به گزارش شهرآرانیوز - در ژانویه سال ۲۰۲۱ میلادی، ولیعهد عربستان، بن سلمان از پروژه‌ای به نام نئوم یا شهر خطی عربستان پرده برداری کرد که شامل فاز‌ها و قسمت‌های مختلفی می‌شد. این پروژه عظیم بخشی از دیدگاه عربستان تا سال ۲۰۳۰، که در سال ۲۰۱۶ میلادی و در راستای کاهش اتکای عربستان به نفت و بالا بردن درآمد خالص این کشور معرفی و آغاز شده بود، می‌باشد. پروژه عظیم نئوم استان تبوک کشور عربستان سعودی را هدف خود قرار داده و مربوط به پیشرفت و مدرنیزه کردن این استان است. از مهم‌ترین بخش‌های مربوط به این پروژه شهر خطی عربستان یا به اصطلاح انگلیسی لاین سیتی می‌باشد.
همان طور که از اسم این شهر هم مشخص است، عربستان برنامه دارد که تا پایان سال ۲۰۳۰ میلادی، در استان تبوک و از نزدیکی مرز خلیج عقبه آغاز شده و به طول حدودا صد و هفتاد کیلومتر در راستای دریای سرخ در یک خط مستقیم شهری هوشمند، بر پایه هوش مصنوعی، بهینه، کاملا متکی به انرژی‌های تجدید پذیر و مدنیزه بسازد. گفته می‌شود این شهر دارای فضای سبز بسیاری بوده و رفاه و سلامت مردم اولویت اول این شهر خواهد بود.
در زمان معارفه این شهر، بن سلمان اینگونه به بیان دلیل ساخت شهر به عنوان یک خط مستقیم پرداخت که در گذشته، و پس از انقلاب صنعتی، شهر‌ها در راستای تردد راحت‌تر خودرو‌ها و وسایل نقلیه موتوری ساخته شدند، این موضوع برای رفت و آمد انسان بهینه نبوده و امکانات را در سطح شهر‌ها متمرکز و یا خیلی پخش کرده که در نتیجه آن دسترسی افراد مختلف به امکانات اولیه زندگی شهری، متفاوت و بسته به محل سکونت آن‌ها خواهد بود. ولیعهد عربستان در نظر دارد تا با ساخت این شهر این مسائل را از سر راه بر دارد.
علاوه بر این ها، در بخشی از پروژه نئوم آورده شده که قرار است به وسیله یک پل، از شهر نبق کشور مصر، که مکانی گردشگری و توریستی بوده، پلی به جزیره تیران (که در سال ۲۰۱۷ میلادی بر اساس تصمیم پارلمان مصر به عربستان واگذاری شد) و از آن جزیره به سمت لاین سیتی برده شده تا امکان ورود گردشگران به این منطقه را افزایش داده و علاوه بر راه آبی، مسافران را برای عبور با خودرو به عربستان، بی نیاز گذر از اسراییل و اردن کند.
یکی دیگر از نکاتی که دولت عربستان با سرمایه گذاری کلان در پروژه لاین سیتی می‌خواهد به آن دست پیدا کند، جذب سرمایه گذاران و کسب و کار‌های خارجی بوده که به دنبال خود علاوه بر سرمایه ناخالص سبب افزایش چشم گیر تولید ناخالص این کشور و همچنین بهبود روابط عربستان با کشور‌های جهان می‌شود. این مسئله می‌تواند عربستان با یکی از قدرت‌های اقتصادی دنیا تبدیل کرده و منجر به شکوفایی روز افزون آن شود. (لازم به ذکر است از سال ۲۰۱۶ و با انجام پروژه‌های متعدد، عربستان تا کنون توانسته جایگاه ۱۸ ام از نظر برتری اقتصادی نسبت به کشور‌های دیگر را به خود اختصاص دهد. برای مقایسه، کشور ما، ایران، در پایان سال ۲۰۲۰ میلادی در جایگاه ۲۳ ام جهان قرار داشته است. این مقیاس درحالیست که اقتصاد ترکیه در همان سال ۱.۵ برابر ایران و اقتصاد عربستان ۲ برابر ایران تخمین زده شده. مبنای این محاسبات قدرت خرید بوده است).
قبل از پرداختن به جواب مستقیم این سوال، بیایید ابتدا به بررسی ویژگی‌های این شهر بپردازیم و با کمی اعداد و ارقام برای درک بهتر آن سر و کله بزنیم.
با توجه به طرح‌هایی که از سمت دولت عربستان در رابطه با این شهر ارائه شده است، قرار بر این است که این شهر به صورت طبقه‌ای و در سه طبقه اصلی ساخته شود. طبقه اول فضایی کاملا سبز و برای رفت و آمد پیاده بوده و به صورت پارکی زیبا طراحی می‌شود، البته در زیر قسمت زیرین آن محل سکونت ساکنین این شهر بوده و به نوعی، می‌توانیم بگوییم هر طبقه خود از طبقاتی تشکیل می‌شود.
طبقه دوم این شهر (طبقه میانی و طبقه دوم از بالا) شامل فروشگاه‌های مورد نیاز و مراکز اداری و دفاتر کسب کار خواهد بود. به نوعی برنامه‌ای که برای این شهر طرح شده است این است که طبقه دوم، قلب تپنده اقتصادی شهر باشد. با توجه به این که در توضیحات پروژه آمده که این شهر قوانین جداگانه و پارلمانی مختص خود و جدای از کشور عربستان خواهد داشت و به نوعی خود مختار خواهد بود، طبقه دوم آن می‌تواند میزبان کسب و کار‌های بزرگ و عظیمی در دنیا باشد.
در پایین‌ترین طبقه یعنی طبقه سوم (با اینکه این نام گذاری طبقات می‌تواند کمی گیج کننده باشد، اما این روشی است که در طرح‌های موجود از این شهر به طبقات مختلف اشاره می‌کنند)، محل و وسیله حمل و نقل تونلی و سریع السیر برای تردد در سطح شهر خواهد بود. یکی از کلیدی‌ترین دلایل خطی بودن این شهر همین مسئله رفت و آمد است، حرکت یک قطار زیرزمینی سریع السیر در یک خط مستقیم بسیار بهینه می‌باشد، با توجه به اینکه هم اکنون قطار‌هایی در ژاپن داریم که با سرعت‌های بالای ۳۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت می‌کنند، می‌توانیم بگوییم که طی کردن مسافت صد و هفتاد کیلومتری این شهر با پیشرفت تکنولوژی در نیم ساعت ممکن خواهد بود. برای داشتن یک مقیاس ساده، اگر شما با خودروی شخصی خود در جاده شروع به حرکت کنید و با حداکثر سرعت مجاز حرکت کنید، برای طی کردن مسافت صد و هفتاد کیلومتری، بدون در نظر گرفتن ترافیک و پیچ و خم‌های احتمالی جاده، دست کم به یک ساعت و نیم زمان نیاز خواهید داشت، که این میزان تقریبا سه برابر سرعت انتقال یافتن به وسیله یک قطار سریع السیر است.
اما حتما سوالی که از خود می‌پرسید، این است که مگر ابعاد این شهر در چه مقادیری هستند که چنین شرایطی ممکن می‌شود؟ در پیش طرح گرافیکی که چندی پیش از این شهر منتشر شد، عرض شهر را ۲۰۰ متر بیان کرده و ارتفاع آن را ۵۰۰ متر می‌دانند. این ارتفاع ۵۰۰ متری به معنای این است که شهر، کمی از ساختمان امپایر استیت در نیویورک آمریکا، ۵۷ متر بلند‌تر (به اندازه یک ساختمان ۱۹ طبقه) و از برج میلاد تهران، ۶۵ متر بلند‌تر (به اندازه یک ساختمان ۲۲ طبقه) می‌باشد! و این اختلاف با در نظر گرفتن دکل‌های روی هر دو برج می‌باشد!
عرض کم، ارتفاق زیاد و طول بسیار زیاد می‌تواند شرایط ایده آلی را برای زندگی در این شهر مهیا کند، شرایطی اعم از رفت و آمد آسان، در دسترس بودن امکانات و بهینه سازی امکانات در راستای سلامت انسان، که قبل‌تر به آن پرداختیم.
حال با بیان توضیحات فوق، بیایید سوالی که در ابتدای کار مطرح کرده بودیم را باهم پاسخ دهیم؛ چه چیزی سبب شده تا این میزان توجه و علاقه مجذوب عربستان و این شهر شود؟ اگر کمی به تاریخچه زندگی انسان و به خصوص زندگی شهری انسان‌ها توجه کنید متوجه می‌شوید که زندگی ما و به طبع آن شهر‌ها و محل‌های زندگی کردن ما، همواره و به طور دائم در راستای افزایش آسایش و آسانی زیستن ما حرکت کرده و از مهم‌ترین عوامل این حرکت رو به جلو، بهینه سازی شرایط زندگی شهری است. لاین سیتی با دادن قول بهینه سازی‌ای پر بازده افراد زیادی را به خود علاقه‌مند کرده و سرمایه گذاران بسیاری را جذب کرده است.
مقوله دوم و مهمی که این شهر به دنبال خود داشته و نیاز است به بررسی آن بپردازیم مزایای آن و فواید زندگی در چنین ساختاری است.
با توجه به سخنان ولیعهد عربستان در مراسم معارفه لاین سیتی، اگر شما شهروندی در این شهر باشید، امکانات مورد نیاز اولیه، از جمله سوپر مارکت و فروشگاه مواد غذایی، پاساژ‌ها و مراکز خرید، رستوران‌ها و کافی شاپ ها، مکان‌های تفریحی، پارک، بیمارستان‌ها و حتی مدارس، در فاصله حداکثر ۳۰۰ الی ۴۰۰ متری شما وجود خواهد داشت، و این فارغ از محل زندگی شما در شهر خواهد بود. چنین موضوعی علاوه بر دسترسی آسان به نیاز‌های اولیه زندگی انسان، سلامتی او را نیز از طریق یک ورزش اجباری تضمین می‌کند، چر که برای طی کردن مسافت‌های کوتاه حمل و نقل عمومی وجود نخواهد داشت (البته که برای عبور و مرور افراد ناتوان و سالخورده تمهیداتی دیده خواهد شد، ولی این امکان برای افراد عادی فراهم نخواهد بود)، عربستان این قول را نیز داده که این پیاده روی‌ها به دلیل وجود فضای زیبای پارک و مسیر‌های جذاب پیاده روی امری جذاب خواهد بود.
یکی دیگر از نقاط کلیدی این شهر، که به نوعی می‌توان تحت عنوان مزیت از آن یاد کرد، وابستگی شهر به هوش مصنوعی و عملکرد خودکار قسمت‌های زیادی از شهر خواهد بود. بهره گیری از هوش مصنوعی به کمک سنسور‌هایی که در زمان ساخت شهر تعبیه خواهند شد، به میزان بالایی بوده و این عمل می‌تواند در تشخیص موارد بسیاری به کار گرفته شود.
برای اشاره به برخی از این موارد، می‌توانیم به تامین امنیت ساکنین اشاره کنیم، در شهری که همه چیز بدون وقفه در حال کنترل شدن است، جایی برای خلاف و جنایت وجود نخواهد داشت و مجرمین قبل از اینکه مرتکب خطایی شوند، شناسایی شده و دستگیر می‌شوند. علاوه بر این یکی از مهم‌ترین نقاط مثبت استفاده متداوم از هوش مصنوعی، شناسایی بیماران و کمک رسانی سریع به آن‌ها می‌باشد، خواه این کمک رسانی در منازل با اتصال یک سنسور هشدار دهنده در دسترس شهروندان در منزل باشد، خواه تشخیص آن در مکان‌های عمومی! و می‌دانیم که تشخیص خیلی از بیماری‌ها به وسیله هوش مصنوعی، از جمله وقوع حمله قلبی قبل از اتفاق افتادن آن ممکن بوده و تا کنون توانسته جان بسیاری را نجات دهد (دستگاه‌هایی به همین منظور در بازار موجود بوده که به تمامی بیماران قلبی تهیه آن‌ها توصیه می‌شود).
هوش مصنوعی کاربرد بسیار وسیعی داشته و نمی‌توان موارد استفاده از آن را در یک مقاله این چنینی کاملا مرور کرد، اما برخی دیگر از آن‌ها به صورت زیر خواهند بود:
ایجاد وسایل تفریحی برای کودکان، برای مثال با عبور یک کودک فواره آبی به کار بیوفتد
جلوگیری موثر از همه گیری ویروس‌هایی نظیر کرونا
نظارت بر سلامت قسمت‌های مختلف شهری بدون نیاز به بازرسی انسانی (برای مثال منابع تامین آب شرب و برق)
یکی دیگر از مزایای بسیار مهم شهر خطی عربستان، و شاید حتی مهم‌ترین آن در دیدگاه دوست داران محیط زیست، منابع تامین انرژی آن است. با توجه به وعده‌های دولت عربستان و ولیعهد آن، یعنی بن سلمان، این شهر قرار است کاملا بر پایه انرژی تجدید پذیر بنا شده و تولید انرژی اش از طریق نیروگاه‌های مختلفی از جمله خورشیدی (که کشور عربستان با بیابانی بودن و داشتن آفتاب بسیار زیاد شرایط ایده آلی را برای این کار ارائه می‌کند)، بادی و آبی (به دلیل نزدیکی به دریای سرخ و خلیج عقبه) باشد.
علاوه بر مزایایی که بالاتر بیان کردیم، طراحی ساختار این شهر به گونه‌ای خواهد بود که به عبور جریان هوای پاک و تازه از بالا به پایین اجازه داده و این، برای شهروندان همواره جریانی از هوای تمیز و عاری از آلودگی را به همراه خواهد داشت.
با تمامی این اوصاف، ساخت چیزی که عاری از هر گونه عیب باشد توسط انسان ممکن نبوده و هر ساخته دست بشری معایبی را به همراه خود خواهد داشت. در ادامه به بررسی و بیان برخی از این معایب که سبب نگرانی برخی از سرمایه گذاران و جامعه جهانی نیز شده است می‌پردازیم.
معایب احتمالی و ایرادات وارد شده به لاین سیتی:
به طور کلی، معایبی که به این شهر وارد شده است، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
زیست محیطی
حقوق بشری
حریم شخصی
بیایید به ترتیب به بررسی موارد فوق بپردازیم و چرایی آن‌ها را بیان کنیم.
اگر به نقشه‌های موجود از لاین سیتی و تصاویر ثبت شده از خط احداث آن نگاه کنید، خواهید دید که بر خلاف تعهد اسمی این شهر و پروژه بر روی حفظ محیط زیست، مسیر عبور آن از روی چندین زیستگاه مختلف بوده و با ساخت چنین دیوار بلندی، برخی از روستا‌های کوچکی که در اطراف آن وجود دارد با شرایط زندگی بسیار سختی مواجه می‌شوند. علاوه بر این با توجه به اینکه قرار است دیواره‌های این شهر براق باشند (!) شرایط سختی را برای رشد گیاهان منطقه و شرایط اقلیمی آن به وجود خواهد آورد که می‌تواند سبب نابودی کامل شرایط کنونی منطقه شود.
با گذر از معایب زیست محیطی، دومین ایراد مهمی که به این پروژه وارد شده است، مسائل حقوق بشری آن است. قبیله حوائیتات از استان تبوک که به مدت قرن‌ها در این منطقه زندگی کرده اند، در راستای ساخت این پروژه از خانه‌های خود با اجبار و زور دولت عربستان و نیرو‌های نظامی بیرون انداخته شده و آن‌هایی که به انتقاد رسانه‌ای از این کار پرداخته اند به قتل رسیده اند (برای مثال فعال قبیله ای، عبد الرحیم الحوائیتی که پس از انتشار ویدیویی که به نقد این عمل دولت سعودی پرداخته بود، کشته شد).
علاوه بر این با توجه به قوانین سخت گیرانه عربستان سعودی در رابطه با مسائل مختلفی از جمله حقوق زنان و کارگران مهاجر، جامعه جهانی در شک و تردید نسبت به آینده این شهر قرار داشته و بایستی صبر کرد تا ببینیم در آینده چه نکاتی از طرف دولت این کشور برای رفع این موارد ارائه خواهد شد. با این حال تا کنون نکته‌ای بیان نشده و تبلیغات بسیاری با تمرکز بر روی مزایای زندگی در این شهر انجام پذیرفته، که این مزایا خالصا به سود ساکنین شهر بوده و هر اکو سیستمی اعم از انسانی و غیر انسانی در اطرافش را مورد تهدید قرار داده است.
اما اگر از مسائل محیط زیستی و حقوق بشری لاین سیتی عبور کنیم، یکی از مهم‌ترین مسائلی که با آن برخورد خواهیم کرد، مسئله حفظ حریم شخصی است. کمی قبل‌تر از هوش مصنوعی به عنوان یک نوع مزیت اصلی یاد کردیم، اما اگر به خاطر داشته باشید، این مقوله را به طور کامل مزیت نشمردیم. چرا که علاوه بر مزایای بسیاری که به همراه خود خواهد داشت، می‌تواند ایرادی بزرگ به نام نقض حریم شخصی افراد را نیز داشته باشد. حریم شخصی از مهم‌ترین نکات زندگی انسان‌ها بوده و زیر نظر بودن دائم می‌تواند آزادی و حق داشتن تفکر متفاوت و مخالف با ایدئولوژی‌های اشخاص حاضر در راس قدرت عربستان را از میان بردارد.
منبع: مهندس یار