جشنواره فیلم فجر فرصت مناسبی برای تمام کارگردانان به‌ویژه جوان‌ترهاست تا با ارائه اثرشان به جشنواره، بتوانند نام فیلمشان را بر سر زبان‌ها بیندازند و در اکران‌های عمومی موفق‌تر ظاهر شوند، اما درعین‌حال حضور در جشنواره برای تمامی فیلم‌ها تضمین‌کننده به‌دست آوردن زمان مناسبی برای اکران نبوده است.
شکیبا افخمی‌راد| چه‌بسا در طول سال‌های گذشته فیلم‌هایی در جشنواره روی پرده رفته‌اند که به‌دلایل مختلف هنوز نتوانسته‌اند به اکران عمومی برسند. فیلم‌هایی که بیشتر تجربی هستند و به دور از فضای معمول فیلم‌های کمدی و اجتماعی ساخته شده‌اند. از سوی دیگر نابرابری میان تولید و ظرفیت سالن‌ها باعث می‌شود هرساله فیلم‌های اندکی فرصت اکران پیدا کنند. اکنون درحالی به زمان برگزاری جشنواره فیلم فجر و برپا شدن موج تازه‌ای از تولیدات جدید سینمایی نزدیک می‌شویم که هنوز برخی فیلم‌های اکران‌شده در سه دوره گذشته بزرگ‌ترین ماراتن سینمایی کشور، فرصتی برای نمایش عمومی پیدا نکرده‌اند. در این نوشتار نگاهی انداخته‌ایم به برخی فیلم‌های مهمی که تا به امروز از اکران عمومی جامانده‌اند.
ناامیدی از اکران فیلم‌های متفاوت در فجر
«خون خدا» به‌کارگردانی مرتضی‌علی عباس‌میرزایی و تهیه‌کنندگی سیاوش حقیقی و با بازی رضا اخلاقی‌راد سینماگران مشهدی که در جشنواره فیلم فجر سال گذشته نیز با اقبال روبه‌رو نشد، یکی از فیلم‌های جامانده از اکران است. همین بی‌مهری‌ها به فیلم‌های متفاوت را نیز شاید بتوان دلیل تمایل نداشتن «حقیقی» به حضور در جشنواره سی‌وهشتم دانست. این تهیه‌کننده که فیلم «سگ‌ها دیشب نخوابیده‌اند» را آماده نمایش دارد، گفته است: «امسال در جشنواره فیلم فجر به قدری اسم‌های بزرگ دیده می‌شود که دیگر به چنین آثاری توجه نمی‌شود. یعنی ما از پیش بازنده‌ایم.»
تلاش بی‌فایده برای اکران یک فیلم سیاسی
«دیدن این فیلم جرم است»، دیگر فیلمی است که همچنان روی پرده نرفته است. فیلمی سیاسی که وضعیت اکرانش در هاله‌ای از ابهام است. محمدرضا شفاه، تهیه‌کننده این فیلم، درباره آخرین وضعیت اثرش گفته است: «حدود یک سال است که ما را بلاتکلیف گذاشته‌اند و همچنان منتظر اعلام موضع سازمان سینمایی هستیم.». «دیدن این فیلم جرم است» را می‌توان تنها فیلم از میان بازماندگان جشنواره سال گذشته دانست که عواملش مدت‌هاست در تلاش برای اکرانش هستند. به‌گفته شفاه، مسئولان سینمایی قول داده بودند هر فیلمی که در جشنواره فجر نمایش داده شود، برای اکران عمومی مشکلی نخواهد داشت؛ اتفاقی که برای «دیدن این فیلم جرم است»، رخ نداده است.
در یک‌قدمی اکران
درمیان فیلم‌های اکران‌نشده از جشنواره سی‌وهفتم، دو فیلم «پالتو شتری» و «سونامی» اکرانشان قطعی شده است. براساس مصوبات جدید شورای اکران، «سونامی» با بازی بهرام رادان و مهرداد صدیقیان، از چهارشنبه چهارم دی، روی پرده سینما‌های کشور می‌رود. فضای متفاوت این فیلم را که در ژانر ورزشی ساخته شده است، شاید بتوان دلیل به تعویق افتادن زمان اکران آن نسبت‌به فیلم‌های عامه‌پسند دانست. «پالتو شتری»، اولین فیلم مهدی علی‌میرزایی، به‌تازگی قرارداد اکرانش بسته شده و قرار است بعد از پایان نمایش فیلم «۲۳ نفر»، روی پرده سینما‌ها برود. این فیلم کمدی در جشنواره فیلم فجر در جلب نظر داوران و مخاطبان ناموفق بود.
بلاتکلیفی فیلم کیومرث پوراحمد
«تیغ و ترمه» کیومرث پوراحمد با بازی لاله اسکندری، بازیگر خراسانی، قرار بود از هفته گذشته در ایامی که از آن به‌عنوان زمان مرده سینما‌ها یاد می‌شود، در سینما‌های سراسر کشور روی پرده برود، اما سازندگان این فیلم در اعتراض به شرایط ناعادلانه نمایش فیلم‌ها، از اکران فیلمشان انصراف دادند. این فیلم که به‌عنوان یکی از آثار ضعیف جشنواره سی‌وهفتم از آن یاد می‌شود، اقتباسی است از رمان «کی از این چرخ‌وفلک پیاده می‌شوم؟» به قلم گلرنگ رنجبر. باتوجه‌به انصراف «تیغ‌وترمه» از اکران، باید دید که این فیلم می‌تواند بار دیگر برای اکران عمومی تقاضا دهد یا پرونده نمایش آن در سینما‌های سراسر کشور بسته می‌شود.
کوتاه ماندن دست کارگردان مشهدی از اکران فیلمش
«مدیترانه» به‌کارگردانی هادی حاجتمند، سینماگر مشهدی، هرچند نتوانست به بخش رقابتی جشنواره سی‌وهفتم راه پیدا کند، در بخش غیررقابتی جشنواره به‌صورت محدود در برخی سینما‌های کشور اکران شد. پروانه نمایش این فیلم ۱۶ شهریور امسال صادر شده، اما همچنان قراردادی برای اکران آن بسته نشده است. حاجتمند در گفت‌وگویی با مهر، درباره زمان اکران فیلمش توضیح داده است: «پاره‌ای مسائل درباره «مدیترانه» وجود دارد که مانع اکران آن شده است؛ برای مثال به ما گفته‌اند که این فیلم ضددفاع است، درحالی‌که اصلا این‌طور نیست. چون من آدمی ضددفاعی نیستم که چنین فیلمی بسازم.» او در این مصاحبه که ۱۰ آذر منتشر شده، ابراز امیدواری کرده است که ظرف یک ماه آینده، «مدیترانه» اکران شود. «بنفشه آفریقایی»، «جمشیدیه»، «طلا»، «ناگهان درخت»، «حمال طلا»، «روز‌های نارنجی» و «یلدا»، هفت فیلم دیگری هستند که بعد از گذشت ۱۰ ماه از جشنواره سی‌وهفتم همچنان از اکرانشان در سینما‌های کشور خبری نیست. نکته جالب توجه درمیان این هفت فیلم، عدم تلاش عواملشان برای اکران است. گویا عوامل این فیلم‌ها که تجربه ناموفقی را در جشنواره سی‌وهفتم پشت‌سر گذاشته‌اند، امیدی به اکران عمومی فیلمشان ندارند.
فیلم‌هایی که از جشنواره سی‌وششم همچنان در انتظار اکرانند.
اما اکران نشدن فیلم‌های جشنواره فجر محدود به دوره گذشته نمی‌شود. با نگاهی به سی‌وششمین و سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر، می‌توان به نام فیلم‌هایی رسید که همچنان در انتظار اکران به‌سر می‌برند. «امیر» به‌کارگردانی نیما اقلیما، سینماگری که فعالیت حرفه‌ای‌اش را از مشهد آغاز کرده است، دو سال است که منتظر پیدا کردن فرصت مناسب برای اکران است. قرارداد نمایش این فیلم که در جشنواره سی‌وششم روی پرده رفته بود، یکشنبه یکم دی، برای اکران بعد از فیلم سینمایی «زیرنظر» بسته شده است. به این ترتیب احتمالا «امیر» در بدترین زمان برای اکران، یعنی پیش از جشنواره سی‌وهشتم روی پرده خواهد رفت. «امپراطور جهنم» به‌کارگردانی پرویز شیخ‌طادی، با بازی علی نصیریان و «کامیون» به‌کارگردانی کامبوزیا پرتوی با بازی سعید آقاخانی، دو فیلم دیگری هستند که از سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر همچنان منتظر اکران هستند. در این بین، «امپراطور جهنم» با نقد‌های منفی فراوانی در جشنواره روبه‌رو شد، اما «کامیون» توانست نظر‌ها را به خود جلب کند و جایزه بهترین فیلم‌نامه را نیز از آن خود کند.
۳ سال انتظار برای اکران
از میان فیلم‌هایی که در سی‌وپنجمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز روی پرده رفتند، همچنان پنج فیلم در انتظار اکران هستند؛ ازجمله «ماه‌گرفتگی» با بازی کامبیز دیرباز و فریبا کوثری که به وقایع سال ۸۸ می‌پردازد. گویا موضوع حساس این فیلم، مانع اکران آن تا به امروز شده است. «یادم تو را فراموش» علی عطشانی با بازی میترا حجار، بازیگر مشهدی، نیز پس از نمایش در سی‌وپنجمین جشنواره فجر همچنان منتظر اکران است. این فیلم، برداشتی از زندگی ناصر محمدخانی، فوتبالیست مطرح است و بار‌ها تا نزدیکی اکران رفته، اما هنوز رنگ پرده سینما را ندیده است. «بن‌بست وثوق»، «ایستگاه اتمسفر» و «پشت دروازه بهشت» دیگر فیلم‌هایی هستند که از جشنواره سه سال پیش تا به امروز در صف اکران مانده‌اند.