بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارت‌اند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین‌بار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را به‌وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یک‌کاسه‌شدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسی‌ها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده‌ایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولی‌الله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به‌صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌هاست و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به‌عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بین‌المللی پول و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بین‌المللی و مؤسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقت‌نامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به‌شمار می‌رود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شده‌اند، عبارت‌اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطاف‌پذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپرده‌ها و وام‌دهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وام‌دهی بانک‌ها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به‌شدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به‌دلیل نامناسب‌بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
بانک مرکزی اعلام کرد از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا ۱۲ آبان‌ماه، بیش از ۳۴ میلیارد و ۸۹۶ میلیون دلار ارز برای واردات انواع کالا‌های اساسی، دارو، محصولات صنعتی و خدمات را تأمین کرده است.
کد خبر: ۳۷۰۰۶۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۲
براساس تصمیم بانک مرکزی و پاسخ به متقاضیان، برگزاری حراج سکه طلای بانک مرکزی با سال ضرب ۱۳۸۶ در تاریخ ۱۴۰۴/۰۸/۱۴ و ۱۴۰۴/۰۸/۲۱ در مرکز مبادله ارز و طلای ایران انجام می‌شود.
کد خبر: ۳۷۰۰۵۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۲
ثبت‌نام کارت رفاهی ازدواج از پایان آبان‌ماه آغاز می‌شود و متقاضیان می‌توانند بدون قرار گرفتن در صف دریافت وام نقدی، تسهیلات قرض‌الحسنه خود را در قالب این کارت دریافت کنند.
کد خبر: ۳۶۹۹۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۲
در پی انتشار برخی خبر‌ها درباره حذف وام نقدی ازدواج و جایگزینی آن با کارت رفاهی، مدیر روابط‌عمومی بانک مرکزی با تکذیب این موضوع تأکید کرد: کارت رفاهی متصل به اوراق گام صرفاً برای تسهیل خرید جهیزیه از کالا‌های ایرانی طراحی شده و در کنار تسهیلات ازدواج اجرا می‌شود، نه به جای آن.
کد خبر: ۳۶۹۹۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۲
برخی از موافقان FATF می‌گویند اگر ایران به FATF می‌پیوست بانک آینده به وجود نمی‌آمد این در حالی است که وظیفه نظارت بر بانک‌ها و مقابله با تخلفات آنها با بانک مرکزی است و در هیچ کشوری FATF وظیفه بانک مرکزی را انجام نمی‌دهد.
کد خبر: ۳۶۹۸۴۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۱
مدیرعامل بانک سپه با رد برداشت‌ها از ناترازی این بانک گفت: اضافه‌برداشت سپه از بانک مرکزی نتیجه اجرای وام‌های تکلیفی و مطالبات ۳۲۰ همتی از دولت است نه ضعف مالی داخلی.
کد خبر: ۳۶۹۷۷۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۱
بانک مرکزی با صدور بخشنامه‌ای، شبکه بانکی را مکلف کرد حداکثر طی مدت یک‌ماه شیوه‌نامه نظارتی نحوه مصرف و بازگشت تسهیلات بانکی را تدوین و اجرایی کنند.
کد خبر: ۳۶۹۷۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۱
معاون اداره عملیات اعتباری بانک مرکزی از پرداخت بیش از ۸۶۰ همت وام ازدواج و فرزندآوری از ابتدای اجرای قانون جوانی جمعیت تاکنون خبر داد و گفت: کارت رفاهی متصل به اوراق گام برای خرید جهیزیه تا پایان آبان عملیاتی می‌شود.
کد خبر: ۳۶۹۶۲۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۱
معاون نظارت بانک مرکزی می‌گوید مشکل بانک آینده نقدینگی است؛ دارایی‌های غیرنقدشونده پس از ارزش‌گذاری به صندوق ضمانت سپرده‌ها و AMC منتقل و برای تسویه بدهی‌ها فروخته می‌شود.
کد خبر: ۳۶۹۵۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۰
بانک مرکزی از ابتدای سال‌جاری تا ۱۰ آبان‌ماه، بیش از ۳۴ میلیارد و ۵۴۷ میلیون دلار ارز برای واردات انواع کالا‌های اساسی، دارو، محصولات صنعتی و خدمات تامین کرده است.
کد خبر: ۳۶۹۵۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۰
بانک مرکزی در بخشنامه‌ای تازه، سقف تسهیلات خرید و تعمیر مسکن کارکنان بانک‌ها را برابر با وام‌های حمایتی قانون جهش تولید مسکن تعیین کرد. بر اساس این مصوبه، پرداخت وام به کارکنان فقط در قالب عقود مبادله‌ای و با رعایت ملاحظات فقهی مجاز است.
کد خبر: ۳۶۹۴۴۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۰
به اعتقاد یک تحلیل‌گر مسائل اقتصادی، انحلال بانک آینده و انتقال فعالیت‌های آن به بانک ملی، علاوه بر پیچیدگی‌های مالی و حسابداری، بار اقتصادی قابل توجهی برای کشور به همراه دارد. در این میان ضعف نظارت بانک مرکزی و نقش سهامداران در ایجاد ناترازی برجسته است و قابل هشدار است که بدون دریافت خسارت از صاحبان سهام و شفاف‌سازی عملکرد بانک‌ها، تبعات این تصمیم مستقیماً به اقتصاد کلان و اعتماد عمومی به نظام بانکی منتقل خواهد شد.
کد خبر: ۳۶۹۴۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۱۰
معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی اعلام کرد: بانک مرکزی طی سه سال گذشته برنامه‌های مشخص و اساسی در مورد بانک‌های ناتراز اجرا کرده است. بر این اساس، آمار بانک‌های ناتراز از ۱۴ بانک به ۵ بانک ناتراز کاهش یافته است.
کد خبر: ۳۶۸۹۶۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۷
پس از انحلال بانک آینده و آغاز رسمی فرایند گزیر، بانک مرکزی پیام روشنی به دیگر بانک‌های ناتراز ارسال کرده است؛ پنج بانکی که شاخص کفایت سرمایه‌شان کمتر از حد تعیین‌شده است و باید مسیر اصلاح ساختاری را طی کنند؛ در غیر این‌صورت بانک مرکزی به آنها هشدار داده به سرنوشت بانک آینده دچار می‌شوند و از ادامه فعالیتشان جلوگیری خواهد شد.
کد خبر: ۳۶۸۷۰۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۶
شبکه بانکی از ابتدای امسال تا ۵ آبان‌ماه، ۱۵۳ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری به ۶۷۶ هزار و ۳۳۲ نفر از متقاضیان پرداخت کرد.
کد خبر: ۳۶۸۶۱۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۶
یک مقام بانک مرکزی با تأکید بر نظارت بر زنجیره توزیع به‌جای حذف ارز ترجیحی هشدار داد: حذف ارز ترجیحی، سفره خانوارهای ایرانی را به‌شدت کوچک و تورم خدمات را تشدید خواهد کرد.
کد خبر: ۳۶۸۶۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۶
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه ایران مال دارایی اصلی بانک آینده است، گفت: از دهه نود به بعد به هیچ بانک خصوصی مجوز داده نشد و بانک مرکزی در سال ۱۳۹۱ درباره بانک تات درخواست انحلال داد که بعد از آن بانک آینده از دل آن ظهور کرد.
کد خبر: ۳۶۸۵۰۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۵
بانک ملی ایران با جهش سرمایه از ۱۲۴ به ۴۲۰ هزار میلیارد تومان و بانک ملت با رشد از ۱۲۱ به ۲۳۷ هزار میلیارد تومان، مجموعاً ۴۱۲ هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه را در سال ۱۴۰۴ ثبت کردند تا به نسبت کفایت سرمایه ۸ درصد نزدیک شوند.
کد خبر: ۳۶۸۴۳۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۵
سهام سهامداران خُرد بانک آینده سابق به استثنای سهامداران عضو مالک واحد، در صورت تمایل سهامداران، به بالاترین قیمت پایانی تابلو طی یک‌سال منتهی به ۳۰ مهر ماه ۱۴۰۴، توسط صندوق ضمانت سپرده‌ها، خریداری می‌شود.
کد خبر: ۳۶۸۴۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۵
معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی گفت: بانک‌هایی که از شاخص‌های نظارتی و سلامت مالی فاصله گرفته‌اند و همچنان با اضافه‌برداشت‌های سنگین از منابع بانک مرکزی موجب افزایش پایه پولی و تورم می‌شوند، در صورت نداشتن برنامه اصلاحی، وارد فرآیند گزیر و انحلال خواهند شد.
کد خبر: ۳۶۸۳۵۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۸/۰۵