به گزارش شهرآرانیوز، آذرماه سال گذشته بود که ابوالفضل چمندی، معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری خراسان رضوی، در نشست خبری با اصحاب رسانه با اشاره به مشکلات صادرکنندگان درباره هزینه واگن‌های صادراتی گفت که بخش خصوصی هزینه کرایه واگن را تا ۳ هزار و ۵۰۰ دلار به مقاصد نزدیک افزایش داده است که این رقم باید چیزی حدود ۸۰۰ دلار باشد. برای مقاصد دورتر مثل قرقیزستان نیز این رقم تا ۸ هزار دلار افزایش قیمت داده شده و مافیای خاصی را در این کار ایجاد کرده است. او در این نشست اعلام کرد که تا دو هفته آینده این اوضاع را سروسامان خواهد داد. اکنون از آن نشست تاکنون بیش از شش ماه گذشته است و همین موضوع بهانه‌ای شد تا مسئله هزینه‌های گزاف کرایه واگن‌های صادراتی را از معاون اقتصادی استاندار خراسان رضوی جویا شویم.
معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری خراسان رضوی در پاسخ به سؤال شهرآرا مبنی بر اینکه آیا مشکل هزینه‌های گزاف تأمین واگن‌های صادراتی برطرف شده است، می‌گوید: هنوز مشکلات واگن‌های صادراتی برطرف نشده است. در این حوزه مسئله‌ای که وجود دارد، این است که تأمین واگن‌ها به بخش خصوصی واگذار شده و مشکلات به وجودآمده هم مربوط به عملکرد این حوزه است. اکنون این مشکل وجود دارد که اگر بخواهیم این مسئله را به راه آهن برگردانیم، باتوجه به واگذاری این مسئله به بخش خصوصی با موانع قانونی روبه رو هستیم. بااین حال رفع مشکلات تأمین واگن صادرکنندگان در حال پیگیری است.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی هم در گفتگو با شهرآرا درباره مشکلات هزینه واگن‌های صادراتی می‌گوید: ایجاد رقابت ناسالم در بین شرکت‌های خصوصی که متولی تأمین واگن‌های صادراتی شده اند، هزینه‌های صادرات را به شدت افزایش داده است. برخی از این شرکت‌ها با هماهنگی‌ای که با شرکت‌های ترکمنستانی دارند، افزایش زیادی در هزینه‌های تأمین واگن در مقاطعی که تقاضا بیشتر می‌شود، می‌دهند. این مسئله تأثیر منفی بر هزینه تمام شده کالا‌های صادراتی استان و مشهد گذاشته است. کاظم شیردل می‌افزاید: صادرکنندگان تأکید دارند که برای سامان دهی وضعیت واگن‌های صادراتی، باید شرکت‌های خارجی را ملزم به ایجاد دفتر و نمایندگی در استان و مشهد کرد.
اگر چنین مسئله‌ای محقق شود، می‌توان هزینه تمام شده واگن را محاسبه و به صادرکنندگان اعلام کرد، اما اکنون تبانی دلال‌های ایرانی و کشور‌های آسیای میانه سبب شده است تا قیمت واگن‌های صادراتی دل بخواهی تعیین شود و به هیچ عنوان ضابطه‌مند نباشد. وی ادامه می‌دهد: نکته اینجاست که بعضا تناسبی هم درباره تأمین واگن‌ها و نیاز‌های صادراتی وجود ندارد، به عنوان مثال درحالی که صادرات میل‌گرد واگن روباز می‌خواهد، تأمین کنندگان، واگن مسقف وارد می‌کنند.
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی خراسان رضوی هم در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه گفته معاون استاندار درباره نقش بخش خصوصی در مشکل تأمین واگن‌های صادراتی صحیح است، می‌گوید: در حال حاضر برخی شرکت‌هایی که در حوزه تأمین واگن هستند، از صادرکنندگان خراسانی و مشهد به ازای هر واگن ۳ تا ۴ هزار دلار دریافت می‌کنند. این هزینه به غیر از هزینه‌هایی است که براساس مسافت جابه جایی بار باید صادرکنندگان پرداخت کنند. دریافت این مبلغ غیررسمی بوده و در هیچ جایی ثبت نمی‌شود.
محمدحسین روشنک درباره ریشه‌های ایجاد این مشکل بیان می‌کند: چند سال پیش برخی با این تصور که اگر تأمین واگن صادراتی به بخش خصوصی واگذار شود، مشکل تأمین واگن نیز حل خواهد شد، با پیگیری‌های زیاد این مسئله را محقق کردند. در آن زمان راه آهن هم از این مسئله استقبال کرد، چرا که وظیفه‌ای را که برای آن بودجه دریافت می‌کند، به بخش خصوصی واگذار می‌کرد. ازاین رو ریشه مشکل دریافت هزینه‌های غیررسمی نجومی از صادرکنندگان استان به همین واگذاری برمی گردد. البته این مسئله به منزله نفی مسئولیت وزارت راه وشهرسازی و راه آهن در این حوزه نیست و آن‌ها هم باید به طور جدی به بحث هزینه‌های گزاف تأمین واگن‌های صادراتی ورود کنند.
وی درباره تأثیر نرخ‌های غیررسمی واگن‌ها بر صادرات خراسان رضوی و مشهد هم می‌گوید: وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، هزینه تمام شده کالا‌های ایرانی در کشور‌های صادراتی افزایش می‌یابد و در چنین شرایطی قدرت رقابت کالا‌های ما کاهش می‌یابد. این مسئله سبب می‌شود تا بازار‌های صادراتی خودمان را از دست بدهیم. این را هم باید در نظر گرفت که اگر این نرخ‌های گزاف و غیررسمی از صادرکنندگان دریافت نمی‌شد، این مسئله می‌توانست خودش را به صورت رشد بیشتر صادرات استان و مشهد در آمار‌ها نشان دهد.
رئیس کمیسیون توسعه صادرات اتاق بازرگانی خراسان رضوی هم در گفتگو با شهرآرا می‌گوید: در همه جای کشور چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی، ذی نفعانی داریم که امروز آن‌ها در حال تصمیم گیری در حوزه واگن‌ها هستند. با وجود اینکه تجربه تأمین واگن توسط بخش دولتی و خصوصی را داریم، اما متأسفانه هیچ کدام موفقیت آمیز نبوده اند. حسین محمدیان می‌افزاید: یکی از دلایل مشکلات واگن‌های صادراتی، این است که در این بخش نظارت‌ها ضعیف است و دلیل دیگر این است که شفافیت نداریم. همچنین این حوزه بدون برنامه ریزی است.
وی ادامه می‌دهد: امروز افرادی خارج از کشور در حال تصمیم گیری برای واگن‌های صادراتی ما هستند که دود این مسئله به چشم صادرات کشور می‌رود. وی بیان می‌کند: با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی، دولت و دانشگاهی باید یک نقشه راه برای تأمین واگن‌های صادراتی تدوین کرد. می‌توان با برنامه ریزی بلندمدت و با کمک این بخش‌ها مشکل هزینه‌های واگن‌های صادراتی را برطرف کرد.
وی می‌گوید: متأسفانه ذی نفعان بخش خصوصی و دولتی در سیستم نفوذ کرده و اجازه اصلاح وضعیت تأمین واگن‌ها را نمی‌دهند. ذی نفعان اکنون زمانی که حجم صادرات زیاد است، از میزان واردات واگن‌ها می‌کاهند تا قیمت‌ها را افزایش دهند. اکنون وضعیت تأمین واگن‌های صادراتی مانند دمل چرکینی است که سالیانی است بخش صادرات را درگیر خود کرده است.