خداوند متعال منشأ نظام هستی و خالق همه موجودات در این نظام است. خدای تعالی خودش را در کتاب کریمش به رحمت توصیف کرده و فرموده است: «رحمت را بر ذات خود واجب کرده است. (انعام:۱۲)» همچنین، براساس رحمت واسعه خود رسولانی فرستاد.
این‌ها رسولان رحمت الهی اند، هم در میان ملائکه رسولانی دارد و هم در میان انسان ها. (حج:۷۵) بدیهی است رسولان خداوند متعال خواه برای ملائکه باشند و خواه انسان ها، دارای همان ویژگی رحمت نیز هستند.
به تعبیری دقیق تر، رسولان الهی مظهر رحمت خدای تعالی هستند، چنان که آیه کریمه الهی برای پیامبر اسلام (ص) این ویژگی را تصریح کرد و فرمود: «ما تو را فقط برای رحمت هر دو عالم ارسال کردیم. (انبیا:۱۰۷)» نه تنها رسول خدا (ص) در دنیا موجب رحمت است، بلکه برای آخرت مردم نیز سبب رحمت است. البته ظهور رحمت در دنیا و در آخرت متفاوت خواهد بود. پس کل نظام هستی مبتنی بر رحمت است و اگر چیزی خلاف این رویه صورت بگیرد، خلاف رحمت خواهد بود.
براین اساس، هرکس با رسول خدا (ص) باشد و از او و خدای او اطاعت کند، به تحقیق به رستگاری و نجات ابدی خواهد رسید، چنان که در قرآن کریم آمده است: «کسی که از خدای متعال و رسولش اطاعت کند، به رستگاری بزرگی رسیده است. (احزاب:۷۱)» پس کسانی که از رسول خدا (ص) اطاعت می‌کنند، همواره با او هستند و دقیقا از او بهره می‌برند. این افراد، کسانی هستند که در میان خودشان رحمت دارند و با دشمنان خدا و رسولش که خلاف رحمت گام برمی دارند، بسیار شدید و غضبناک خواهند بود.
آن چنان که خداوند در قرآن فرموده است: «محمد رسول خداست و کسانی با او هستند با کفار شدید بوده و در میان خودشان رحیم و با رحمت رفتار می‌کنند. (فتح:۲۹)» پس اگر در جایی تنبیهی دیده می‌شود، این تنبیه از آن نظر نیست که مورد غضب واقع شود، بلکه این تنبیه از آن جهت است که جنبه تربیتی دارد و از باب رحمت و مهربانی است. در حقیقت، این تنبیه هشداری است برای اینکه از راه رحمت الهی که رسول گرامی اش باشد، دور نیفتد.
این آیه شریفه به یک حقیقت آشکار در طول تاریخ حداقل از زمان نزول آن تا عصر حاضر اشاره می‌کند که همواره دو راه وجود داشته است؛ راه رحمت که رسول خدا (ص) باشد و راه غضب که کفار باشند.
اگر کسانی پیرو رسول خدا (ص) هستند، باید راه رحمت و مودت (دوستی) را پیش بگیرند و در میان خودشان براساس رحمت و مودت گام بردارند که امروزه به لطف خداوند متعال در میان مردم کشور عزیزمان ایران این شیوه بسیار جلوه گر است و در عرصه‌های مختلف خودش را به اشکال گوناگون نشان داده است.
اما کسانی که با دشمنی و غضب رفتار می‌کنند، چه در میان خودشان و چه با دیگران، اینان کسانی هستند که برخلاف رحمت الهی و رسول گرامی اش گام برداشته اند که باید از چنین افرادی به شدت پرهیز و اظهار برائت کرد. به عبارت دیگر، خداوند متعال رحمت است و شیطان نقطه مقابل آن. پس اگر کسانی مبتنی بر رحمت و مودت گام برداشتند، چنین کسانی پیروان الهی و رسولان گرامی اش خواهند بود و اگر خلاف رحمت و مودت یعنی کسانی هستند که موجبات دشمنی و جنگ و خون ریزی را فراهم می‌کنند، چنین افرادی شیوه‌های شیطانی را در دستورکار خود دارند و براساس تعلیمات و دستورالعمل‌های ناصواب عمل می‌کنند.
بدیهی است این افراد در مقابله با رحمت و خدای تعالی همواره مغلوب و منکوب خواهند بود و هیچ نامی از آنان باقی نخواهد ماند، زیرا شیطان مطرود و از رحمت دور شده است و این وعده الهی است. آنگاه که شیطان از فرمان سجده بر آدم سرپیچی کرد، خدا فرمود: تو از بهشت رحمت الهی بیرون شو که رانده شده ای، لعنت خداوند تا روز قیامت با تو خواهد بود.
سپس شیطان از خداوند متعال مهلت می‌خواهد و خدای تعالی به او مهلت می‌دهد شاید بدان جهت باشد که به تعبیر امیرالمؤمنین (ع) ۶ هزار سال خداوند را عبادت کرده بود (نهج البلاغه، خطبه ۱۹۲ مشهور به خطبه قاصعه).
شیطان بعد از مهلت گرفتن می‌گوید من همه بندگان تو را با زیباجلوه دادن اعمال زشت برای آنان اغوا می‌کنم و گول می‌زنم، مگر بندگانی را که تو آنان را خالص گردانیده ای. خدای تعالی فرمود: این بندگانی را که من آنان را خالص گردانیده ام، صراط من هستند (یعنی کسی که در این صراط قرار بگیرد).
خداوند تعالی فرموده است بندگان من کسانی هستند که‌ای شیطان تو بر آنان هیچ تسلطی نداری، مگر کسانی را که از تو تبعیت کنند که سرانجام کارشان دوزخ است (حجر:۲۸ ـ ۴۲). پس یک تبعیت از رسول خدا (ص) است که رحمت است و یک تبعیت از شیطان است که نقمت، در تضاد با رحمت به معنی عذاب است و بدبختی ابدی را به دنبال خواهد داشت.