بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارتاند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامههای مختلف ازجمله برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستینبار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را بهوسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یککاسهشدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسیها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیدهایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولیالله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن بهصورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بهعنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بهعنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی یا شهرداریهاست و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه بهعنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامههای مختلف ازجمله برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن بهشمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شدهاند، عبارتاند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطافپذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپردهها و وامدهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وامدهی بانکها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم بهشدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که بهدلیل نامناسببودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
رئیس جمهور در حکمی نظر به تعهد، تخصص و تجارب ارزشمند، عبدالناصر همتی را به عنوان رئیس کل بانک مرکزی منصوب کرد.
کد خبر: ۳۸۲۹۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۱۰
رئیسکل بانک مرکزی با اذعان به ناترازی گسترده در شبکه بانکی کشور، اعلام کرد که مؤسسه مالی و اعتباری ملل نیز مشمول فرایندهای قانونی تعیینتکلیف خواهد شد و بانک مرکزی پس از دریافت اطلاعات دقیق، درباره سرنوشت این مؤسسه تصمیمگیری میکند.
کد خبر: ۳۸۲۸۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۱۰
رئیس جمهور تدبیر، همراهی و همگرایی را پیشنیاز موفقیت و پیشرفت کشور دانست و افزود: حمایت متقابل، همدلی واقعی و نقد اثربخش میتواند مسیر عبور از شرایط دشوار فعلی را هموار کند و زمینهساز اصلاحات پایدار شود.
کد خبر: ۳۸۲۸۷۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۱۰
رئیس جدید بانک مرکزی گفت: قول میدهم که ثبات اقتصادی را در جامعه فراهم کنیم.
کد خبر: ۳۸۲۸۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۱۰
طبق اعلام بانک مرکزی ، سقف تراکنش با رمز ثابت کارتهای بانکی ۵۰۰ هزار تومان شد.
کد خبر: ۳۸۲۸۲۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۱۰
رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی ضمن انتقاد صریح از کلیات لایحه بودجه ۱۴۰۵، سهم مشهد و زیارت در این لایحه را کمرنگ و نگرانکننده بیان کرد و درباره انتصاب عبدالناصر همتی به ریاست کل بانک مرکزی ، تأکید کرد: حفظ ارزش پول ملی خط قرمز نظارت مجلس است و بانک مرکزی باید مقابل آشفتگی بازار ارز محکم بایستد.
کد خبر: ۳۸۲۶۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۹
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی در انتقاد به انتصاب عبدالناصر همتی به ریاست کل بانک مرکزی ، گفت: انتصاب آقای همتی به عنوان رئیس کل بانک مرکزی بهمعنای عدم توجه واقعی به وضعیت اقتصادی موجود کشور است.
کد خبر: ۳۸۲۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۹
گزارش جدید بانک مرکزی در حالی رشد بخش ساختمان را در شش ماه نخست امسال را منفی نشان میدهد که این آمار میتواند زنگ خطری برای ساخت و ساز شهری و حتی طرحهای حمایتی دولت به خصوص نهضت ملی مسکن باشد.
کد خبر: ۳۸۲۴۶۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۸
همزمان با رسمی شدن خبر تغییر رییس بانک مرکزی ، بازار طلا و ارز وارد فاز ریزشی شد و سکه از نزدیکی کانال ۱۷۰ میلیونی تا ۱۵۰ میلیون تومان عقب نشست، دلار به ۱۳۷ هزار تومان بازگشت و قیمت طلای ۱۸ عیار نیز احتمال ورود دوباره به کانال ۱۳ میلیونی را تقویت کرد.
کد خبر: ۳۸۲۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۸
معاون ارتباطات و اطلاعرسانی دفتر رئیسجمهور گفت: با نظر و تصمیم رئیس جمهور، عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی خواهد شد.
کد خبر: ۳۸۲۳۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۸
بانک مرکزی اعلام کرد: استعفای فرزین از ریاست کلی بانک مرکزی در روزهای پایانی آذر مطرح شده و موضوع جدیدی نیست و طی امروز هم اتفاق جدیدی در این باره رخ نداده است.
کد خبر: ۳۸۲۳۸۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۸
برخی رسانهها مدعی شدند که رئیس کل بانک مرکزی از سمت خود استعفا کرده است.
کد خبر: ۳۸۲۳۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۸
معاون نظام پرداخت و فناوریهای نوین بانک مرکزی ، میگوید که هیچیک از پلتفرمهای رمزارز از بانک مرکزی مجوز ندارند و مردم با پذیرش ریسک بالا در این بازارها رمزارز خریداری میکنند.
کد خبر: ۳۸۲۱۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۷
در شرایطی که هر گرم طلا ۱۶ میلیون تومان را پشت سر گذاشته و دلار هم بیوقفه در کانال ۱۴۳ هزارتومان به پیش میرود، مهم است بدانیم مقصر اصلی این بحران چه کسی است، چه شد که اینگونه شد و چه آیندهای انتظارمان را میکشد.
کد خبر: ۳۸۲۱۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۷
مدیرکل روابط عمومی بانک مرکزی از تصویب مصوبه انتشار اوراق ارز و طلا در هیات عالی بانک مرکزی خبر داد.
کد خبر: ۳۸۲۰۹۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۷
بانک مرکزی با صدور بخشنامهای جدید و با استناد به رأی وحدت رویه دیوان عالی کشور، ضابطه اعتبار چک را تغییر داد؛ بر این اساس، صدور و پشتنویسی هر برگ چک بدون ثبت در سامانه «صیاد»، فاقد اعتبار قانونی خواهد بود
کد خبر: ۳۸۲۰۷۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۷
بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۵ نشان میدهد ردیف مشخصی برای وام ازدواج در نظر گرفته نشده؛ موضوعی که در کنار صفهای طولانی، بیمیلی بانکها و زمزمههای غیرنقدی شدن این تسهیلات، شائبه حذف یا تغییر اساسی وام ازدواج را پررنگتر کرده و نگرانی زوجهای در انتظار را افزایش داده است.
کد خبر: ۳۸۱۹۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۷
در آذر ماه ۱۴۰۴ نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به ۴۲.۲ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۱.۸ واحد درصد افزایش یافته است.
کد خبر: ۳۸۱۸۱۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۶
بانک مرکزی از ابلاغ برنامه اجرایی فرایند جایگزینی چکهای رمزدار با چکهای تضمینشده و حذف چکهای رمزدار از مبادلات چک به شبکه بانکی کشور خبر داد که بر اساس آن ممنوعیت صدور چک رمزدار از هفته پایانی فروردین ماه ۱۴۰۵ اجرایی میشود.
کد خبر: ۳۸۱۷۰۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۶
مدیر روابط عمومی بانک مرکزی در شبکه اجتماعی ایکس از عملیاتی شدن ۳ ابزار جدید طلایی بانک مرکزی از هفته جاری خبر داد.
کد خبر: ۳۸۱۵۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۵