شهرآرانیوز؛ شاگرد ممتاز دبیرستان البرز و مسئله آموز جلسات آیت الله طالقانی و شهید مطهری، وقتی سال ۱۳۳۷ برای ادامه تحصیل، بورسیه دانشگاه تگزاس شد، هرچه را از مکتب اسلام و قرآن آموخته بود، با خود همراه کرد و به محض رسیدن به آمریکا مبارزات سیاسی اش علیه پهلوی را در قالب جبهه ملی ایران در آمریکا ادامه داد.
فعالیت‌های سیاسی او هنگامی که با تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا در کالیفرنیا دامنه وسیع تری به خود گرفت، به قطع بورسیه تحصیلی اش از سوی حکومت محمدرضا منجر شد؛ اما این چیزی از انگیزه مصطفی برای ادامه راه کم نکرد، به طوری که کارشناسی ارشدش را در رشته مهندسی الکترونیک و دکترایش را در رشته فیزیک پلاسما با نمره ممتاز گرفت. خبر قیام ۱۵ خرداد که به دکتر چمران و دیگر اعضای نهضت آزادی ایران در خارج از کشور رسید، همگی به اتفاق نظر رسیدند: آخرین چاره، مبارزه نظامی است. پس با سفر به مصر، دوره‌های آموزشــــی نظامی را آغاز کرد و پس از آن به لبنان رفت، اما با آغاز جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، به آمریکا برگشت.
اواخر سال ۱۳۴۹ بود که بار دیگر به دعوت امام موسی صدر به لبنان بازگشت و مبارزات سیاسی اش را در کنار تکمیل آموزه‌های نظامی ادامه داد و با همکاری امام موسی صدر، حرکةالمحرومین و شاخه نظامی آن (اَمَل) را تأسیس کرد. چمران خونی تازه در رگ‌های مناطق محروم شیعه نشین لبنان بود و دایرکردن کارگاه‌های قالی بافی و تأسیس انجمن اسلامی دانشجویان، کمترین اقدام در میان پرشمار خدمات دکتر به مسلمانان لبنان به حساب می‌آمد.
با پیروزی انقلاب اسلامی، مصطفی چمران نیز پس از ۲۳ سال به آغوش وطن بازگشت و در اولین اقدام، دوره‌های آموزش سپاه پاسداران را ایجاد کرد و کمی بعد معاون نخست وزیر شد و درحالی که مجدانه درحال حل وفصل کردن مسائل بحرانی وقت بود، خبر رسید ناآرامی‌های مسلحانه کردستان درحال گسترش است.
تاریخ کردستان، هرگز فراموش نخواهد کرد که شهر پاوه درحالی که میان اکثریت پاسداران شهید در خون شناور بود، چطور با ایمان و استقامت دکتر چمران تا سپیده نجات و پیروزی مقاومت کرد و پس از فرمان انقلابی امام (ره) و فرماندهی دکتر چمران، با ورود ارتش، از سقوط حتمی نجات پیدا کرد.
فیلم سینمایی «چ» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا نیز که در سال ۱۳۹۲ هم زمان با سی ودومین جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد به همین موضوع پرداخته است.
با بازگشت چمران به تهران، وزارت دفاع در انتظار مدیریت جسورانه او بود و در سال ۱۳۵۹ نیز در سمت نمایندگی مردم تهران در مجلس و مشاوره رهبر در شورای عالی دفاع، برگی دیگر از کارنامه خدمات او به انقلاب اسلامی ورق خورد. با جنگ ایران و عراق، لزوم حضور چمران در مناطق غرب احساس شد و با تشکیل ستاد جنگ‌های نامنظم، خطوط دفاعی محکمی را در مرز‌های درگیر شکل داد. دکتر مصطفی چمران که نقش مهمی در آزادسازی سوسنگرد و تپه‌های الله اکبر ایفا کرده بود، سرانجام در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ با ترکش خمپاره نیرو‌های صدام، به سایر یاران سفرکرده اش ملحق شد.
علی، زیباترین سروده هستی
چندین دست نوشته و سخنرانی از دکتر چمران است که درباره جلوه‌های گوناگون زندگی حضرت علی (ع) سخن می‌گوید و با نگاهی عاشقانه و نثری زیبا، به درددل با پیشوایش می‌پردازد.
یکی از صفحات این اثر مزین به تصویری از امام علی (ع) است که مصطفی چمران در شانزده سالگی کشیده است.
لبنان
گزیده‌ای از مجموعه سخنرانی‌های دکتر چمران درباره لبنان است که مخاطب را با تاریخ، مسائل سیاسی، احزاب، گروه‌ها و وضعیت مردم محروم جنوب لبنان آشنا می‌کند. این کتاب نخستین بار در خرداد ۱۳۶۲ به همت بنیاد شهید چمران و همکاری بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس چاپ شد.
کردستان
«کردستان» کتابی در سه بخش است که شامل حوادث پاوه می‌شود و در سایر بخش‌ها از سخنرانی‌های دکتر در زمان‌ها و مکان‌های مختلف از کردستان می‌گوید. پیام امام خمینی (ره) به مناسبت شهادت دکتر چمران، فرمان تاریخی امام، نجات کردستان و... ازجمله موضوعاتی است که در این اثر به آن پرداخته شده است.