با وجود گذشت یک ماه از اتمام خرید حمایتی تنها ۵۰ درصد مطالبات کشاورزان پرداخت شده است و این مسئله سبب ایجاد انتقاداتی درخصوص طرح خرید حمایتی زعفران شده است.
امیررضا وثوقی - اوایل آبان بود که افزایش تولید زعفران بهانه‌ای برای دلال‌ها شد تا گل زعفران را به نصف قیمت سال گذشته، یعنی حدود کیلویی ۴۵ تا ۵۵ هزار تومان خریداری کنند. در همین زمان قیمت هرکیلوگرم زعفران که آبان‌ماه سال گذشته بین ۱۵ تا ۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود، به ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان کاهش یافت. ایجاد چنین شوک قیمتی‌ای به بازار یک پیامد داشت: تحت‌تأثیر قرار گرفتن معیشت ۱۲۹ هزار نفری که در خراسان رضوی از کشت این محصول امرار معاش می‌کنند. همین مسئله سبب شد تا به منظور کوتاه کردن دست واسطه‌ها، طرح خرید حمایتی زعفران در خراسان رضوی از دهه دوم آبان‌ماه به اجرا درآید. براساس این طرح زعفران پوشال معمولی هر کیلوگرم ۸ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، زعفران پوشال مرغوب هرکیلوگرم ۹ میلیون تومان، شبه نگین هر کیلوگرم ۹میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و نگین هر کیلوگرم ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان خریداری می‌شد. هرچند در زمان شروع طرح مسئولان وعده داده بودند که مبلغ زعفران خریداری‌شده را در بازه زمانی کوتاهی به کشاورزان پرداخت کنند، اما درحالی به انتهای دی‌ماه نزدیک می‌شویم که هنوز از ۷۰ تن زعفران خریداری‌شده از کشاورزان استان فقط مبالغ خرید ۱۷ تن زعفران در قالب ۲ چک‌لیست به کشاورزان پرداخت شده است. این مسئله سبب ایجاد انتقاداتی درخصوص طرح خرید حمایتی زعفران شده است.
زعفران را از دست دلال‌ها خارج کردیم
با‌این حال رئیس سازمان تعاون روستایی خراسان رضوی با بیان اینکه طرح خرید حمایتی زعفران برای سومین بار از سال ۸۴ انجام شده است، می‌گوید: پیش از ورود سازمان تعاون روستایی برای اجرای طرح خرید حمایتی زعفران دلالان خون کشاورزان را می‌مکیدند و قیمت هر‌کیلو زعفران را به ۵ میلیون و ۲۰۰ هزارتومان رسانده بودند. این مسئله سبب ضرر چشمگیر کشاورزان شده بود، اما سازمان تعاون روستایی زعفران را با قیمت کیلویی ۸ تا ۱۰ میلیون تومان از کشاورزان خریداری کرد و این مسئله سبب شد تا دست دلالان به میزان شایان توجهی از بازار زعفران کوتاه شود. ایرج ناصری‌مقدم می‌افزاید: در طرح خرید حمایتی در مجموع ۶۸.۵ تن زعفران خریداری شده است که امروز با پرداخت مقدار شایان توجهی از چک‌لیست سوم، مبلغ پرداختی سازمان تعاون روستایی به کشاورزان به حدود ۸۶.۵ میلیارد تومان خواهد رسید. وی ادامه می‌دهد: پرداختی‌های سازمان براساس چک‌لیست‌های مشخص در سامانه خرید زعفران که منوط به تاریخ خرید محصول است، نوبت به نوبت پرداخت میشود و تاکنون ۵۰ درصد مطالبات کشاورزان پرداخت شده است. وی با اشاره به اتمام خرید حمایتی زعفران در ابتدای دی‌ماه می‌گوید: سازمان تعاون روستایی مرکزی به دنبال پرداخت هرچه‌سریع‌تر مطالبات کشاورزان است، بااینحال زمان پرداخت ۵۰ درصد باقی‌مانده مطالبات کشاورزان مشخص نیست. سازمان تعاون روستایی همه مسئولیت خود در قبال خرید زعفران و ثبت در سامانه را انجام داده است و چشم‌انتظار تأمین اعتبارات از سوی بانک‌ها و سازمان مدیریت کشور هستیم تا مطالبات معوق را پرداخت کند.
انتقاد از اجرای طرح
بااینحال عضو شورای ملی زعفران با انتقاد از سازمان تعاون روستایی به دلیل توضیح ندادن نحوه اجرای طرح خرید تعاونی زعفران به نهاد مردمی فعال در حوزه کشت زعفران می‌گوید: با وجود گذشت چند سال از اجرای این طرح باید سیر اجرا به‌گونه‌ای باشد که ضعف‌های سال‌های گذشته جبران شود، اما این مسئله تحقق نیافته و در مقایسه با سال گذشته نه تنها نقاط ضعف طرح برطرف نشده است بلکه شاهد ابهامات بیشتری در نحوه پرداخت مطالبات کشاورزان هستیم. علی حسینی می‌افزاید: اگر این سازمان ضعفی در اجرای این طرح ندارد، چرا نمی‌گذارد نمایندگان کشاورزان بر اجرای درست این طرح، نحوه خرید‌و‌فروش زعفران و بقیه فرایند‌های آن نظارت داشته باشند. وی بیان می‌کند: سطح زیرکشت زعفران در خراسان رضوی حدود ۹۰ هزار هکتار است که از این سطح بیش از۳۱۰ تن محصول برداشت شده است. هرچند ورود سازمان تعاون روستایی سبب شد تا در فصل برداشت تعادل قیمت زعفران در بازار حفظ شود، اما دیرکرد در پرداخت پول کشاورزان سبب میشود تا در سال آینده کشاورزان رغبتی به فروش محصولات خود به سازمان تعاون روستایی نداشته باشند.