هشتاد‌وهشتمین سالگرد ثبت‌ملی شدن روضه منوره هشتمین امام‌شیعیان (ع) درحالی با هشتمین سال دهه نود توأم می‌شود که این مکان مقدس در سالهای دور گذشته ناملایمات بسیاری به خود دیده است.
المیرا منشادی
خبرنگار شهرآرامحله
حتما شما هم با خود می‌گویید عاشقان این حضرت در زمان ناملایمات کجا بودند؟ در جواب آن باید بگوییم عاشقان حضرت‌رضا (ع) که درواقع واقفان این حضرت به شمار می‌روند، بیکار ننشستند و در این سال‌ها از مال و دارایی خود در راه آبادانی روضه منوره وقف‌های بسیاری کردند. نمونه این وقف‌ها جواهرات و سنگ‌های باارزشی است که ازسوی واقفان برای زینت‌بخشی به حرم مطهر وقف شده است. جواهراتی که این هفته موضوع گزارش ما هستند و قرار است از آنها برایتان بگوییم که در قاب‌هایی به‌نام خوانچه و ترنج بنا به وصیت و سفارش واقف بالای سر حضرت نصب شده‌اند. اگر شما هم این‌بار که به حرم مطهر مشرف شدید و پای ضریح ایستادید، بعد از زیارت و درددل با آقا نگاهتان را کمی از کاشی‌های سنجری هشتصدساله بسیار نفیس و ممتاز که با اشکال هندسی منظم معمولا شش، هشت و چهارضلعی و با رنگ‌های بسیار بدیع و دل‌پذیر و آیات قرآن که با خطوط رقاع، ثلث و نقوش اسلیمی که در نوع خود بی‌مانند است، بالاتر ببرید، کتیبه‌ها، خوانچه‌ها و ترنج‌های طلایی و باارزش را خواهید دید. این جواهرات چگونه سر از روضه منوره در آورده‌اند و چه کسانی راه این جواهرات را به این مکان مقدس باز کرده‌اند. این هفته در این گزارش به مناسبت هشتادوهشت‌ساله شدن ثبت‌ملی حرم مطهر بخوانید.
۸ خوانچه به نشان هشتمین امام (ع)
در معماری سنتی خوانچه به‌تن‌هایی و نیز با پسوند‌هایی به کار می‌رود، هرچند اکنون این معانی دیگر کاربردی ندارد. به تعریف ساده خوانچه به معنی گونه‌ای دیگر از آسمانه دوم (سقف دوم) است که از آسمان اصلی آویخته می‌شود یا سقف آویخته‌ای که برای دهانه‌های بزرگ از طاق می‌آویزند. خوانچه‌بندی نیز به نوعی تزیین در معماری گفته می‌شود، به این معنی که شیء باارزشی از سقف یا دیواره‌ها آویخته می‌شود. تاریخ نصب اولین خوانچه‌های جواهرات حرم مطهر حضرت‌رضا (ع) به درستی مشخص نیست، اما به‌طور حتم از ابتدای شهادت حضرت‌رضا (ع) و مدفون شدن ایشان در مشهد، هدایا و داشته‌های گران‌بهای زیادی از سوی بزرگان و اشراف تقدیم این حضرت می‌شد. بنابر تاریخ، وقف جواهر برای زینت حرم مطهر از دوره افشاریه و صفویه تا پهلوی و حتی بعد از انقلاب اسلامی مرسوم بوده و هست. بعد از وقفیات شمار این خوانچه‌ها به ۸ می‌رسد که بنا به درخواست این بزرگان برای اینکه این هدایا در معرض دید زائران باشد و همچنین برای زینت‌بخشی به روضه منوره بالای سر حضرت نصب می‌شود.
با این حال اولین صورت مجلسی که اسامی اشیای قیمتی و جواهرات داخل خوانچه‌ها را به‌صورت ریز همراه با قیمت آنها آورده است، مربوط به ۲۴ اسفند ۱۳۲۴ می‌شود. در این صورت مجلس آمده است: «در سال ۱۳۲۴ ش زیر نظر کمیسیونی که مرحوم حاجی ناظم دفتر شهابی، رئیس جزو جمع آستانه، که رئیس اداره بازرسی هم بود و آقا نظام شهیدی، رئیس اداره خزانه و دولتشاهی رئیس اداره تشریفات، حاج احمد فاضل رئیس خدمه، حاج میرزا آقا نیر، بازرس خدمه آستان قدس و نگارنده (احمد پارسی)، حضور داشتند. اشیای خوانچه‌ها برای تنظیف پایین آورده و پس از گردگیری ازسوی ۲ جواهری، ثبت دفتر اموال آستان قدس شدند. به‌صورتی که تقدیم‌کننده هر یک از اشیا مشخص بود. این اشیا بعد از ثبت و تنظیف خوانچه‌ها لاک و مهر شدند.» این صورت جلسه سال‌ها مفقود می‌شود، اما در سالهای بعد دوباره این اشیا خوانش و به‌صورت منظم ثبت می‌شوند.
جواهر وقف می‌کنم به نیت زینت
حرم پاک امام‌هشتم (ع) علاوه‌بر جلال معنوی و جذبه روحانی، زیبایی و شکوه معماری، مزین به برخی از نفایس و آثار ارزشمندی است که تمامی این هدایا را بزرگان و حکمرانان ایرانی از سر ارادت به این حضرت تقدیم کرده‌اند.
این هدایا به سبب ارزش بسیار در زمان وقف در قاب‌هایی نگهداری می‌شوند که بنا به درخواست واقف برای دید زائران بالای سر حضرت نصب شده است. نیت واقفان این جواهرات و هدایای نفیس آن‌طور که در کتب تاریخی نوشته می‌شود، زینت‌بخشی هرچه بیشتر روضه منوره بوده است. این نیت آن‌قدر در وقف واقفان پررنگ می‌شود که شمار زیادی از آنها فقط با این شرط که جواهراتشان بالای سر حضرت نصب شود، وقف خود را انجام داده‌اند.
۱۰۴ جواهر گران‌بها زیر سوره جمعه
خوانچه‌های جواهرات حرم مطهر از جواهرات و زینت‌آلات و اشیای قیمتی مانند گردن‌بندها، دست‌بندها، شمشیرها، خنجر‌های مرصع و ادوات گوناگون تشکیل شده است که وقف و تقدیمی سلطان‌ها و بزرگان ایرانی است و در خزانه آستان قدس نگهداری می‌شده است. اشیای بالا به دلایل حفظ و نگهداری در داخل خوانچه‌هایی با قاب شیشه‌ای برای زینت حرم مطهر بر دیوار‌های ۴ طرف بقعه نصب می‌شود که این اشیا زیر کتیبه سوره جمعه (یسبح) با خط علیرضا عباسی نصب شده‌اند. به نقل از یکی از پژوهشگران آستان قدس، در مجموع ۱۰۴ قطعه که برخی از آنها به‌دلیل نیت واقف که گفته شده است، حتما در بالاسر یا بالای ضریح نصب شود، مابقی بیشتر با نفوذ واقف یا با نظر کارشناسان درون خوانچه‌ها و ترنج‌ها قرار می‌گیرد. با این حال در سالهای بعد به شمار این قطعات باارزش افزوده می‌شود، به‌طوری که در سال ۱۳۹۳ قطعات ۸ خوانچه ۱۹۴ قطعه و درون ۴ ترنج ۷۳ قطعه است، برای اولین‌بار در این سال فهرست قطعات به‌صورت ریز و تفکیک شده ثبت می‌شود.
خوانچه‌های باارزش جواهرات قاجارهرچه از ارادات ناصرالدین‌شاه قاجار و دیگر درباریان قاجاری به حضرت‌رضا (ع) بگوییم، کم است. این ارادت آن‌قدر زیاد است که چندین مرتبه در زمان‌های خاص این شاه قاجار به همراه درباریان و زنان خود به مشهد سفر کرده است. این مقدمه را گفتیم تا به این نکته برسیم که طبق اسناد دوره قاجار، نصب اشیای نفیس بر دیوار‌های حرم مرسوم بوده است، به‌طوری که ناصرالدین‌شاه در سال ۱۲۸۴ ق (۱۲۴۵ ش) در یکی از سفرهایش قبل از ورود به حرم مطهر در ۲ فرسخی مشهد جقه سلطنتی اهدایی مادرش را تقدیم حرم مطهر می‌کند و به‌تبع آن دیگر همراهان سلطنتی و ملازمان وی نیز جواهراتشان را تقدیم حرم حضرت‌رضا (ع) می‌کنند. صورت ریز و ارزش این جقه طبق آنچه در اسناد آمده است، در سال ۱۲۳۴ ش یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار ریال بوده است. ناصرالدین‌شاه تأکید می‌کند که این جقه در معرض دید زائران قرار بگیرد. به همین علت قبل از ورود ناصرالدین‌شاه به حرم این جقه و سایر جواهرات به‌سرعت در خوانچه‌ای گذاشته و بر روی دیوار بالای سر حضرت نصب می‌شود تا به محض ورود شاه و همراهانش به روضه منوره این هدیه گران‌بها به دید شاه و همراهانش برسد.
آنچه در کتاب‌های تاریخی آمده است تا قبل از این دوران اشیای نفیس نذری و هدایایی که تقدیم این حضرت می‌شد، در داخل ضریح مطهر و در صندوق‌ها و قوطی‌های فولادی نگهداری می‌شده است، ولی برای تزیین حرم مطهر و احتمالا تشویق مردم، بعضی از این اشیا مانند جقه‌ها، پنجه‌ها، زیارت‌نامه‌ها، شمشیرها، تبرزین‌ها و... بر دیوار‌های حرم آویخته می‌شود. گواه این ادعا نیز عکسی است که تنها سند موجود قبل از تاریخ سفر ناصرالدین‌شاه است که نشان‌دهنده تعمیر ضریح سوم در دوره پهلوی (۱۳۱۱) است و بر بالای دیوار پشت سر، خوانچه‌ای بزرگ با پیشانی تاج‌دار مشاهده می‌شود.
جواهرات پانصدوپنجاه‌ساله
همان‌طور که اشاره شد، سندی درباره اینکه اولین خوانچه‌ها به‌دستور چه کسی و در چه زمانی در روضه منوره نصب شده است، موجود نیست، اما آنچه از اسناد وقفیات به دست آمده است، می‌توان تاریخ تقریبی برای اولین جواهر وقفی به حرم مطهر را ۵۵۰ سال تخمین زد. قدیمی‌ترین جواهرات موجود در این خوانچه‌ها سلیمانیههایی پانصدوپنجاه‌ساله و دورنقره است. دسترسی به سند و تاریخ وقفیات بسیار سخت است، اما آنچه کارشناسان اسناد آستان قدس در گفتگو‌هایی با رسانه اعلام کرده‌اند، شمار جواهرات اهدایی در دوره‌های صفوی و قاجار بیشتر از هر زمان دیگری است. به‌طور مثال در کنار تمام جواهرات باارزش در خوانچه‌ها و ترنج‌ها، شمشیر شاه‌عباس و شاه‌طهماسب صفوی به‌چشم می‌خورد که این شمشیرها به‌دلیل فتوحات بسیاری که این شاهان با این شمشیرها برای ایران و محافظت از حرم مطهر داشته‌اند، تقدیم آستانه شده‌اند.
ارزش ریالی جواهرات خوانچه‌ها
مجموع ارزیابی ۴ خوانچه بزرگ و ۵ ویترین کوچک در سال ۱۳۲۴ ش به‌وسیله ۲ جواهرشناس مبلغ ۱۱ میلیون و ۳۰۸ هزار و ۸۲۰ ریال نقره رایج آن سال برآورد می‌شود که ارزش یک ریال نقره برابر ۲۰ ریال اسکناس بوده است.
البته در کتاب حدیقه‌الرضویه سالهای خیلی‌دور مبلغی که به‌عنوان ارزش‌گذاری خوانچه‌های جواهر آمده کمی متفاوت است. در این کتاب نویسنده مجموع ارزش‌گذاری خوانچه‌های جواهر را مبلغ ۱۱ میلیون و ۵۹ هزار و ۳۲۰ ریال تخمین می‌زند.
ثابت‌نبودن مکان نصب خوانچه‌ها
آنچه در اسناد موجود است، تغییر مکان خوانچه‌ها در سالهای مختلف است. این جابه‌جایی دلیل خاصی نداشته است، اما در سالهای ۱۳۴۲ تا ۱۳۴۴ ش برای توسعه بقعه مطهر در ضلع غربی معروف به بالاسر، ترنج‌ها و خوانچه‌های بزرگ وسط دیوار به ۲ خوانچه کوچک‌تر و ۳ ترنج زیبا تبدیل می‌شوند. محتویات ۳ ترنج جواهرات اهدایی ناصرالدین‌شاه و خانواده سلطنتی وی بوده که روی آنها با شیشه محافظت می‌شده است. همچنین در سال ۱۳۵۵ ش که دیوار‌های اضلاع شرقی، شمالی و جنوبی حرم مطهر احتیاج به مرمت و بهسازی داشتند، اشیای خوانچه‌های دیوار‌های ۴ طرف بقعه برای حفاظت بیشتر به خزانه منتقل می‌شوند، ولی در هیچ منبعی از تغییرات کمی و کیفی آنها نوشته و سندی در دسترس نیست.
همچنین در سال ۵۹ که گسترش و استحکام ۲ ضلع پیش‌رو و پایین پای حضرت انجام می‌شود و نمای دیوار‌ها با کاشی تزیین می‌شود، خوانچه‌های جواهرات که در ضلع یادشده نصب بودند، به‌شکل خوانچه‌های کوچک‌تر در ۲ طرف دیوار نصب می‌شود و در همین سال برای هر یک از دیوار‌های بقعه ۳ ترنج تعبیه می‌شود؛ بنابراین در اوایل انقلاب اسلامی حرم مطهر ۸ خوانچه و ۱۲ ترنج برای نمایش به زائران داشته است. در سال ۱۳۷۳ با انفجار در روضه منوره بسیاری از جواهرات مفقود، منهدم و معیوب می‌شوند و طبق صورت‌جلسه‌ای در همین سال برای خوانچه‌ها و ترنج‌ها اشیای نفیس جدید درنظر می‌گیرند. با این همه در سال۱۳۸۷ نیز یک‌بار دیگر مکان نصب ترنج‌ها و خوانچه‌ها تغییر می‌کنند و اکنون حرم مطهر دارای ۸ خوانچه و ۴ ترنج با ابعاد مساوی و ظاهری مشابه هستند و جانمایی آنها به‌گونه‌ای است که در هر طرف دارای ۲ خوانچه مستطیل‌شکل بوده که در ۲ طرف دیوار به‌صورت قرینه نصب شده است و یک ترنج در وسط و کمی بالاتر از خوانچه قرار گرفته است. به‌طور کلی خوانچه‌ها دارای اشیای حجیم‌تر و ترنج‌ها دارای اشیای ظریف‌تر هستند.
جواهرات اضافه شده به خوانچه‌های قدیمی
بعد از اتفاقات ناگوار در سال ۱۳۷۳ و انفجار بمب در روضه منوره که منجر به مفقود و معیوب‌شدن جواهرات داخل خوانچه‌ها می‌شود، با تصمیم تولیت وقت ۵ جواهر و شیء نفیس از محل خزانه به خوانچه‌ها اضافه می‌شود و یک پیشانی بند نقره (پیش رو) برداشته و به خزانه تحویل داده می‌شود. اشیای اضافه شده شامل یک شاخه گل نیشابوری (خوانچه ۵)، یک خنجر مرصع میناکاری شده (خوانچه ۲)، یک بازوبند طلا، یک سرویس طلا شامل گردن‌بند، انگشتر و دست‌بند و یک عدد تسبیح عقیق ۶۶ دانه (خوانچه ۸) می‌شود.
نیم‌تاج سوگلی ناصرالدین‌شاه
بیشترین اهدایی جواهرات در دوران قاجار بوده است. آنچه در اسناد آستان قدس ثبت شده، ۱۸ شیء نفیس اهدایی متعلق‌به ناصرالدین‌شاه و خانواده سلطنتی بوده است که در ترنج‌ها بر روی دیوار بالای سر حضرت نصب شده است. این اهدایی‌ها به پیروی از شاه و برای در چشم شاه آمدن، بوده است.
علاوه‌بر جقه جواهر اهدایی سال ۱۲۸۴ ق (۱۲۴۵ ش) ناصرالدین‌شاه خنجر بسیار نفیسی نیز به آستانه تقدیم کرده است. البته در کنار اهدایی‌های جواهرات این دوران نیم‌تاج سوگلی محبوبش انیس‌الدوله نیز در بین این خوانچه و ترنج‌ها دیده می‌شود.
جواهرات دختر شاه‌طهماسب صفوی
یکی دیگر از افرادی که از سر ارادت و عشق به حضرت‌رضا (ع) اشیای باارزش و گران‌بهای خود را وقف می‌کند، دختر شاه‌طهماسب اول صفوی است. مهین‌بانو سلطان که گویا در زمان حکومت پدرش اجازه رفت‌وآمد آزادانه به خارج از قصر را نداشته است، شبی در خواب می‌بیند که حضرت‌رضا (ع) او را طلبیده و او در حرم مطهر درحال وقف طلا و جواهرات خود است. همین خواب صبح بعد او را راهی مشهد می‌کند. در وقف نامه‌ای که از این شاهزاده ایرانی موجود است، آمده است: «بسم‌ا... الرحمان الرحیم.
من مهین‌بانو، دختر شاه‌طهماسب صفوی تمامی جواهرات خود را تقدیم می‌کنم به حرم امام ثامن ضامن (ع). باشد که مرا به وقت دیدار شفاعت کنند که این اندک مال همه دارایی من از دنیاست.» مهین‌بانو بخشی از جواهرات و نفایس و چینی‌آلات خود را وقف و نذر کار‌های خیر می‌کند و به بارگاه امام‌رضا (ع) می‌فرستد.
سلطان محمودخان و جواهراتش
در کنار شمشیر‌های جواهرنشان و خنجر‌های الماس‌نشانی که شاهان فاتح ایرانی در جنگ‌ها به حضرت‌رضا (ع) تقدیم کرده‌اند و در خوانچه‌های مختلف وجود دارد، سلطان محمودخان، والی بزرگ در زمان شاه‌طهماسب اول صفوی، که شیعه‌بودن خود را هرگز پنهان نکرده بود، او چندین مرتبه جواهرات و شعمدان‌های طلای باارزشی را وقف حرم مطهر کرده است.
قمه اهدایی قرن گذشته
پهلوی دوم در سال ۱۳۲۶ ش قمه‌ای را تقدیم حرم مطهر می‌کند که این قمه در کمیسیونی متشکل از یک جواهرشناس، ارزش‌گذار و تحویل‌دار به خزانه تقدیم می‌شود تا در یکی از خوانچه‌های جواهرات گذاشته شود.
جواهرات اهدایی آیت‌ا... واعظ طبسی
در کنار شمشیر‌های جواهرنشان و خنجر‌های الماس‌نشان، تسبیح‌ها و انگشتر‌های الماس و برلیان، آخرین اهدایی‌های جواهرات به سال ۱۳۷۷ بازمی‌گردد. آنچه که از اسناد پیداست در این سال آخرین فردی که به این جواهرات افزوده است، تولیت فقید آستان قدس آیت‌ا... واعظ طبسی است. آیت‌ا... واعظ طبسی در اردیبهشت ۱۳۷۷ یک عدد گردن‌بند الماس با آویز‌های گران‌بها که اهدایی مادرش به او بود را تقدیم حرم مطهر کرده است که این گردن‌بند زیبا در خوانچه شماره ۴ در دیوار بالاسر نصب شده است.
کتیبه مرمرین
در کنار تمامی جواهرات باارزش و نفیس کتیبه مرمرین نیز به‌چشم می‌خورد. این کتیبه اگر چه اهدایی نیست، اما در سال ۱۲۸۷ به‌وسیله دبیرالملک فراهانی نصب شده است.
در این کتیبه مرمرین اشعار قصیده «جهان ز رایش روشن، چون آسمان ز نجوم/جفا ز عدلش پژمان چو شخص از آذر» دبیرالملک به‌خط نستعلیق و با رنگ سیاه به‌خط حسینعلی خوش‌نویس حجاری شده است که این قصیده در مدح حضرت‌رضا (ع) گفته شده است و در بالای سر حضرت دیده می‌شود.
۲۶۷ داستان پنهان در جواهرات
در مجموع ۲۶۷ جواهری که در خوانچه‌ها و ترنج‌ها موجود است، داستان‌هایی عاشقانه دارند که از واقفان و ارادت آنها به حضرت‌رضا (ع) روایت می‌شود. ازجمله این داستان‌ها می‌توان به شمشیر پانصد‌ساله، شمشیر دسته مرصع یاقوت و الماس، خنجر قاب دور فیروزه، قاب قرآن طلا با ۲ نگین زمرد، گل طلایی مزین به الماس، ساعت جیبی تمام طلایی، سنجاق الماس‌نشان، تسبیح ۱۰۹ دانه مروارید، عدسی زمرد، قوی طلا با ۲ نگین زمرد، زیارت‌نامه مینای طلا، زمرد سبزرنگ درشت با کتیبه صلوات ۱۴ معصوم (ع) با قاب الماس، بازوبند عقیق نقره با ۳ نگین نوشته‌دار خطی «نصرمن ا... و فتح‌القرب»، سوره توحید و «ناد علیا مظهر العجایب» اشاره کرد. تمامی این اشیا تنها یک‌چهارم از نفایس موجود در خوانچه‌های حرم مطهر هستند که ازسوی دوستداران امام‌رضا (ع) به آستانش تقدیم شده است.
تنها خوانچه‌ای که می‌توان در آن پرنده طلا پیدا کرد، همین خونچه است. در این محل یک پرندۀ طلا با قسمتی میناکاری شده دیده می‌شود. همچنین دست‌بند طلای سفید با یاقوت‌های ریز کبود، ساعت طلا نگین‌دار یک عدد و بدون نگین یک عدد، گردن‌بند طلای زرد با نگین‌های الماس، ۴ توگردنی طلای زرد با نگین الماس و ۲ یاقوت کوچک، توگردنی با نگین‌های یاقوت ریز و درشت، انگشتر طلای زرد با نگین الماس، انگشتر طلای سفید با نگین برلیان، ۲ انگشتر طلای زرد با نگین یاقوت، ۵ گردن‌بند طلای سفید با نگین الماس یکی نگین زمرد، ۳ شمایل دو رطلا، یکی بدون نگین، یکی با نگین فیروزه و دیگری دست‌بند طلای سفید با نگین الماس، دست‌بند طلا با مینا، دست‌بند طلا با نگین مروارید، ۳ جفت و یک لنگ گوشواره طلای به تعداد ۷ عدد، ۲ سرویس طلا با نگین ریز زمرد شامل النگو، انگشتر، توسینه‌ای و گوشواره و ... است.
در تنها خوانچه‌ای که می‌توان زیارت‌نامه طلای حضرت‌رضا (ع) را دید، همین خوانچه است. این زیارت‌نامه با طلا نوشته شده‌است و داخل قاب نقره قرار دارد. همچنین در همین خوانچه شی مهم دیگری هست که شامل یک قبضه شمشیر تقدیمی مرحوم مؤیدالدوله است با دسته و غلاف الماس‌نشان و همچنین انگشتری طلا بر روی آن که ۷ مروارید با ارزش به عنوان نگین رویش سوارشده. از اشیای دیگر این خوانچه می‌توان به خنجر دسته عاج با نگین‌های الماس و یاقوت و برلیان، بازوبند عقیق نقره گرفته شده با ۳ نگین نوشته‌دار خطی، نگین وسط نصرمن‌ا... و فتح قریب، تو سینهای طلا با نگین قرمز و سفید، گوشوارۀ آویز کله قندی طلا با نگین‌های سبز و قرمز، گل طلای کوچک با نگین‌های زمرد و برلیان، قاب قرآن طلا رویۀ مشبکّ، ساعت بغلی طلا که پشت آن اسم واقف حک شده، ۲ رشته مروارید درشت بحرینی، ۳ عدد گل سینۀ طلا با نگین‌های مروارید دوز یاقوت و ... می‌توان اشاره‌کرد.
در این خوانچه ۱۷ تقدیمی باارزش مردم قرار دارد که تعدادی از آنها شامل کمربند طلا دارای ۱۷ قطعۀ مشبّک، تو سینهای طلا وسط ا... با نگین‌های الوان و ۲ بند مروارید، ۲ گل سینهای طلا و مدوّر دارای نگین‌های سبز و قرمز، ساعت قاب طلا، ساعت قاب طلای بزرگ با رویۀ قلم‌زنی شده، زنجیر طلا، پلاک طلا با نوشته وسط «محمّد» با نگین‌های الماس ری، سلیمانی طلا گرفته شده، قاب قرآن طلا با ۲ نگین زمرد، تو سینهای طلا با نگین‌های مختلف، تو سینهای مدوّر طلا با نگین‌های سبز و قرمز، گل ترنج طلا دارای نگین‌های یاقوت و فیروزه، شمشیر مرصّع طلاکاری شده در قسمتی از دسته و غلاف با نگین‌های الماس، تسمۀ فولادی با قبضۀ طلا، سر و انتهای غلاف طلاکاری شده ونگین نشان با دو بادامی نگین نشان، نگین‌های الماس، گوشواره مخروطی شکل، گوشوار ه‌های آویز بلند با ۴ منگوله در پایین، خنجر دسته استخوانی روی تیغه نوشته: لا فتی ا لّی علی دردسته و قسمتی از غلاف و انتهای غلاف طلا، دارای نگین‌های الماس و یاقوت که ته غلاف مخمل است.
در این خوانچه به جز ۲ قاب قرآن طلای مشبک با فیروزه، هرآنچه قراردارد زیورآلات زنان است که با بهترین نگین‌ها آراسته شده است. انگشتر‌های طلای نگین فیروزه‌نشان، النگوی طلای فیروزه‌نشان، گل‌سینۀ طلای مشبّک با فیروز ه‌های ریز و درشت، گل‌سینه‌های طلا همراه با فیروزه دارای یک نگین لعل، گردن‌بند طلای فیروزه‌نشان با زنجیر دارای ۵ آویز، توگردنی طلای مشبّک دارای نگین‌های مروارید و فیروزه و ۲ قبۀ مرواریددار در ۲ طرف، گوشواره‌های مینای طلا با آویز‌های مروارید، سینه‌ریز طلا با زنجیر مشبّک دارای نگین‌های الماس و یاقوت، ساعت بغلی طلا دارای قاب ۲ طرف میناکاری و نگین‌دار، انگشتر طلای سفید مشبّک دارای نگین الماس، انگشتر طلای سفید دارای نگین الماس، النگوی طلا دارای نگین‌های الماس و یاقوت، النگوی طلا به شکل گل دارای نگین الماس ازجمله آن‌هاست.