از زائران رضوی سنگ‌تمام گذاشتند؛ هم با مشارکت در پویش‌هایی مانند هم‌محله‌ای امام‌رضا (ع) و اسکان زائران در خانه‌های خود و هم با حمل‌ونقل رایگان و صلواتی زائران تا حرممطهررضوی و نیز موکب‌هایی که در قالب رویداد «در مسیر بهشت» در خیابان امام‌رضا (ع) برپا شد.
از گنابادی‌نژاد درباره برخی نابسامانی‌ها در اسکان زائران، به‌ویژه در خیابان‌های پیرامون حرممطهررضوی پرسیدیم و او این‌طور پاسخ داد: گزارش منفی ویژه‌ای نداشته‌ا‌یم و فقط به‌صورت موردی مشکلاتی وجود داشته است.
به گفته او در این ایام بیش از ۱۰هزار مورد بازدید نظارتی در حوزه‌های مختلف خدمت‌رسانی به زائران انجام و با حدود هزار مورد تخلف برخورد شده که بازگشت وجه، مهر‌و‌موم، تذکر کتبی، معرفی به تعزیرات و... برخی از برخورد‌های انجام‌شده با متخلفان بوده است.
پیش‌بینی حدود ۶۰۰هزار نفر‌شب ظرفیت اسکان، ۱۴هزار جای پارک، ۹۰۰ موکب شهری و بین‌راهی، ۴ هزارو ۱۳۵ چشمه سرویس بهداشتی، ۳۱۹ آب‌خوری، ۲۴۷پایگاه اورژانس، به‌کارگیری هزارو ۲۶۷دستگاه آمبولانس، ۱۳دستگاه اتوبوس‌آمبولانس، آماده‌باش ۶۹بیمارستان و هزارو ۱۴۵داروخانه و... فقط بخشی از خدماتی است که در دهه پایانی ماه صفر به زائران ارائه شد.
از طرفی بخشی از ظرفیت‌های ملی نیز برای خدمت‌رسانی در این روز‌ها به کمک مشهد آمد و نمونه‌اش خبری بود که احمد وحیدی، وزیر کشور، بیست‌و‌هشتم شهریور امسال که برای حضور در نشست قرارگاه مرکزی خدمت‌رسانی به زائران دهه پایانی ماه صفر به مشهد آمده بود، اعلام کرد: با مسئولان دست‌کم هفت استان صحبت شده است تا برای تأمین نیاز‌های احتمالی جمعیت میلیونی زائران حرم مطهر امام‌رضا (ع) در دهه پایانی صفر به کمک مسئولان خراسان‌رضوی بیایند و از ظرفیت استان‌های مختلف برای خدمات بهداشتی، درمانی، تغذیه و تسهیلات اسکان زائران رضوی در دهه آخر صفر در مشهد استفاده می‌شود.
باوجود همه این اقدامات، اما یعقوبعلی نظری، استاندار خراسان‌رضوی، بیست‌وهفتم شهریور و در حاشیه افتتاح قرارگاه خدمت‌رسانی به زائران امام‌رضا (ع) گفته بود: «این حجم از زائر را ﻧمی‌توان با امکانات محدودی که در اختیار است، مدیریت کرد.» این جمله استاندار را می‌توان به زیرساخت‌هایی که مشهد برای خدمت‌رسانی به زائران رضوی نیاز دارد تعمیم داد؛ زیرساخت‌هایی که تأمین آن‌ها نیازمند توجه ویژه و بیش‌ازپیش دولت به زیارت است و اگرچه در حدود یک سال گذشته از عمر دولت سیزدهم اقداماتی مانند برگزاری نشست کارگروه ملی زیارت و ارتقای ساختار آن به شورای ملی زیارت انجام شده است، اما هنوز فاصله زیادی تا نقطه مطلوب وجود دارد.
یکی از مهم‌ترین چالش‌های مشهد، مسئله نوسازی و بهسازی بافت فرسوده پیرامون حرممطهررضوی است که از سال‌ها پیش آغاز شده، اما همچنان خبری از پایان آن نیست و وضعیت فعلی صدای تولیت آستان‌قدس‌رضوی را هم درآورده است تا آنجا که حجت‌الاسلام‌والمسلمین احمد مروی به‌تازگی با انتقاد از روند کند بازسازی بافت اطراف حرم گفت: شرایط بافت فرسوده پیرامون حرم مطهر با جایگاه و شأن این بارگاه قدسی و نظام مقدس اسلامی تناسب ندارد.
توسعه و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل درون‌شهری هم از موضوعاتی است که مدیران شهری مشهد بار‌ها و بار‌ها بر لزوم آن تأکید کرده‌اند و از ضرورت همراهی دولت در این زمینه گفته‌اند؛ قطارشهری و ناوگان اتوبوس‌رانی و تاکسی‌رانی مشهد به همت مدیریت شهری و باوجود همه تنگنا‌های مالی در حال خدمت‌رسانی و از سویی نوسازی و توسعه است، اما نوسازی ۵ هزار دستگاه تاکسی مشهد کمک دولت را می‌طلبد. همچنین واردات واگن برای خط یک قطارشهری مشهد و نیز صدور مجوز انتشار ۱۴۰۰ میلیارد تومان اوراق مشارکت برای خط ۳ مترو که البته تاکنون مجوز هزارمیلیارد تومان آن صادر شده، از مواردی است که دولت باید به کمک شهرداری بیاید تا زائران بارگاه رضوی بتوانند با مترو خود را به حرممطهررضوی برسانند.
قطار سریع‌السیر مشهد-تهران که پس از ناکامی پیرپروژه قطاربرقی جایگزین آن شد، هم از پروژه‌های زیرساختی است که حضور زائران رضوی را تسهیل می‌کند و البته به سرانجام رسیدن آن توجه ویژه دولت را می‌طلبد.
«حرم تا حرم» هم پروژه آزادراهی است که قرار است حرم حضرت معصومه (س) را به حرم مطهر برادرش در دیار خراسان برساند، اما در سه دولت گذشته دچار بی‌مهری شد و از تخصیص اعتبارات لازم برای پیشبرد آن در استان خبری نشد و اگرچه مسئولان فعلی استان از قرار‌گرفتن این پروژه در فهرست اولویت‌های استان خبر می‌دهند، اما باید منتظر ماند و سرانجام آن را به چشم دید.
آیت‌ا... رئیسی از زمانی که به عنوان رئیس دولت سیزدهم سکان کشور را به عهده گرفته، بار‌ها بر زیارت آسان و ارزان امام‌رضا (ع) تأکید کرده و حجت‌الاسلام‌والمسلمین نصرا... پژمانفر، رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس، هم در حاشیه بازدید از قرارگاه خدمت‌رسانی به زائران در دهه آخر صفر از وعده رئیس‌جمهور در این زمینه خبر داده است: صحبت‌های مفصلی برای تأمین زیرساخت‌های لازم برای خدمت به زائران صورت گرفته و رئیس‌جمهور نیز قول داده است که امکانات و زیرساخت‌هایی را که برای زائران در مشهد لازم است فراهم کنند.
حالا باید منتظر ماند و دید کدام‌یک از وعده‌های مسئولان ملی برای تحقق زیارت آسان و ارزان به واقعیت می‌پیوندد.