طبق آیات نورانی قرآن، مهم‌ترین عنصر در رسالت انبیا و اولیای الهی دعوت به توحید و پرهیز از شرک و بت پرستی بوده است. البته درباره اینکه پذیرش توحید چه آثاری در زندگی بشر دارد، اهل تفکر و تحقیق مطالب زیادی نوشته اند که می‌توان به بعضی از آن‌ها اشاره کرد. اولین اثر توحید در زندگی بشر، آزادی و آزادگی است.
کسی که فقط به یک سو می‌نگرد و دل در گرو یک دلدار دارد، به جای ارباب مختلف و متعدد فقط دل در گرو یک نفر دارد، در بند نفس و دیگران نخواهد بود و پیوسته به دنبال رسیدن به حق و حق گویی است و بدون هیچ ترس و هراسی فقط در پی جلب رضایت خداوند متعال است.
کسی که خدا را یکتا می‌داند و اعتقاد دارد که او بر همه چیز توانا و داناست و همه موجودات مخلوق او هستند، هیچ گاه در برابر دیگران به تملق و چاپلوسی نمی‌پردازد و نیرومندترین قدرت‌ها و شکوهمندترین ثروت‌ها نمی‌تواند وی را به بندگی و کوچکی و کرنش وادارد و فقط در پیشگاه خدای یکتاست که سر به سجده می‌گذارد و در مقابل اوست که پیشانی بر خاک می‌نهد.
قرآن کریم می‌فرماید: «فالهکم اله واحد فله اسلموا»؛ «خدای شما خدایی است یکتا، در برابر او تسلیم شوید.» درواقع اعتقاد به توحید که در رأس دعوت همه انبیای الهی بوده، منشأ همه خیرات در زندگی بشر است.
از دیگر آثار این توحید و یگانه پرستی، نفی طاغوت هاست. یعنی بنده خداوند همان طور که هوا‌های نفسانی را در کشور وجود خود نفی می‌کند و جز رضایت حق و خواست خدا را حاکم بر وجودش نمی‌کند، در اطراف خود هم به دنبال حاکمیت خدا و نفی غیر اوست و همین موضوع فلسفه حکومت انبیا و اولیا را تشکیل می‌دهد.
نکته مهم دیگر و اثر دیگری که از توحید و یکتاپرستی در جامعه انسانی ایجاد می‌شود، هم بستگی و برابری است. زیرا از نظر کسی که بنده خداوند است، تنها دلیل برتری کسب رضایت اوست و هیچ چیز غیر آن اعم از ثروت‌ها و قدرت‌های دنیایی نمی‌تواند دلیل برتری و موجب برتری جویی باشد.
اما آنچه پیامبر اسلام (ص) به عنوان دلیل نهایت رسالتش بیان می‌کند، گسترش اخلاق در میان مسلمانان و جوامع انسانی است؛ اخلاقی که گم شده بشر است، اخلاقی که می‌تواند همه گره‌های امروز بشر در ابعاد مختلف اجتماعی را حل کند.
حضرت آیت ا... جوادی آملی درباره اهمیت اخلاق در رسالت پیامبراعظم (ص) می‌فرماید: «آن کسی که اشرف انبیاست، همه اوصاف انبیا را به نحو اکمل دارد.» اما مسئله خلق که خداوند فرمود: «و إنک لعلى خلق عظیم» برای این است که صبغه مردمی در تبلیغ و تربیت و آن کارسازی را که اخلاق دارد، علم ندارد.
مرحوم کلینی نقل کرد که امام صادق (ع) فرمود: وجود مبارک پیغمبر (ص) با احدی مگر به اندازه عقل خودش حرف نزد و برخی از علما ثابت کرده اند که پیامبراکرم (ص) با علم خود با اهل بیت (ع) سخن می‌گفت. زیرا فقط آن‌ها بودند که علم پیامبراسلام (ص) را می‌فهمیدند.
اما آن چیزی که جامعه را می‌سازد، علم کامل نیست، اخلاق کامل است. از همین رو پیامبراکرم (ص) علم فقه، حقوق، اصول دین، فروع دین و دیگر علوم را کامل کرد، اما نفرمود «انی بعثت لاتمّم العلوم»، بلکه فرمود «انی بعثت لاتمّم مکارم الاخلاق». بله، نقطه نهایی خواست انبیا، به ویژه خاتم انبیا (ص)، ارتقای اخلاق در ما و جامعه ماست و باید همه همتمان را در این راستا به کار بگیریم تا بتوانیم به رضایت خدای تعالی و پیامبر او برسیم، ان شاءا....