تکتم جاوید | شهرآرانیوز - برایشان مدرسه رفتن نشانه رفاه و ابزار تحصیل کالای لوکس به حساب می‌آید. برای مادری که پنج بچه قد‌و‌نیم‌قد را بدون شوهر بزرگ کرده است و در خانه‌های مردم کارگری می‌کند، حتی جور کردن هزینه ثبت‌نام مدرسه دولتی و چند دفتر و مداد خیلی ارزان هم ناممکن است. خیلی که هنر کند شکمشان را سیر می‌کند و کرایه‌خانه عقب نمی‌افتد. پسر دوازده‌ساله‌اش سر چهارراه شیشه ماشین‌ها را می‌شوید و در زندگی‌اش هدفی جز آوردن شب به شبِ همان پول‌ها به خانه ندارد. این‌ها و هزاران کودک و نوجوان دیگر تابستان امسال در فهرست بازماندگان تحصیل آموزش‌و‌پرورش استان قرارگرفتند؛ ۲۲ هزار نفر در استان و چیزی در حدود ۱۲ هزار‌و۸۰۰ نفر در مشهد.
بازماندگان از تحصیل هرسال در فهرست وزارتخانه هستند و تا زمان وجود فقر مادی و فرهنگی از بین نخواهند رفت. هیچ مصوبه و بودجه دولتی و کشوری‌ای هم در حل مشکلات آنان پاسخگو نیست. نهایتش این است که درس نخوانند و بشوند کارگر و متکدی کوچه و خیابان. عده‌ای، اما دلشان راضی نشده به این آسودگی خیال. همان‌ها که در همه ایام سال دغدغه تأمین احتیاجات نیازمندان را دارند مدت‌ها پیش از راه‌اندازی پویش «مشهد مهربان» به فکر جمع‌آوری مداد و دفتر و ثبت‌نام این عده از کودکان افتاده‌اند.
می‌خندد وقتی که نامی از جشن کوچکِ من در آوردی اش می‌برد: هرسال پیش از شروع مدرسه پویشی را نام گذاری می‌کنم که براساس آن کمک‌ها را جمع آوری کنیم. امسال هم پویش «نذر دفتر و مداد» گذاشتیم، اما در کنارش جشن ۲۰ هزارتومانی هم هست. یعنی به دوست و آشنا گفته بودیم هرچه در توان دارید کمک کنید، اما پایین‌ترین مبلغ همین ۲۰ هزارتومان است. این میزان واقعا برای کار خیر بسیار ناچیز است، اما برای ما که قرار است بسته لوازم التحریر بخریم هر هزار تومانش غنیمت است.
زهره تبهی را از مدت‌ها پیش می‌شناسم. کارمند یکی از ادارات دولتی و عاشق فعالیت خیرخواهانه که پس از پایان ساعت کاری می‌رود سراغشان. در همه ایام سال فعال هستند. خودش و چهار نفر دیگر، اعضای مؤسسه‌ای به نام حامیان فرشته‌های محروم، این روز‌ها سخت مشغول جمع کردن کمک‌ها و تهیه بسته‌های دانش آموزی هستند. دراین باره می‌گوید: امسال برای جمع آوری کمک‌ها در مضیقه بودیم والبته تأکید داشتیم بر کمک به جاماندگان از تحصیل. برای همین توانستیم تا کلاس ششم را حمایت کنیم. هربسته لوازم التحریری که در نظر گرفتیم حدود ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارد و بسته‌ها برحسب مقطع تحصیلی تقسیم می‌شوند. کلاس اول و دوم یک نوع، سوم جدا، چهارم و پنجم باهم و ششم هم جدا.
سه هفته برای جمع کردن کمک‌ها و تهیه اقلام وقت گذاشته اند و پنجشنبه آن‌ها را بین خانواده‌ها توزیع کردند، در خانه‌ای در روستای علی آباد که یکی از اهالی محل در اختیار آنان گذاشته و هر پنجشنبه جمعیت زیادی از نیازمندان در مقابلش صف می‌کشند.
«دختر بچه‌ای داریم که پارسال کلاس اول بود، اما هم به خاطر غیرحضوری بودن کلاس‌ها و هم تصادف پدرش که هیچ منبع درآمدی نداشت، مدرسه نرفت. امسال شناسایی و در مدرسه ثبت نامش کردیم و لوازم التحریر و هزینه‌های خانواده اش هم با خودمان است.» می‌گوید دختر و پسر‌های فراوانی در فهرستشان دارند که به دلیل مشکلات مالی خانواده یا نداشتن سرپرست، از تحصیل محروم شده اند.
تبهی ادامه می‌دهد: تعداد زیادی از این کودکان به طور کامل ترک تحصیل کرده و کودک کار شده اند. پسری دارم که عضو یک خانواده شش نفره است و در کوره آجرپزی زندگی می‌کند. خرج زندگی با اوست و هیچ راهی برای ادامه تحصیلش وجود ندارد. یا پسر نوجوان دیگری که پدر رهایشان کرده و با ۱۳ سال سن در نانوایی کارمی کند، با دستمزد ناچیز. این حقوق کفاف خورد و خوراک خواهر و برادرهایش هم نمی‌دهد چه برسد به لوازم التحریر و لباس و رفت و آمد.
تأکید اعضای مؤسسه از زمان راه اندازی بر خدمت به حاشیه شهر بوده است، اما از پنج سال پیش تاکنون به طور مشخص در منطقه جاده سیمان فعالیت می‌کنند. بدون تعطیلی و به هر مناسبتی موادغذایی و لباس تهیه و بین خانواده‌های تحت پوشش خود توزیع می‌کنند. می‌گوید: خانواده‌های تحت پوششمان زیادند. بیش از ۱۵۰ خانوار را در فهرست داریم، باهمه جزئیات زندگی و تعداد اعضا و مشکلاتشان. هر پنجشنبه بعد از ساعت کاری می‌رویم سراغشان. البته شب قبل با خانواده‌های مورد نظر تماس می‌گیریم و فردا بسته‌های کمک را بین آن‌ها تقسیم می‌کنیم. با کمک همکاران، دوستان و آشنایان مبالغی را جمع آوری و بین ۵۰ تا ۶۰ بسته موادغذایی بین آن‌ها توزیع می‌کنیم.
مؤسسه حامیان فرشته‌های محروم از هیچ کار خیری دریغ نمی‌کند. از سالمند تا بیمار مبتلا به زخم بستر، زنان بی سرپرست و خیلی‌های دیگر. راه پیش رویشان طولانی و سخت است، اما رنج این مسیر را به جان می‌خرند.
حالا ۱۰ سال است. جایی در رسالت ۵۷ که روزی خانه حسین بیابانی بود و بانی کار خیر شد به نیت خدمت به حضرت زهرا (س). سال‌ها رنج خدمت به اهالی منطقه را به دوش کشید. تنها یا با کمک دیگران. به پیشنهاد دیگران خانه را به آشپزخانه تبدیل کرد؛ که همان جا غذا بپزد و یک اتاقش هم بماند برای خیریه‌ای که دو سالی از ثبت رسمی اش می‌گذرد، با نام همان بانو.
مدیر خیریه است، اما خودش را خادم معمولی مردم می‌داند و می‌گوید: خودرو، عواید اندک آشپزخانه، عمر و همه زندگی ام را وقف این خیریه کردم. آدم‌هایی را تحت پوشش گرفتم که سر چهارراه گدایی می‌کردند. هنوز هم اگر رهایشان کنم دوباره وارد خیابان‌ها می‌شوند. از تهیه جهیزیه و سیسمونی گرفته تا حضور پزشک را همین جا انجام می‌دهیم. این روز‌ها هم درحال جمع آوری لوازم مدرسه بچه‌ها هستیم.
محدوده کاری خیریه شان منطقه سیس آباد است که به ادعای بیابانی نزدیک به ۲ هزار نفر نیازمند دارد. او این‌ها را هم به گفته هایش اضافه می‌کند: از میدان بار تا مسکن امید محدوده بزرگی است که تحت پوشش گرفته ایم و از میان آن ۲ هزار نفر، ۵۰۰ نفر از محروم‌ترین هایشان را تحت پوشش نگه داشتیم. چهارشنبه هرهفته اگر سنگ هم از آسمان ببارد، باید اقلامی را آماده کنیم که مردم چشمشان به دست ماست.
می‌گوید گاهی کمک‌های خیران این قدر محدود می‌شود که هرهفته فقط یک قلم کالا را تحویل می‌دهند. مانند دوهفته پیش که روغن توزیع کردند و چهارشنبه گذشته عدس.
از چهارسال پیش پیگیر هزینه تحصیل و ثبت نام بچه‌های محصل شدند. بیابانی شرح می‌دهد: از همان زمان یک خانم دکتر خیر داوطلب شده است و هرسال هزینه ثبت نام بچه‌های نیازمند را می‌پردازد، هر قدر باشد و با هر تعداد. تهیه لوازم التحریر با کمک مردم است؛ و ادامه سخنانش توضیحی درباره همان هزینه است: هزینه ثبت نام مدرسه دولتی برای پول بیمه و کتاب با حساب لباس فرم بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است. خانواده‌های ما این قدر در تنگنای اقتصادی هستند که اگر همین ۳۰۰ تومان را ندهیم، ترک تحصیل می‌کنند. خیلی هایشان شاگرد زرنگ مدرسه هستند، اما در نبود همان پول اندک می‌روند سر کار.
بسته‌هایی که خیریه آن‌ها تهیه می‌کند برای ۳۵۰ دانش آموز تحت پوشش آن هاست: جاماندگان تحصیلی که امسال قرار است به آن‌ها کمک کنیم حدود ۳۵۰ نفر هستند. با این وضعیت گرانی لوازم التحریر یک مجموعه ساده ۳۰۰ هزار تومان است که به اضافه کیف به ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد. یعنی برای همین تعداد دانش آموز باید بیش از ۱۲۰ میلیون تومان هزینه کنیم. هرکدام از بسته‌ها را به سختی جور کرده ایم.
هم دانش آموز کلاس اولی جامانده از تحصیل دارند هم کلاس دهم و یازدهمی که دیگر توان حتی گذراندن یک سال و گرفتن مدرک دیپلم را ندارند. اما همه را یکسان تأمین می‌کنند.
آخر کلامش از ازدحامی می‌گوید که چهارشنبه برای گرفتن لوازم التحریر شکل گرفته است: بیاید ببینید والدین و بچه‌ها چطور برای چند مداد و دفتر ساعت‌ها در صف می‌مانند. تا همه را تأمین کنیم، پیر شده ایم.
قبلا خانه بود و وقتی خیران کم شدند تبدیلش کردیم به آشپزخانه و از درآمد خرجش کردیم. شورای شهر قبلی و شهردار منطقه با گرفتن غذا خیلی به ما کمک کردند و ما خرج مردم می‌کردیم. نان خالی که می‌توانستیم بگیریم.
قرارگاه شهید علیمردانی شهرت کشوری دارد. جزو پنج تیم برتر اعزام در حوادث و سوانح و دارای تیم واکنش سریع هستند. از سال ۸۹ که گروهشان را با حضور دانشجویان دانشگاه و تخصص فنی و مهندسی آغاز کردند، شاید تصور این همه گسترش فعالیت و اضافه شدن تیم پزشکی را -که به همان هم مشهور شدند- نداشتند، اما جوان‌هایی بودند عاشق فعالیت جهادی و البته کار خیر.
حسن بخشی بنیان گذار و مسئول قرارگاه شهید علیمردانی است که با افتخار از وجود همه تخصص‌ها در گروهش می‌گوید و اینکه هرجا حادثه‌ای باشد، می‌روند. این‌ها همه درعین حال باعث نشده است از خدمات خیر مشهد و نیازمندانش باز بمانند. وی اضافه می‌کند: ما هم در کنار همه برنامه هایمان پویش مشهد مهربان را فراموش نکردیم، هرچند که در ایام صفر سخت مشغول پخت غذا و خدمت رسانی به زائران بودیم. تصمیم ما این شد که ۳۱۳ بسته تحصیلی کیف و کفش و لوازم التحریر برای بچه‌های یتیم تهیه شود. درکنار آن ۳۱۳ بسته معیشتی هم به خانواده‌های آنان اهدا شد.
«هر بسته لوازم التحریر حدود ۸۵۰ هزارتومان هزینه داشته است و برای بچه‌های دبستانی که لباس فرم داشتند بیشتر هم شد.» وی ادامه می‌دهد: بسته معیشتی هم موارد کاملی از مایحتاج خانواده بود، به ارزش یک میلیون تومان.
شهرتشان باعث شده است هم خیران زیادی همراهی شان کنند هم خانواده‌های تحت پوشش بسیاری که هربار به نوعی آن‌ها را انتخاب می‌کنند. ۳۱۳ کودک انتخاب شده امسال جزو کودکان یتیم کمیته امداد امام خمینی (ره) و اداره کل بهزیستی استان بودند.
مشکلات اقتصادی که شرایط اداره خانواده را سخت‌تر کند، دامن گیر بچه‌ها خواهد شد، در مناطق حاشیه شهر این فقر مالی به فقر فرهنگی پیوند می‌خورد و کودکان را از راه مدرسه راهی مسیر کار می‌کند. آمار‌های هرسال رو به فزونی می‌رود، درحالی که عملا وزارتخانه آموزش و پرورش و اداره کل استانی اش بودجه مشخص و کار ویژه‌ای برای این گروه انجام نمی‌دهد، اما امسال ضمن اعلام آمار‌ها پویشی راه انداخته است برای جذب کمک‌های مردمی، هرچند که خیران و شهروندان بسیاری پیش از اطلاع از آن برای فرستادن بچه‌ها به مدرسه، تلاش خود را آغاز کرده اند.
«مشهد مهربان» عنوان پویشی با دعوت مردمی است که ابتدا برای کمک به آزادسازی زندانیان جرائم غیرعمد تشکیل شد و حالا قرار است در حوزه رفع مشکل بازماندگان از تحصیل به کار آید و با شعار «این قلم آینده شهر را می‌نویسد»، کمک‌های خیراندیشان را به این سو جذب کند.
آذر رشیدی، معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش وپرورش استان، در گفتگو با شهرآرا براساس آمار‌های وزارتخانه که تابستان هرسال اعلام می‌شود تعداد بازماندگان تحصیل مقطع ابتدایی امسال در استان خراسان را ۲۲ هزار و در مشهد حدود ۱۲ هزار و ۸۰۰ نفر بیان می‌کند.
وی کودکان حاشیه شهر، به ویژه ناحیه یک، دو، پنج و آموزش و پرورش تبادکان را در دسته محروم‌ترین دانش آموزان دانست که در مشکلات خانوادگی چاره‌ای جز ازدواج زودرس یا کودک کار شدن ندارند و تأکید می‌کند: اغلب آن‌ها قربانی فقر مادی و فقر فرهنگی می‌شوند و از تحصیل آنان ممانعت به عمل می‌آید.
رشیدی درباره لزوم شناسایی و کمک به این دسته از دانش آموزان یادآور می‌شود: آموزش و پرورش در این مسیر به تنهایی قادر به حل مشکلات نیست. همه دستگاه‌ها باید همکاری کنند که حتی یک کودک به مدرسه برگردد تا از آسیب‌های اجتماعی پیشگیری شود.
معاون آموزش ابتدایی اداره کل آموزش وپرورش استان با ذکر اینکه در پویش «مشهد مهربان» همکاری مشترکی میان آن اداره کل و شهرداری مشهد انجام گرفته است یادآور می‌شود: شورای اجتماعی محلات در شناسایی و جذب دانش آموزان بازمانده از تحصیل به ما کمک می‌کند. پس از شناسایی و جذب، نگه داشتن این دانش آموزان نیازمند حمایت بهزیستی و کمیته امداد است. به همین دلیل است که می‌گوییم نیازمند کمک دیگر دستگاه‌های استان هستیم.
رشیدی خاطرنشان می‌کند: در این پویش فهرستی را که در اختیار داریم، با حفظ شأن و منزلت دانش آموزان به شورای اجتماعی محلات تحویل می‌دهیم و آن‌ها شروع به کار می‌کنند. ضمن اینکه برای هر دانش آموز در همان حوزه‌ای که دچار مشکل است هزینه می‌شود؛ حتی اگر مشکل فقر فرهنگی خانواده باشد که مانع از تحصیل فرزندشان می‌شوند، برای آن‌ها کلاس و دوره‌های تربیتی برگزار می‌کنیم که نیازمند هزینه است و از طریق این پویش پرداخت می‌شود.
مهدی ابراهیمی، معاون اجتماعی و مشارکت‌های سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد، نیز با تأیید همکاری در این پویش می‌گوید: به دلیل اینکه مردم و شورای اجتماعی محلات از پویش «مشهد مهربان» برای آزادی زندانیان جرائم غیرعمد استقبال کردند، این بار فصل دوم این پویش به کودکان بازمانده از تحصیل اختصاص یافت.
وی اگرچه هم زمانی مناسبت‌های مذهبی و عزاداری دهه آخر صفر با شروع سال تحصیلی را دلیلی برای استقبال کمتر یا ناآگاهی شهروندان از این کار خیر بیان می‌کند، یادآور می‌شود: امیدواریم با شروع رسمی کلاس‌های درس این پویش رونق بگیرد و علاقه‌مندان با واریز کمک‌های خود به حساب ۶۰۳۷۹۹۷۵۹۹۵۶۹۶۷۱ اداره کل آموزش و پرورش استان، در این طرح مشارکت کنند. از ابتدای شهریور و آغاز این طرح تاکنون نیز تعدادی بسته لوازم التحریر آماده شده که به دست دانش آموزان نیازمند خواهد رسید.