سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ کدام‌یک از ما دقیق خاطرش هست از چه زمانی به‌جای سفره‌های بزرگی که در خانه هر ایرانی بود، سفره‌های پلاستیکی طرح‌دار روی فرش‌ها پهن شدند؟ شاید حالا که انواع تولیدات پلاستیکی، زندگی ما را احاطه کرده‌اند، دیگر برگشتن به چنین تاریخ‌هایی مهم نباشد، بلکه تغییر دادن سبک زندگی‌مان به «پسماند صفر» با اهمیت و ضروری باشد. آن روز‌ها به پلاستیک‌ها «بله» گفتیم، زیرا که کارمان را آسان کردند.
دیگر نیاز نبود هر دفعه سفره‌ها را دستمال بکشیم و بار دیگر پهنشان کنیم، کافی بود ماهی یک‌بار یک رول سفره پلاستیکی بخریم و غذا‌های رنگارنگمان را توی آن بچینیم و نوش جان کنیم. آن روز‌ها زمان زیادی از مهمانی‌ها پای سینک ظرف‌شویی برای شستن ظرف‌ها می‌گذشت و این‌روز‌ها در چند دقیقه سفره مهمانی جمع می‌شود و کسی به زحمت نمی‌افتد. اشکال کار فقط جایی است که دیروز از آن غافل بودیم. اقیانوس پلاستیک. این عبارت اشاره به حجم زیاد پلاستیک‌های رها شده در جهان دارد. دیروز هرگز نمی‌دانستیم رواج پدیده آماده‌خوری، زندگی صنعتی و بی‌علاقگی به چند بار مصرف بودن ظروف مختلف، امروزمان را با انفجار حضور پلاستیک‌ها روبه‌رو کند.
۲۳۱.۰۰۰.۰۰۰ تن
در کشور ما سالانه ۲۳۱ میلیون تن زباله تولید می‌شود.
۹۷%
بیش از ۹۷درصد زباله شهری تولیدی در استان به روش بهداشتی یا غیر بهداشتی دفن می‌شود.
رتبه ۸
ایران جزو هشت کشور نخست تولیدکننده زباله در دنیاست. در این میان رتبه ایران در استفاده از کیسه‌های پلاستیکی بالاتر از متوسط جهانی است.
۵۹۴ گرم
زباله‌های تولیدی هر شهروند مشهدی ۵۹۴ گرم در روز است.
۶ برابر
هر فرد در ایران به طور متوسط سالانه ۶برابر وزن خود زباله تولید می‌کند.
۶۹ گرم
سرانه تولید زباله خشک جمع‌آوری شده به ازای هر مشهدی ۶۹ گرم در روز است.
رتبه ۱۷
طبق آمار‌های منتشر شده سازمان جهانی، ایران در سال ۲۰۲۱ رتبه هفدهم در تولید زباله را به خود اختصاص داده است.
۱۲%
مشهد با ۱۲درصد تفکیک زباله از مبدأ، بالاترین رتبه در کشور را دارد.
۱.۲۰۰.۰۰۰ تن
سالانه یک میلیون و دویست هزار تن زباله شهری در شهر‌های خراسان رضوی تولید می‌شود.
۶۰۰ گرم
در حالی که سرانه تولید زباله در جهان حدود ۱۱۰کیلوگرم در سال و سرانه روزانه در مقیاس جهانی ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم است، این رقم در ایران ۶۰۰گرم است.
شاید تصور کنیم بازیافت زباله فرایندی است که در کارخانه صورت می‌گیرد،، اما نباید فراموش کنیم که نخستین مرحله بازیافت، تفکیک انواع زباله در مبدأ است؛، زیرا در غیر این صورت بازیافت آن‌ها در کارخانه غیر ممکن یا بسیار دشوار و بازدهی آن کم می‌شود. به همین دلیل است که تفکیک زباله‌ها در مبدأ به‌ویژه خانه‌ها، از اهمیت بسیاری برخوردار است.
با تفکیک زباله، هزینه لازم برای مدیریت پسماند کاهش می‌یابد و منابع آب زیرزمینی، خاک و محصولات کشاورزی آلوده نمی‌شود و فرزندانمان مجبور نمی‌شوند تاوان اشتباه‌های نسل‌های قبل از خود را بدهند. همچنین با تفکیک زباله، به جای مشاغل کاذبی مانند زباله‌گردی، اشتغال در کارخانجات بازیافت و تولید، رونق پیدا می‌کند.
مواد بازیافتی را می‌توانیم به سه دسته تقسیم کنیم:
دسته نخست: بازیافت موادی که بدون هیچ‌گونه فرایندی و فقط با شست‌وشو، ضدعفونی کردن و رعایت مسائل بهداشتی قابل استفاده دوباره می‌شوند مانند بطری‌های شیشه‌ای سالم.
دسته دوم: بازیافت موادی که پس از گذراندن فرایندی به مواد جدید تبدیل می‌شوند. مانند شیشه‌خرده، فلزات، مواد پلاستیکی، کاغذ و ...
دسته سوم: بازیافت مواد زائد ارگانیک مانند تبدیل مواد فسادپذیر به کود کمپوست یا بازیافت انرژی مانند تجزیه بی‌هوازی مواد زائد فسادپذیر و تولید گاز متان.
۳.۰۰۰.۰۰۰ تن
در ایران سالانه بیش از ۳ میلیون تن پلاستیک تولید می‌شود که بیش از ۹۰درصد آن‌ها بازیافت نمی‌شوند.
۱۷۷.۰۰۰ تن
طبق آمار غیررسمی، میزان تولید کیسه‌های پلاستیکی در کشور بیش از ۱۷۷ هزار تن در سال تخمین زده می‌شود که این رقم معادل ۴۹۰ تن در روز است.
۳ کیسه
هر ایرانی روزانه به طور میانگین سه‌کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند که متوسط عمر استفاده از هر کیسه فقط دوازده‌دقیقه است.
۹۶%
۹۶درصد از کیسه‌های پلاستیکی که هر ایرانی روزانه استفاده می‌کند مستقیم وارد سطل زباله می‌شود.
۲۰ کشور
طبق آمار جهانی، ایران جزو بیست کشور اول دنیا در تولید زباله پلاستیکی است.
۵/۸ کیلوگرم
براساس یک مطالعه در سازمان محیط‌زیست مشخص شد که در هر غرفه میوه و تره‌بار روزانه هشت‌ونیم کیلوگرم پلاستیک مصرف می‌شود.
۱۴۶.۰۰۰.۰۰۰ تن
بیشترین میزان تولید و مصرف پلاستیک به بخش بسته‌بندی اختصاص دارد که ۱۴۶ میلیون تن پلاستیک در این بخش مصرف می‌شود.
همچنین سه روش برای بازیافت پلاستیک وجود دارد:
همین‌طور که گفته شد مواد پلاستیکی بیشترین حجم زباله را تشکیل می‌دهند و از آنجایی که در طبیعت نیز تجزیه نمی‌شوند، اهمیت بازیافت آن‌ها بیش از سایر مواد است. همچنین به‌دلیل تنوع زیاد مواد پلاستیکی روش‌های گوناگونی برای بازیافت وجود دارد که عبارت‌اند از: