به گزارش شهرآرانیوز، بانک مرکزی در گزارش خود نوشت: حجم نقدینگی در پایان دیماه ۱۴۰۱ به رقم ۱/۶۰۳۷۶ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ معادل ۹/۲۴ درصد رشد نشان میدهد. همچنین، نرخ رشد دوازدهماهه نقدینگی از ۳۹.۸ درصد در پایان دیماه ۱۴۰۰ طی یک روند نزولی به ۱/۳۴ درصد در پایان دیماه ۱۴۰۱ کاهش یافته است.
لازم به ذکر است به واسطه اهتمام و تمرکز بانک مرکزی بر اجرای سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و افزایش نسبت سپرده قانونی بانک‌هایی که از نسبت‌های ابلاغی تخطی کردهاند، رشد خلق پول بانک‌ها و به تبع آن رشد نقدینگی به میزان قابل توجهی کنترل شده است.
افزایش شتاب رشد پایه پولی
برخلاف نقدینگی که بانک مرکزی از کاهش شتاب رشد آن در سال گذشته خبر داده است، شرایط پایه پولی وخیم است. پایه پولی در پایان دیماه سال ۱۴۰۱ با رشدی معادل ۰/۳۰ درصد نسبت به پایان سال ۱۴۰۰ به ۷۸۵۰ هزار میلیارد ریال رسید. همچنین، پایه پولی در دوازدهماهه منتهی به پایان دیماه ۱۴۰۱ معادل ۲/۳۸ درصد افزایش یافت که نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل (۵/۳۵ درصد)، ۷/۲ واحد درصد افزایش نشان میدهد. لازم به توضیح است که افزایش رشد ماهانه پایه پولی در ماه‌های اخیر عمدتاً متاثر از افزایش اضافه برداشت بانک‌ها و موسسات اعتباری بوده است. همچنین تامین اعتبارات ارزی مورد نیاز وزارت جهاد کشاورزی و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی توسط بانک مرکزی به منظور جبران و هموارسازی آثار حذف تخصیص ارز ترجیحی به ترتیب برای واردات نهاده‌های کشاورزی، کالاهای اساسی و دارو (به واسطه اجرای طرح مردمیسازی و توزیع عادلانه یارانهها) از دیگر عوامل موثر بر رشد پایه پولی در دوره مورد بررسی می‌باشد.
تفاوت پایه پولی و نقدینگی
«پایه پولی» به مقدار کل پول ایجاد شده توسط بانک مرکزی که قابلیت نقدشوندگی بالا دارد گفته می‌شود. پایه پولی به طور دقیق‌تر شامل موارد زیر است.
- کل پول نقد، شامل اسکناس و سکه که در دست مردم و در گردش عمومی است.
- مقداری از کل پول مردم که در بانک‌ها سپرده‌گذاری شده‌اند.
- کل پول‌هایی که توسط بانک‌های تجاری در بانک مرکزی ذخیره شده است.
پایه پولی شامل بخشی از عرضه پول در یک کشور است که میزان نقدشوندگی بالایی دارد و به آن پول پرقدرت نیز گفته می‌شود. نقدینگی مفهوم کلی‌تری نسبت به پول پرقدرت است که ارتباط بسیار نزدیکی با آن دارد. در واقع نقدینگی به میزان سهولت و راحتی تبدیل یک دارایی یا اوراق بهادار به وجوه نقد اشاره دارد که البته این تبدیل نباید تاثیر زیادی بر روی قیمت بازاری دارایی داشته باشد. از این منظر پول نقد بالاترین نقدشوندگی را دارد.
دارایی‌های فیزیکی مثل مسکن، زمین و خودرو جزو دارایی‌های نقدشونده به حساب نمی‌آیند چراکه برای تبدیل آن‌ها به پول نقد نیاز است که فرآیند خرید و فروش در بازار‌های مختلف صورت بگیرد. سایر ابزار‌های مالی مثل سهام نیز در طیف‌های مختلف نقدینگی جای می‌گیرند. به طور کلی می‌توان گفت نقدینگی شامل حجم پول در حال گردش در یک سیستم اقتصادی است که پایه پولی بخش از آن را تشکیل میدهد.
همانطور که در گزارش بانک مرکزی نیز به صراحت اشاره شده است، سیاست تخصیص ارز 28500 تومانی برای واردات کالاهای اساسی، دارو و نهاده‌های کشاورزی یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد پایه پولی تا دی ماه سال 1401 بوده است. از آنجا که رئیس کل بانک مرکزی در زمان تصدی مسئولیت خود وعده داد این سیاست به صورت ثابت حداقل یکسال ادامه دار خواهد بود این احتمال وجود دارد در صورت اجرای این رویکرد، رشد پایه پولی و در نتیجه افزایش تورم ادامه دار باقی بماند.
این در حالی است که رهبر معظم انقلاب شعار «مهار تورم و رشد تولید» را به عنوان نقشه راه سال 1402 انتخاب کردهاند. به نظر می‌رسد همزمان با توجه درست و صحیحی که به اضافه برداشت بانک‌ها برای مهار نقدینگی شده است، باید توجه لازم برای مهار پایه پولی نیز در دستور کار قرار گیرد در غیر این صورت عملا تلاش‌های صورت گرفته در حوزه مهار رشد نقدینگی نیز شده و شاهد کاهش شتاب نرخ تورم نخواهیم بود.