بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در ۱۸مرداد۱۳۳۹ تأسیس شد. برخی وظایف بانک مرکزی عبارت‌اند از: حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری و... .
رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد.
تاریخچه
نخستین‌بار اروپاییان در (۱۲۸۱/۱۸۶۴)، تأسیس بانک را به‌وسیله ژان ساوالان فرانسوی، به میرزا محمودخان ناصرالملک پیشنهاد کردند. آنان در (۱۳۰۲/۱۸۸۵)، برای یک‌کاسه‌شدن همه وجوهی که بین ایران و اروپا جریان داشت، تصمیم گرفتند با مشارکت سرمایه‌گذاران فرانسوی و بانک عثمانی، بانک ایران و افغانستان را تشکیل دهند، اما چون فرانسویان به این سرمایه‌گذاری اطمینان نداشتند، این کار عملی نشد. سرانجام انگلیسی‌ها موفق شدند در ایران اولین بانک را تأسیس کنند.
ریاست بانک مرکزی
ریاست بانک مرکزی ایران از حساس‌ترین سمت‌های اقتصادی کشور است که در سال‌های گذشته افراد مختلفی را در این مقام دیده‌ایم. ابراهیم شیبانی سال۱۳۸۲، طهماسب مظاهری سال۱۳۸۶، محمود بهمنی سال۱۳۸۷، ولی‌الله سیف سال۱۳۹۲ و عبدالناصر همتی سال۱۳۹۷ به این سمت منصوب شدند.
وظایف بانک مرکزی
براساس فصل دوم قانون پولی و بانکی کشور مصوب۱۳۵۱ (و آخرین اصلاحات آن به‌صورت پانویس)، وظایف و اختیارات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شرح زیر است:
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- انتشار اسکناس و سکه‌های فلزی رایج کشور، طبق مقررات این قانون.
ب- نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، طبق مقررات این قانون.
ج- تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و تعهد یا تضمین پرداخت‌های ارزی با تصویب شورای پول و اعتبار و همچنین نظارت بر معاملات ارزی.
د- نظارت بر معاملات طلا و تنظیم مقررات مربوط به این معاملات با تصویب هیئت وزیران.
ه- نظارت بر صدور و ورود پول رایج ایران و تنظیم مقررات مربوط به آن با تصویب شورای پول و اعتبار.
همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان بانکدار دولت، موظف به انجام وظایف زیر است:
الف- نگهداری حساب‌های وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی و شهرداری‌ها و همچنین مؤسساتی که بیش از نصف سرمایه آنها متعلق به وزارتخانه‌ها و مؤسسات دولتی و وابسته به دولت و شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌هاست و انجام تمام عملیات بانکی آنها در داخل و خارج از کشور.
ب- فروش و بازپرداخت اصل و بهره انواع اوراق قرضه دولتی و اسناد خزانه به‌عنوان عامل دولت و واگذاری این عاملیت به افراد یا مؤسسات دیگر.
ج- نگهداری تمام ذخایر ارزی و طلای کشور.
د- نگهداری وجوه ریالی صندوق بین‌المللی پول و بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه و شرکت مالی بین‌المللی و مؤسسه بین‌المللی توسعه و مؤسسات مشابه یا وابسته به این مؤسسات.
ه- انعقاد موافقت‌نامه پرداخت در اجرای قرارداد‌های پولی و مالی و بازرگانی و ترانزیتی بین دولت و سایر کشورها.
*رسالت اصلی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر آن است که با اجرای سیاست‌های پولی و اعتباری شرایط مساعد برای پیشرفت اقتصادی کشور را فراهم کند و در اجرای برنامه‌های مختلف ازجمله برنامه‌های تثبیت و توسعه اقتصادی پشتیبان دولت باشد. در این راه حفظ ثبات ارزش پول و تعادل موازنه پرداخت‌ها همراه با رشد مدوام اقتصادی از طریق اجرای سیاست‌های پولی از اهداف مهم آن به‌شمار می‌رود.
سیاست پولی بعد از انقلاب
مهم‌ترین ابزار‌های سیاست پولی که در دوره بعد از انقلاب اسلامی استفاده شده‌اند، عبارت‌اند از:
نرخ‌های ذخیره قانونی که ابزار مؤثری بوده است، اما انعطاف‌پذیری زیادی ندارد.
عملیات بازار باز که از سال۱۳۷۹ از طریق اوراق مشارکت بانک مرکزی استفاده شده است.
تعیین نرخ سود سپرده‌ها و وام‌دهی از سوی دولت و مجلس که تأکید، بیشتر بر نرخ وام‌دهی بانک‌ها بوده است.
سیاست تعیین سقف اعتباری؛ این سیاست در طول برنامه سوم کنار گذاشته شد، اما در برنامه چهارم به‌شدت مورد توجه دولت بوده است.
سپرده ویژه بانک‌ها نزد بانک مرکزی که به‌دلیل نامناسب‌بودن نرخ بازدهی آن مؤثر نبوده است.
تعیین نرخ ارز از سوی بانک مرکزی.
بانک مرکزی
| شهرآرانیوز 
برخی بانک‌ها محدودیت‌هایی را در برداشت نقدی از کارت‌های هدیه در خودپرداز‌ها ایجاد کرده‌اند.
کد خبر: ۳۵۳۹۸۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۰۳
معاون پژوهشکده پولی و بانکی گفت: باید این واقعیت را پذیرفت تا زمانیکه محدودیت‌های تحریمی وجود دارد و چشم‌انداز مثبتی در رابطه با نرخ واقعی تورم دیده نمی‌شود، به دنبال نرخ غیررسمی رفتن، فقط سطح نرخ‌های رسمی را افزایش می‌دهد و نرخ غیر رسمی نیز چند کانال بالاتر قرار می‌گیرد که تجربه آن را طی ماه‌های پایانی سال گذشته، مشاهده کردیم.
کد خبر: ۳۵۳۷۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۶/۰۲
چندی پیش محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی ، اعلام کرد که در حال حاضر تعداد حساب‌های بانکی در ایران به ۶۵۰ میلیون حساب رسیده است. این رقم نشان می‌دهد که هر فرد بالای ۱۸ سال به‌طورمیانگین ۱۰ حساب بانکی دارد. او تأکید کرد که برنامه‌ریزی شده تا تعداد حساب‌های بانکی به ۳۰۰ میلیون حساب کاهش یابد.
کد خبر: ۳۵۲۹۶۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۹
براساس ماده ۳۸ قانون بانک مرکزی ، هیچ دستگاهی حتی خود بانک مرکزی حق ارائه خدمات به فعالان غیرمجاز رمزپول را ندارد؛ سیاست‌گذار پولی مقررات جدید را به‌زودی ابلاغ می‌کند.
کد خبر: ۳۵۳۰۰۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۹
معاونت سیاستگذاری پولی بانک مرکزی اعلام کرد: شبکه بانکی از ابتدای سال جاری تا ۲۹ مرداد ماه بیش از ۸۵.۶ هزارمیلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج و فرزندآوری به ۳۸۹ هزار نفر از متقاضیان پرداخت کرده است.
کد خبر: ۳۵۲۹۸۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۹
طبق اعلام قبلی بانک مرکزی ، کسانی که از جاماندگان اربعین امسال بوده و ارز برای سفر اربعین دریافت کردند، تا روز پنج شنبه (۳۰ مردادماه) فرصت دارند دینار خریداری شده خود را به بانک عامل عودت داده و معادل ریالی آن را دریافت کنند.
کد خبر: ۳۵۲۷۵۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۸
بانک مرکزی شرایط اعطای تسهیلات مضاربه را با بخشنامه جدید سخت‌گیرانه کرده است. این یعنی بنگاه‌های اقتصادی و تجاری که برای تأمین سرمایه درگردش از تسهیلات مضاربه استفاده می‌کردند، دیگر امکان استفاده نابه‌جا از تسهیلات را نخواهند داشت.
کد خبر: ۳۵۲۶۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۷
هیئت عالی بانک مرکزی دستورالعمل تأسیس، فعالیت نحوه اداره و نظارت بر مؤسسات اعتباری را تصویب کرد؛ با تصویب این دستورالعمل، فرایند تفکیک بانک‌ها به مؤسسات اعتباری جامع، تجاری، تخصصی، قرض‌الحسنه، توسعه‌ای و مؤسسات پس‌انداز و تسهیلات مسکن آغاز می‌شود.
کد خبر: ۳۵۲۵۵۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۷
بانک مرکزی با ابلاغ بخشنامه‌ای جدید، پرداخت سرمایه مضاربه بدون اسناد معتبر را ممنوع اعلام کرد.
کد خبر: ۳۵۲۵۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۷
با فراهم شدن ثبت درخواست اخذ مجوز از طریق درگاه ملی مجوز‌ها و صدور مجوز الکترونیکی، تمامی مجوز‌های صادره توسط بانک مرکزی بصورت الکترونیکی و از طریق درگاه مجوز‌ها صادر و در اختیار ذی نفعان قرار می‌گیرد.
کد خبر: ۳۵۲۲۶۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۶
ثبت‌نام آزمون استخدامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که از تاریخ ۲۱ مرداد سال‌جاری آغاز شده تا ۳۰ مرداد ماه جاری ادامه دارد و آزمون کتبی نیز در تاریخ ۲۸ شهریور ماه برگزار خواهد شد.
کد خبر: ۳۵۲۲۲۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۶
بانک مرکزی به دستمزد استاد فرشچیان برای طرح پشت اسکناس ۲۰۰ هزار تومانی پاسخ داد.
کد خبر: ۳۵۲۲۱۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۶
هر ایرانی بالای ۱۸ سال به طور متوسط ۱۰ حساب بانکی دارد که برخی از آنها بلااستفاده شده‌اند.
کد خبر: ۳۵۲۲۰۲ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۶
در هفته منتهی به ۲۲ مردادماه ۱۴۰۴، نرخ سود با ثبت عدد ۲۳.۹۸ درصد، هرچند تنها ۰.۰۳ واحد درصد افزایش داشته، اما این رشد خرد در ادامه روند افزایشی هفتگی، پیام روشنی از سیاست‌گذار پولی مبنی بر حفظ فشار کنترلی بر نقدینگی ارسال می‌کند.
کد خبر: ۳۵۲۰۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۵
بانک مرکزی با تأکید بر انحصار قانونی خود در صدور مجوز برای کلیه فعالیت‌های بانکی، صرافی، لیزینگ و مشابه آن اعلام کرد هرگونه اقدام در این حوزه‌ها بدون اخذ مجوز رسمی «جرم» تلقی می‌شود و پیگرد قضایی دارد.
کد خبر: ۳۵۲۰۰۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۵
با پایان یافتن عرضه ارز اربعین به متقاضیان سفر به عتبات عالیات از سوی بانک‌های عامل و شعب آنها در سراسر کشور، تا آخرین ساعت اداری روز چهارشنبه و با پایان یافتن این عملیات، ۳۶۸ میلیارد دینار عراق در اختیار بیش از ۲ میلیون متقاضی قرار گرفت.
کد خبر: ۳۵۱۶۷۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۳
از ابتدای سال تاکنون شبکه بانکی ۲۳۶۹ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است که از این میزان ۱.۵ درصد مربوط به انواع وام در حوزه خرید و نوسازی مسکن بوده است.
کد خبر: ۳۵۱۵۶۴ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۲
سهم مردم عادی و خانوار‌ها از کل تسهیلات پرداخت‌شده از سوی بانک‌ها ۲۵ درصد بوده است و مردم در مجموع ۵۹۵ هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند اما بررسی آمارها نشان می‌دهد که سهم وام ودیعه مسکن، وام فرزندآوری و وام ازدواج از کل تسهیلات پرداختی بانک‌ها بسیار ناچیز است.
کد خبر: ۳۵۱۵۳۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۲
بانک مرکزی اعلام کرد که در چهارماهه اول امسال، شبکه بانکی در مجموع ۲ هزار و ۳۶۹ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرده است. میزان تسهیلات پرداختی در این مدت در مقایسه با سال گذشته ۳۴.۱ درصد افزایش پیدا کرده است.
کد خبر: ۳۵۱۵۳۰ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۲
طبق اعلام بانک مرکزی ، از چهارم مرداد تا امروز (آخرین روز فرآیند عرضه) از طریق بانک‌های عامل ملی، تجارت، صادرات، پست بانک و سپه به حدود دو میلیون نفر متقاضی جمعا به مبلغ ۳۶۰ میلیارد دینار، ارز اربعین فروخته شده است.
کد خبر: ۳۵۱۵۲۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۴/۰۵/۲۲