بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارت‌اند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین‌بار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را به‌وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یک‌کاسه‌شدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسی‌ها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده‌ایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولی‌الله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به‌صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌هاست و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به‌عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بین‌المللی پول و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بین‌المللی و مؤسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقت‌نامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به‌شمار می‌رود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شده‌اند، عبارت‌اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطاف‌پذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپرده‌ها و وام‌دهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وام‌دهی بانک‌ها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به‌شدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به‌دلیل نامناسب‌بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
حجت‌الاسلام والمسلمین پژمان‌فر، رئیس کمیسیون اصل نود اعلام کرد: پس از پیگیری‌های چندباره کمیسیون اصل ۹۰، بانک مرکزی «دستورالعمل ایجاد حساب امانی» را ابلاغ کرد.
کد خبر: ۳۵۸۴۳۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۳
بانک مرکزی از ابتدای فروردین تا ۱۸ شهریورماه سال ۱۴۰۴، بیش از ۲۵ میلیارد و ۲۸۳ میلیون دلار ارز برای واردات کالا‌های اساسی، دارو، کالا‌های صنعتی و همچنین رفع نیاز‌های خدماتی تأمین کرد.
کد خبر: ۳۵۷۷۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۰
با حکم دیوان عدالت اداری مصوبه بانک مرکزی درباره ممنوعیت واریز وجه به حساب شخص ثالث به طور موقت متوقف شد.
کد خبر: ۳۵۷۶۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۲۰
سامانه پیش‌فروش سکه بانک مرکزی دچار اختلال شد. در پی استقبال گسترده، مرکز مبادله زمان ثبت سفارش را تا ساعت ۱۴ روز سه‌شنبه، ۱۸ شهریور، تمدید کرد و به خریداران تضمین داد که در صورت واریز وجه، بدون استثنا سکه دریافت خواهند کرد.
کد خبر: ۳۵۷۲۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۷
بانک مرکزی پیش‌نویس مستند «ضوابط تأسیس، فعالیت، انحلال و نظارت بر کارگزاران رمزپول» را منتشر کرد. سندی ۱۸ صفحه‌ای به‌نوعی نقشه راه صرافی‌های رمزارزی در ایران محسوب می‌شود، اما با محدودیت‌های گسترده آغاز شده است.
کد خبر: ۳۵۷۱۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۷
صدور دسته چک‌های کاغذی و الکترونیکی از امروز (۱۷ شهریور) مشتریان حقیقی و حقوقی شبکه بانکی با شرایط جدید اعمال خواهد شد.
کد خبر: ۳۵۶۹۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۷
بانک مرکزی فهرست کامل عملیات و خدمات بانکی که از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند را منتشر کرد. این فهرست شامل بیش از ۱۰۰ خدمت بانکی در حوزه‌های افتتاح حساب، صدور انواع کارت و چک، نقل‌وانتقال وجه، صدور ضمانت‌نامه و خدمات اعتباری است.
کد خبر: ۳۵۶۵۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۵
مدیرکل امور اقتصادی و دارایی خراسان رضوی اعلام کرد که برای رفع صف طولانی بیش از ۶۰ هزار نفری متقاضیان وام ازدواج در این استان، حداقل ۲۰ هزار میلیارد تومان اعتبار فوری نیاز است.
کد خبر: ۳۵۶۴۹۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۵
سقف پرداخت وام خرد و کارت اعتباری شبکه بانکی به ۴۰۰ میلیون تومان و سقف تسهیلات قرض الحسنه اشخاص حقیقی در بانک‌های قرض الحسنه به ۵۰۰ میلیون تومان افزایش یافت.
کد خبر: ۳۵۶۴۸۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۵
وقتی صحبت از نهاد بانک مرکزی می‌شود، دو وظیفه خطیر بانک مرکزی در ذهن هر صاحب‌نظری متبادر می‌شود: حفظ ارزش پول ملی و مهار تورم.
کد خبر: ۳۵۶۴۱۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۵
معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی از اختصاص ۲۰۰ هزار میلیارد تومان به تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج در سال ۱۴۰۴ توسط این بانک خبر داد و گفت: بیش از ۸۷ درصد متقاضیان تاکنون تسهیلات خود را دریافت کرده‌اند.
کد خبر: ۳۵۶۲۰۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۳
بانک مرکزی از عرضه ایران چک ۵۰۰ هزار ریالی با طرح جدید به شبکه بانکی کشور خبر داد.
کد خبر: ۳۵۶۱۴۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۲
معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی اعلام کرد: از ابتدای سال تا نهم شهریور ماه ۹۴ هزار و ۶۳۷ میلیارد تومان تسهیلات قرض الحسنه ازدواج، فرزندآوری و ودیعه مسکن توسط شبکه بانکی پرداخت شده است.
کد خبر: ۳۵۶۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۲
سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد: در ابتدا اعلام شد که ۱۳ کیلو طلا با اسناد جعلی وارد کشور شده، اما در تحقیقات که به عمل آمده با ارائه مدارک مشخص شد که اسناد جعلی نیست و در فرودگاه قبض انبار شده و در حال حاضر هم در اختیار گمرک است.
کد خبر: ۳۵۶۰۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۲
شبکه بانکی کشور از ابتدای امسال تا پایان مردادماه، بالغ بر ۱۸۶ هزار و ۳۷۰ فقره وام فرزندآوری را که ارزش آن به ۱۶.۹ همت می‌رسد، پرداخت کرده است، با این حال هنوز ۵۲۱ هزار متقاضی، در صف دریافت تسهیلات قرار دارند که نسبت‌به ماه قبل خود، ۱۳ هزار نفر طولانی‌تر شده است.
کد خبر: ۳۵۵۹۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۲
صدور دسته‌چک‌های کاغذی و الکترونیکی از بامداد روز دوشنبه مورخ ۱۷ شهریور ماه سال ۱۴۰۴ برای مشتریان شبکه بانکی (اعم از حقیقی و حقوقی) به‌موجب مصوبه هیئت عامل بانک مرکزی تغییر می‌کند.
کد خبر: ۳۵۵۸۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۱
بانک مرکزی ایران در هفته گذشته اقدام به اجرای عملیات بازار باز به شکل «توافق بازخرید» کرد تا نقدینگی موردنیاز بانک‌ها را تأمین کند؛ اما این کار را به‌گونه‌ای انجام می‌دهد که نقدینگی کل اقتصاد افزایش نیابد و به تورم دامن نزند.
کد خبر: ۳۵۵۸۱۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۱
رئیس‌کل بانک مرکزی در پاسخ به سوالی درباره برخی ادعا‌ها درخصوص تک‌نرخی شدن ارز تاکید کرد: بانک مرکزی هیچ برنامه‌ای برای افزایش نرخ ارز ۷۰ هزار تومانی ندارد.
کد خبر: ۳۵۵۶۵۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۰
رئیس کل بانک مرکزی گفت: قیمت غیررسمی ارز اغلب برای کالا‌های قاچاق است که با سیاست‌های بانک مرکزی امیدواریم قیمت آن نیز کاهشی شود.
کد خبر: ۳۵۵۵۹۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۰
رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرد که سیاست تخصیص ارز ترجیحی برای نهاده‌های دامی و کالا‌های اساسی همچنان ادامه خواهد داشت.
کد خبر: ۳۵۵۵۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۱۰