به گزارش شهرآرانیوز، «سرخس»، کانون فوق بحرانی گرد و غبار، سخنی بود که توسط رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در نهمین جلسه ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گرد و غبار مطرح شد.
علی سلاجقه، معاون رئیس جمهور در این نشست اعلام کرد که «منطقه سرخس در حال حاضر به یکی از کانون‌های فوق بحرانی گرد و غبار تبدیل شده است.» او همچنین «بر لزوم توجه بیشتر به این منطقه برای اجرای برنامه‌های تثبیت خاک و مقابله با بیان‌زایی تاکید کرد.»
شهرستان سرخس یکی از شهرستان‌های شمالی استان خراسان رضوی و در مجاورت مرز کشور ترکمنستان است که بیش از ۹۰ هزار نفر جمعیت در خود جای داده است. شهرستان سرخس اصلی‌ترین مرکز پدیده گرد و غبار در استان خراسان رضوی است که کلانشهر مشهد را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.
قول رئیس جمهور برای حل مشکل گرد و غبار سرخس
ابتدای فروردین ماه سال جاری بود که حجت الاسلام رئیسی با سفر به شهرستان سرخس در جمع مردم این شهر گلایههایی مبنی بر وجود گرد و غبار که مشکل اصلی این شهرستان است را شنید. رییس جمهور در خصوص پیگیری مساله ریزگرد‌های شهرستان سرخس و رفع این معضل قول پیگیری داد و اکنون همین مساله به مطالبه مردم و رسانه‌ها از مقامات محلی و استانی تبدیل شده است.
طبق آخرین بررسی‌های اعلام شده از سوی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، هم‌اکنون ۳۰ کانون تحت تاثیر فرسایش بادی با سطحی معادل ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار در خراسان رضوی وجود دارد که تا پیش از انجام این مطالعات گمان می‌رفت شمار آن‌ها ۱۶ کانون با گستره یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار باشد. ۲ کانون گرد و غبار خارجی شامل قره قوم در ترکمنستان و هرات در افغانستان ۲ مقصر اصلی دیگر در آلودگی گاه و بیگاه هوای خراسان رضوی و افزایش غلظت گرد و غبار در این استان شناخته شده اند.
عوامل ایجاد پدیده گرد و غبار در خراسان رضوی
رییس مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی خراسان رضوی در تشریح وضعیت گردوخاک در شهرستان سرخس گفت: در کشور ما سهم خشکسالی در بروز این پدیده ۷۵ درصد و سهم عوامل انسانی حدود ۲۵ درصد است.
سیدجواد رسولی افزود: این در حالی است که در گردوخاک منطقه سرخس و همچنین شمال خراسان رضوی، سهم عوامل انسانی بیشتر و حدود ۳۵ درصد است و بقیه عوامل طبیعی از جمله خشکسالی سهم ۶۵ درصدی در بروز این پدیده دارند.
وی ادامه داد: در این منطقه و اطراف آن عوامل انسانی از قبیل برهم زدن سطح زمین، شخم زدن بیش از حد زمین و کشت‌های دیم بدون توجه به وضعیت بارندگی، به مراتب بیشتر از دیگر موارد، منطقه را گرفتار پدیده گردوغبار کرده است.
وی گفت: در اکثر روستا‌های منطقه زمین‌های کشاورزی دیم‌کاری است، ولی زمین‌ها را بی مورد و بدون دلیل شخم زده اند که با کوچکترین وزش باد شاهد بروز گردوغبار می‌شویم.
وجود کانون‌های خارجی گرد و غبار
مهدی اله پور، مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در گفتگو با شهرآرانیوز در رابطه با وضعیت منطقه سرخس اظهار داشت: شهرستان سرخس تحت تاثیر کانون‌های داخلی و خارجی گرد و غبار است.
وی گفت: کانون‌های داخلی گرد و غبار در این منطقه عمدتاً مراتع تخریب شده ناشی از چرای بی رویه دام و اراضی دیم که به دلیل کم بودن بارندگی در منطقه، فاقد پوشش گیاهی بوده و مستعد تولید گرد و غبار هستند و این منطقه را به کانون بحرانی گرد و غبار تبدیل کرده است.
وی با بیان اینکه کانون‌های خارجی گرد و غبار تاثیرگذار بر این منطقه، عمدتاً صحرای قره قوم در ترکمنستان است ادامه داد: سازمان حفاظت محیط زیست و به تبع آن اداره کل حفاظت محیط زیست استان به عنوان ارگان نظارتی به منظور گسترش روابط دیپلماسی با کشور‌های همسایه در زمینه گرد و غبار نشست "همکاری‌های محیط زیستی برای آینده‌ای بهتر" در تهران برگزار کرد و مقرر شد مطالعات منشایابی گرد و غبار بین کشور‌های ایران و ترکمنستان مبادله شود تا ضمن مطالعه و بررسی، بازخورد خود را در این خصوص ارائه کنند.
به گفته وی، اداره کل منابع طبیعی استان تا کنون در منطقه چاله زرد و آبمال سرخس ۶۰۰ هکتار نهالکاری، ۵۰۰ هکتار مدیریت رواناب و ۷۰۰ هکتار قرق انجام داده است.
۱۶۷ هزار هکتار کانون گرد و غبار در سرخس
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: همچنین در منطقه سرخس ۱۶۷۰۰۰ هکتار کانون بحرانی گرد و غبار شناسایی شده است. تعیین حجم و نوع عملیات کنترل کانون‌های گرد و غبار و همچنین برآورد هزینه و بازه زمانی لازم برای انجام اقدامات لازم، نیاز به انجام مطالعات دارد که طرح مدیریت مناطق بیابانی توسط اداره کل منابع طبیعی طی سال جاری انجام خواهد شد.
به گفته وی، با توجه به نزدیکی شهرستان سرخس به مشهد و جهت وزش باد غالب از شرق و جنوب شرق به سمت این کلان شهر، یکی از مهمترین کانون‌های آلودگی تاثیرگذار بر شهر مشهد، شهرستان سرخس می‌باشد. تقریباً ۴۰ تا ۵۰ درصد گرد و غبار شهر مشهد از سرخس منشا می‌گیرد.
وجود ۳۰ کانون گرد و غبار در خراسان رضوی
وی همچنین با اشاره به اقدامات اداره کل محیط زیست استان در مقابله با گرد و غبار گفت: توسعه برنامه اقدام منطقه‌ای برای حفاظت محیط زیست با توجه به ضرورت مدیریت با گرد و غبار، توسعه توافقنامه منطقه‌ای به منظور تقویت و افزایش همکاری‌های کشور‌های منطقه، شناسایی ۳۰ کانون فعال گرد و غبار در استان خراسان رضوی و تصویب برنامه جامع عمل در کارگروه امور زیربنایی استان خراسان رضوی از جمله اقدامات است.
۳۰ میلیارد تومان اعتبار در حوزه محیط زیست
اله‌پور با اشاره به سفر رئیس جمهور به مشهد و خراسان رضوی به دستاور‌های این سفر در حوزه محیط زیست اشاره کرد و گفت: تخصیص اعتبار ۳۰ میلیارد تومانی در حوزه محیط زیست خراسان رضوی از جمله دستاورد‌های سفر رئیس جمهور به استان ما بود.
وی همچنین گفت: طرح ایجاد سیستم‌های کنترل و پایش آلودگی محیط زیست، طرح تامین و تجهیز یگان حفاظت محیط زیست و طرح تکمیل و تجهیز ساختمان‌های نیمه تمام تحت مدیریت محیط زیست استان خراسان رضوی با تامین اعتبار ملی و استانی از دیگر دستاورد‌های این سفر در حوزه محیط زیست خراسان رضوی بود.