بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارت‌اند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین‌بار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را به‌وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یک‌کاسه‌شدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسی‌ها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده‌ایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولی‌الله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به‌صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آن‌ها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌هاست و انجام تمام عملیات بانکی آن‌ها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به‌عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بین‌المللی پول و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بین‌المللی و مؤسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقت‌نامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به‌شمار می‌رود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شده‌اند، عبارت‌اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطاف‌پذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپرده‌ها و وام‌دهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وام‌دهی بانک‌ها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به‌شدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به‌دلیل نامناسب‌بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی ، گفت: طرح حذف چهار صفر با هدف احیای جایگاه ریال در دو فاز اجرا می‌شود؛ دو سال آماده‌سازی و سه سال گذار، و پس از آن ریال جدید (هر ریال معادل ۱۰۰ قِران) جایگزین کامل پول ملی خواهد شد.
کد خبر: ۳۶۳۴۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۳
براساس مصوبۀ کمیسیون اصل ۹۰ مجلس از ماه آینده در زمان رفع سوء‌اثر از چک‌های برگشتی به دارندۀ چک پیامک ارسال می‌شود.
کد خبر: ۳۶۳۲۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۳
اعلام خبر عرضه ارز از سوی بانک مرکزی ، باعث کاهش قیمت نرخ دلار در بازار آزاد شد.
کد خبر: ۳۶۳۰۷۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۲
برنامه بانک مرکزی برای افزایش عرضه ارز از امروز (شنبه، ۱۲ مهر ۱۴۰۴) عملیاتی می‌شود.
کد خبر: ۳۶۲۹۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۱۲
نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران تأکید کرد که «در صورت چندنرخی‌بودن ارز، فساد موجود در سیستم تأمین و توزیع همچنان ادامه خواهد داشت» و خواستار اجرای سیاست تک‌نرخی‌شدن ارز به عنوان راهکار اصلی برون‌رفت از مشکلات اقتصادی شد.
کد خبر: ۳۶۲۵۶۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۹
بانک مرکزی تمامی بانک‌ها را موظف به تعیین سقف گردش سالانه حساب مشتریان کرد؛ بر اساس این بخشنامه، مزدبگیران حداکثر ۲۰۰ میلیارد ریال، افراد فاقد شغل ۵۰ میلیارد ریال و حقوقی‌های غیرفعال تنها ۵ میلیارد ریال مجاز به واریز و برداشت خواهند بود.
کد خبر: ۳۶۲۲۹۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۸
علیرضا گچ‌پززاده، معاون ارزی بانک مرکزی ، اعلام کرد که امسال تاکنون بیش از ۳۳ میلیارد دلار ارز برای سه وزارتخانه تخصیص یافته که ۲۸ میلیارد دلار از آن تأمین شده است و تاکنون بیش از ۶.۵ میلیارد دلار برای کالا‌های اساسی و دارو اختصاص داده‌ایم.
کد خبر: ۳۶۲۱۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۸
رئیس بانک مرکزی گفت: نرخ دلار در مرکز مبادلۀ رسمی به‌طور ثابت در حدود ۷۰ هزار تومان تثبیت می‌شود و همۀ نیاز‌های وارداتی را با همین نرخ تامین می‌کنیم.
کد خبر: ۳۶۱۷۴۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۶
بانک مرکزی در مصوبه تازه خود، محدودیت‌هایی برای خرید و نگهداری ارز‌های دیجیتال پایدار مانند تتر اعمال کرده است.
کد خبر: ۳۶۱۶۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۶
بانک مرکزی امروز از طرح‌های جدید خود برای تسهیل تجارت خارجی رونمایی کرد. این اقدام در حالی انجام می‌شود که نگرانی‌ها درباره فعال شدن اسنپ‌بک باعث افزایش نرخ ارز در بازار آزاد شده است.
کد خبر: ۳۶۱۵۴۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۵
بانک مرکزی تا پایان سال سامانه‌ای را آماده می‌کند که مردم با مراجعه آن می‌توانند حساب‌های مازاد خود که نیازی به آن ندارند را بدون نیاز به مراجعه حضوری به شبکه بانکی ببندند و از مانده‌های احتمالی حساب مازاد در حساب‌های در دسترس و دارای ابزارپرداخت استفاده کنند.
کد خبر: ۳۶۱۵۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۵
بانک مرکزی با صدور یک بخشنامه سختگیرانه، ۶۵۰ میلیون حساب سپرده بانکی را زیر تیغ ساماندهی برد؛ اقدامی که به‌گفته مقام‌های این نهاد، می‌تواند بستر‌های پولشویی، معاملات غیرقانونی و تأمین مالی اقدامات مجرمانه را از نظام بانکی حذف کند.
کد خبر: ۳۶۱۳۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۵
مدیر روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد: در هفته آینده نماد اسکناس دلار و یورو در تالار مرکز مبادله ایجاد می‌شود.
کد خبر: ۳۶۱۱۳۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۳
معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی گفت: از ابتدای سال جاری ۱۱۹.۲ همت وام ازدواج و فرزندآوری به ۵۳۰ هزار نفر از تقاضیان پرداخت شده است.
کد خبر: ۳۶۱۱۳۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۳
اجرای دو طرح پیش‌فروش و حراج انواع قطعات سکه بانک مرکزی ، هفته آینده انجام می‌شود.
کد خبر: ۳۶۰۹۹۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۲
رئیس بانک مرکزی گفت: تکلیف ما بر اساس قانون پرداخت ۲۵۰ همت وام ازدواج بوده که آمار نشان می‌دهد تا پایان سال به این رقم خواهیم رسید.
کد خبر: ۳۶۰۸۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۲
باتوجه به اینکه متقاضیان دریافت وام ازدواج و فرزندآوری با قوانین سختگیرانه برای ارائه ضامن در برخی از بانک‌ها مواجه هستند و حتی درباره سن و مدت مانده به خدمت ضامن نیز برای متقاضیان شرط تعیین می‌شود، شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و نیمه دولتی تصویب کرد که وام ازدواج و فرزندآوری فقط باید با یک ضامن پرداخت شود.
کد خبر: ۳۶۰۷۹۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۲
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با صدور بخشنامه‌ای از اول مهرماه ۱۴۰۴ تا اطلاع ثانوی ساعات کاری دو سامانه مهم بانکی کشور، ساتنا و چکاوک را تغییر داد.
کد خبر: ۳۶۰۷۵۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۷/۰۲
بانک مرکزی اعلام کرد: پیرو اطلاعیه قبلی پیش فروش سکه، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد در راستای پاسخ به درخواست‌های مردم، انواع قطعه سکه طلا با سال ضرب ۱۳۸۶ را برای سررسید ۳۰ دی ماه ۱۴۰۴ از طریق مرکز مبادله ارز و طلای ایران عرضه کند.
کد خبر: ۳۶۰۰۸۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰
کارمزد ارائه خدمات عاملیت و کارگزاری توسط بانک عامل بابت خرید یا فروش ارز به صورت حواله ارزی برای معاملات غیرمستقیم و مستقیم در سامانه ارز تجاری پس از اصلاح به بانک‌های عامل ابلاغ شد.
کد خبر: ۳۵۹۹۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۳۰