بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارتاند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکههای فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامههای مختلف ازجمله برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستینبار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را بهوسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یککاسهشدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایهگذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایهگذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسیها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساسترین سمتهای اقتصادی کشور است که در سالهای گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیدهایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولیالله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن بهصورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بهعنوان تنظیمکننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکههای فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانکها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداختهای ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بهعنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حسابهای وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی و شهرداریها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانهها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکتهای دولتی یا شهرداریهاست و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه بهعنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بینالمللی پول و بانک بینالمللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بینالمللی و مؤسسه بینالمللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقتنامه پرداخت در اجرای قراردادهای پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاستهای پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامههای مختلف ازجمله برنامههای تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداختها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاستهای پولی از اهداف مهم آن بهشمار میرود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهمترین ابزارهای سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شدهاند، عبارتاند از:
نرخهای ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطافپذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپردهها و وامدهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وامدهی بانکها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم بهشدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی که بهدلیل نامناسببودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
رئیس جمهور پیگیر جدی مسائل اقتصادی مردم است و در همین راستا شنیدهها حاکی از آن است که دولت تغییر فرزین از ریاست بانک مرکزی یا معاون ارزی را بررسی میکند.
کد خبر: ۳۸۱۲۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۳
قیمت ارز مسافرتی تحت تأثیر افزایش نرخ دلار، به بیش از ۱۳۰ هزار تومان، جهش قیمتی پیدا کرد.
کد خبر: ۳۸۱۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۳
با ابلاغ بانک مرکزی از ابتدای دی ماه ساعت کاری سامانه ساتنا تا ۱۳:۳۰ دقیقه هر روز خواهد بود.
کد خبر: ۳۸۱۰۶۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۳
بهتازگی اخباری درباره اختلال و تأخیر در عملکرد سامانههای انتقال وجه «پایا» و «ساتنا» منتشر شد؛ اخباری که موجب نگرانی فعالان اقتصادی و سرمایهگذاران شد.
کد خبر: ۳۸۰۸۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۲
ذکر نام شهر محل افتتاح حساب و مشخص کردن نزدیکترین شعبه بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی به محل مذکور در اولین ورود به برنامه واحد دیجیتال ارائه خدمات بانکی بانک یا مؤسسه اعتباری غیربانکی الزامی است.
کد خبر: ۳۸۰۶۱۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۱
پس از آنکه معاون حقوقی بانک مرکزی اعلام کرد ایرانمال فاقد سند مالکیت و دارای بدهیهای متعدد است، حالا بانک مرکزی از آغاز فوری فرایند قیمتگذاری این مجموعه خبر داده است؛ داراییای که بیش از ۷۲ هزار و ۹۱۶ میلیارد تومان تسهیلات مشکوکالوصول را به خود اختصاص داده و ظن وقوع پولشویی در آن وجود دارد.
کد خبر: ۳۸۰۵۹۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۱
رئیس قوهقضائیه گفت: سازمان بازرسی کل کشور حسب تکلیفی که مقرر کرده بودیم، به مبحث ارز و نوسانات بازار ارز ورود پیدا کرده است؛ تأکید مؤکد داریم این مقوله ورود نظارتی که به نحوی از انحاء به مبحث مهار تورم و معیشت مردم مرتبط است، تا آخر پیگیری شود و به هیچ وجه رها نشود.
کد خبر: ۳۸۰۵۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۱
بانک مرکزی اعلام کرد: طی ۹ ماه گذشته ۱۶۴ همت به ۴۹۵ هزار نفر وام ازدواج و همچنین حدود ۳۷ همت به ۴۰۵ هزار نفر از متقاضیان وام فرزندآوری پرداخت شد.
کد خبر: ۳۸۰۵۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۱۰/۰۱
رئیس اتحادیه سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر گفت که بانک مرکزی بدون اطلاع حساب او و حدود ۸۰۰ نفر از همکارانش را مسدود کرده است.
کد خبر: ۳۸۰۴۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۳۰
طبق بررسی ها، بانک ملی با ۱۱۵ هزار نفر، بیشترین متقاضی دریافت وام ازدواج را در ۸ ماهه اخیر، ثبت کرده است.
کد خبر: ۳۸۰۲۵۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۳۰
مدیر اداره پایش بازار ارز بانک مرکزی اعلام کرد: در یک ماه گذشته فرآیندهای پیشبینی شده برای مدیریت کارتهای بازرگانی اجارهای عملی شده است و در همین ارتباط کارتهای فاقد اعتبار از سوی وزارت صمت مسدود شدهاند.
کد خبر: ۳۸۰۲۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۹
بانک مرکزی از عدم بازگشت بیش از ۱۵ میلیارد دلار ارز صادراتی در دو سال اخیر خبر داده؛ ارزی که عمدتاً از مسیر کارتهای بازرگانی اجارهای خارج شده و حالا اثر آن بهصورت فشار بر نرخ دلار و تشدید هزینههای معیشتی مردم نمایان شده است.
کد خبر: ۳۸۰۱۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۹
به گفته معاون اعتبارات بانک مرکزی از سهمیه وام ازدواج امسال فقط ۴۰ هزار میلیارد تومان باقی مانده است که تا پایان سال ۱۴۰۴، تقریباً کفاف پرداخت وام به یکچهارم متقاضیان در صف را میدهد.
کد خبر: ۳۷۹۹۶۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۹
سرپرست معاونت ارزی بانک مرکزی گفت: در ۲ سال اخیر حدود ۹۰۰ کارت بازرگانی اجارهای که تعهد ارزی بیش از ۱۵ میلیارد دلار آنها ایفا نشده بود، شناسایی شده که پس از ورود دستگاههای نظارتی و امنیتی، دیگر امکان بازگشت این منابع وجود نداشته است.
کد خبر: ۳۷۹۷۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۷
صندوق ضمانت سپردهها اعلام کرد: قیمتگذاری ساختمان مرکزی بانک آینده با هدف واگذاری، توسط مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه انجام میشود.
کد خبر: ۳۷۹۵۷۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۶
بانک مرکزی سهمیه مصرف نشده تسهیلات خرید کالای ایرانی را به حوزه ازدواج و فرزندآوری منتقل میکند.
کد خبر: ۳۷۹۵۷۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۶
به تازگی اخباری درباره اختلال و تأخیر در کار سامانههای ساتنا و پایا منتشر شده است، موضوعی که واکنش بانک مرکزی را هم به همراه داشته است.
کد خبر: ۳۷۹۳۴۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۵
سخنگوی بانک مرکزی گفت: طی چند روز گذشته، حساب ۲۵۱ نفر از افراد مظنون به عملیات پولشویی و اخلال در بازار ارز مسدود شد.
کد خبر: ۳۷۹۲۸۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۵
سخنگوی بانک مرکزی اعلام کرد که این بانک تراکنشهای مشکوک به پولشویی و فعالیت در بازار ارز را شناسایی کرده و در حال مسدودی این حساب هاست. هرگونه تراکنش مشکوک ارزی بصورت مستمر تحلیل و طبق قانون با قاطعیت نسبت به مسدودی حسابها اقدام خواهد شد.
کد خبر: ۳۷۹۱۰۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۴
سخنگوی شورای نگهبان اعلام کرد: اساسنامه «شرکت مدیریت داراییهای شبکه بانکی» و اصلاح اساسنامه «صندوق ضمانت سپردهها» از سوی این شورا تأیید شد.
کد خبر: ۳۷۸۹۴۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۹/۲۴