به گزارش شهرآرانیوز، رواج قرارداد‌های موقت و سفید امضا در بازار کار ایران باعث بروز تخلفاتی در پرداخت عیدی و پاداش پایان سال شده است. با این وجود، کارگرانی که قرارداد‌های سفید امضا دارند یا حتی قرارداد ندارند هم مشمول عیدی هستند و در صورت تخلف کارفرمایان می‌توانند شکایت کنند.
درحالیکه رفته‌رفته شهر‌های مختلف کشور حال و هوای آخر سال را به خود می‌گیرند، بازار‌ها رونق پیدا می‌کنند، جنب و جوش بیشتر می‌شود و برای برخی واحد‌های اقتصادی فصل حساب و کتاب فرامی‌رسد، شاهد هستیم که عیدی کارکنان مختلف از کارمندان دولت تا بازنشستگان و همچنین کارگران در حال پرداخت است.
بر اساس تجربه می‌دانیم که روند پرداخت عیدی‌ها تا آخر سال ادامه پیدا می‌کند. برخی از کارفرمایان عیدی و پاداش پایان سال کارگران خود را اوایل بهمن پرداخت می‌کنند، برخی دیگر آن را همزمان با حقوق بهمن و برخی دیگر با حقوق اسفند می‌پردازند.
بیشتر بخوانید:
عیدی کارگران و کارمندان چقدر با هم اختلاف دارد؟
عیدی و سنوات کارگران چگونه محاسبه می‌شود؟
در این بین البته کارفرمایانی هم هستند که به انحای مختلف از پرداخت عیدی طفره می‌روند؛ تاخیر در پرداخت، آنقدر که پرداخت عیدی به سال بعد موکول می‌شود، کم‌پرداختی به این شکل که عیدی کارمندی را به کارگران می‌دهند و عیدی توافقی یا عدم پرداخت عیدی ازجمله مشکلات رایجی است که درباره عیدی و پاداش پایان سال با وجود صراحت قانون در این زمینه همچنان وجود دارد.
عیدی چقدر است و چه کسانی عیدی می‌گیرند؟
بر اساس قانون، کارگران باید به ازای دو ماه حداقل حقوق، عیدی بگیرند. بر این اساس کارگری که حداقل حقوق را دریافت می‌کند، امسال باید سه میلیون و ۳۲ هزار تومان عیدی بگیرد. البته این عیدی به شرطی کامل پرداخت می‌شود که او یک سال کامل کار کرده باشد.
به ازای ماه‌هایی که کسری کار وجود دارد از عیدی کم می‌شود. عیدی کارمندان و بازنشستگان به ازای یک ماه حداقل حقوق پرداخت می‌شود. هرچند انتقاداتی به میزان عیدی وجود دارد، اما در ایران و با توجه به قرارداد‌های موقت کار، قرارداد‌های سفید امضا و همچنین قرارداد شفاهی این افراد تقریبا کم مشکل‌ترین کارکنان برای دریافت عیدی و پاداش پایان سال هستند. در ایران به دلیل قانون‌گریزی، تعداد زیادی از نیروی کار قرارداد‌های سفید امضا دارند یا اصلا قراردادی ندارند.
این افراد حتی ممکن است کمتر از حداقل حقوق دریافتی داشته باشند. معمولا این دسته از کارگران در دریافت عیدی به مشکل برمی‌خورند، به این صورت که کارفرمایان یا اصلا عیدی برای این دسته از کارگران در نظر نمی‌گیرند یا به صورت توافقی رقمی بسیار پایین‌تر از آنچه قانون تعیین کرده، عیدی پرداخت می‌کنند. آیا این دسته از کارگران نمی‌توانند برای احقاق حق خود به جایی شکایت ببرند؟ آیا چیزی به نام عیدی توافقی داریم؟
بی‌قرارداد‌ها هم مشمول قانون کار هستند
فتح‌الله بیات (رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی ایران)، با اشاره به اینکه شرایط عیدی و پاداش پایان سال برای افرادی که به هر نحوی قرارداد دارند، یعنی قرارداد‌شان دائم، موقت یا چند ماهه است، مشخص است، عنوان می‌کند: ما می‌دانیم در ایران درصد قابل توجهی از کارگران، قرارداد سفید امضا دارند یا اصلا بر اساس توافق شفاهی کار می‌کنند. این افراد ممکن است در دریافت عیدی و پاداش پایان سال دچار مشکل شوند.
او با بیان اینکه با وجود این، بی‌قرارداد‌ها هم مشمول قوانین کار هستند، می‌گوید: قانون کار برای همه افراد است و نمی‌توان عنوان کرد که، چون کسی قرارداد ندارد پس حق و حقوق قانونی هم ندارد. اینکه با فرد قرارداد بسته نشده یا قرارداد کارگر سفید امضاست، تخلف است و فرد می‌تواند بر اساس قانون به شورا‌های حل اختلاف مراجعه کرده و حقوق خود را پیگیری کند.
رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی ایران درباره اینکه بسیاری از کارگرانی که قرارداد ندارند یا قرارداد‌هایشان سفید امضاست، از ترس اخراج شکایت نمی‌کنند و از حقوق خود می‌گذرند، بیان می‌کند: این مشکل وجود دارد. به دلیل ترس از اخراج افراد ممکن است تن به برخی از اقدامات غیر قانونی کارفرمایان بدهند. معمولا اینطور است که وقتی کار به اتمام رسید یا کارگر با کارفرما به مشکل برخورد، این دسته از کارگران شکایت می‌کنند. در این صورت آن‌ها می‌توانند تمامی حقوق تضییع شده خود، عیدی و پاداش پایان سال، سنوات و حتی سنواتی را که قبلا پرداخت شده و علی‌الحساب محسوب می‌شود، پیگیری کنند.
کارگران مطالبات معوق خود را چطور پیگیری کنند؟
او در جواب این سوال که در هر صورت شورا‌های حل اختلاف به نفع کارگران رای می‌دهند یا ممکن است کارگری نتواند مطالبات معوق خود را بگیرد؟ توضیح می‌دهد: موارد اختلاف بررسی می‌شود و قاعدتا باید مستنداتی وجود داشته باشد. بر این اساس کارگرانی که به هر دلیل به ساز‌و‌کار‌های غیر قانونی تن داده‌اند باید در طول کار خود مستنداتی مبنی بر اینکه کجا کار می‌کرده‌اند، دریافتی‌شان چقدر بوده و ... جمع کنند. برای مثال پرداختی‌ها خود مشخص‌کننده این است که فرد کجا مشغول بوده است. این مستندات را باید جمع کرد تا در صورت لزوم در شورای حل اختلاف ارائه داد.
بر اساس قانون، کارگران باید به ازای دو ماه حداقل حقوق، عیدی بگیرند. بر این اساس کارگری که حداقل حقوق را دریافت می‌کند، امسال باید سه میلیون و ۳۲ هزار تومان عیدی بگیرد. البته این عیدی به شرطی کامل پرداخت می‌شود که او یک سال کامل کار کرده باشد. به ازای ماه‌هایی که کسری کار وجود دارد از عیدی کم می‌شود. عیدی کارمندان و بازنشستگان به ازای یک ماه حداقل حقوق پرداخت می‌شود
این فعال کارگری درباره اینکه آیا اساس ما چیزی به نام عیدی توافقی داریم یا نه؟ می‌گوید: قانون کاملا مشخص کرده که عیدی برای هر دسته از کارکنان چقدر است. حتی کارگرانی که امضا داده‌اند که عیدی خود را کامل گرفته‌اند می‌توانند حقوق خود را پیگیری کنند.
او همچنین به زمان پرداخت عیدی کارگران اشاره و عنوان می‌کند: اغلب کارفرمایان سعی می‌کنند عیدی را در ماه‌های بهمن و نهایتا اسفند پرداخت کنند، اما برخی هم هستند که پرداخت عیدی را به تاخیر می‌اندازند. این کار تضییع حقوق کارگران است. بسیاری از کارگران حقوق حداقلی دریافت می‌کنند و دست‌شان خالی است. کارفرمایان بهتر است قبل از فرارسیدن اسفند عیدی کارگران را بدهند تا آن‌ها قبل از شروع گرانی‌ها خرید‌های خود را انجام دهند. به هیچ وجه هم نباید پرداخت عیدی به بعد عید موکول شود. چنین کاری انگیزه و روحیه کارگران را از بین می‌برد و بر کیفیت کار و بهره‌وری آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
عیدی توافقی نداریم
وجود حقوق توافقی در بازار کار برخی کارفرمایان را وسوسه می‌کند که عیدی را هم توافقی کنند. در بازار کار ایران عمده قرارداد‌ها موقت و حتی سفید امضا هستند. درصدی از کارگران حتی قرارداد ندارند و شفا‌ها توافق کرده‌اند کار کنند و دستمزدی بگیرند. ناآگاهی برخی کارگران و ترس آن‌ها از اخراج باعث می‌شود پیگیر حقوق خود نباشند. آن‌ها فکر می‌کنند، چون قرارداد مشخصی ندارند، عیدی هم ندارند یا می‌ترسند چنین چیزی را مطرح و پیگیری کنند. برخی کارگران نیز وقتی عیدی را مطالبه می‌کنند با پیشنهاد دریافت عیدی توافقی مواجه می‌شوند. بر اساس قانون هر کارگری چه قرارداد داشته باشد و چه نداشته باشد مشمول قانون کار و به این شکل مشمول عیدی است. کارگران باید این حق را پیگیری کنند و دولت و تشکل‌های کارگری باید حامی آن‌ها باشند تا کارفرمایان به بهانه پیگیری حقوق، دست به تعدیل نیرو نزنند.
منبع: ایلنا