عسکری | شهرآرانیوز آمار‌های منتشرشده از سوی گمرک، نشان می‌دهد که صادرات زعفران از خراسان رضوی و مشهد نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. با این حال، مروری بر فعالیت کشور‌های واردکننده این محصول نشان می‌دهد که کشور‌هایی مانند اسپانیا و امارات که مصرف کننده زعفران نیستند، بخش درخورتوجهی از بازار مقاصد زعفران ایران را به خود اختصاص داده اند. به گفته تجار ایرانی این کشور‌ها زعفران را از خراسان رضوی وارد و بعد از فراوری، این محصول را به اسم خود صادر می‌کنند. به گفته فعالان اقتصادی، اگر ایران بر روی فراوری زعفران سرمایه گذاری کند، می‌تواند ارزش افزوده ناشی از صادرات فراوری طلای سرخ در بازار‌های جهانی را از آن خود کند.
مشاور ارشد امور پژوهشی، آموزش و ترویج پژوهشکده زعفران دانشگاه تربت حیدریه در همین باره به شهرآرا می‌گوید: با قدمت بیش از ۲۵۰۰ سال در زمینه کشت زعفران، نتوانسته ایم در زمینه فراوری طلای سرخ کار مؤثری انجام دهیم. دکتر علی جان سالاریان در گفتگو با شهرآرا می‌افزاید: دولت، تاجر، محقق، کشاورز و... همه از مقصران اصلی درباره بی توجهی به حوزه فراوری زعفران در کشور هستند.
وی با اشاره به اینکه زعفران، گیاهی ارزشمند است که از آن می‌شود خیلی بیشتر از میزان کنونی تولید ثروت کرد، بیان می‌کند: از کلاله، گلبرگ بنفش رنگ این محصول که آن را دور می‌ریزیم و حتی پیاز این محصول استراتژیک، می‌توان برای کشور ثروت زیادی تولید کرد و بهره اقتصادی این گیاه جادویی را افزایش داد. وی ادامه می‌دهد: در گلبرگ زعفران، رنگ دانه خوراکی وجود دارد (آنتوسیانین) که می‌توان از آن به عنوان آنتی اکسیدان مفید در صنایع غذایی و همچنین جایگزینی به جای رنگ‌های شیمیایی استفاده کرد.
وی بیان می‌کند: استفاده از رنگ دانه گلبرگ زعفران در حوزه صنعت هم کارآمد است و به عنوان رنگ‌های طبیعی به ویژه در رنگ آمیزی نخ‌ها و پارچه‌های گران قیمت (ابریشمی)، بسیار مفید است. همچنین از بقایای دورریز گلبرگ زعفران می‌توان کاغذ تولید کرد و به عنوان مثال در تهیه جعبه‌های نگهداری و بسته بندی محصول زعفران می‌توان از آن استفاده کرد که اثرات مضر و تخریبی برای محیط زیست هم ندارد. (غیرشیمیایی است.)
به گفته وی زعفران به عنوان سلطان گیاهان دارویی در پیشگیری و درمان خیلی از بیماری‌های قلبی، صعب العلاج، آلزایمر، عفونی، اختلالات عصبی، افسردگی و کاهش فشارخون مؤثر و مفید است. سالاریان به وجود شش اسیدآمینه از هشت اسیدآمینه ضروری برای بدن انسان در پیاز زعفران اشاره و تصریح می‌کند: می‌توان با فراوری از پیاز‌های زعفران مازاد در کشت وکار، به ویژه پیاز‌های ریز که مناسب کشت نیستند، در صنایع غذایی مثلا در تولید انواع شکلات، بیسکویت، کلوچه، چیپس پیاز و... استفاده کرد.
وی به خواص کلاله قرمزرنگ زعفران اشاره و اظهار می‌کند: کلاله زعفران ترکیبات غذایی زیادی دارد که از آن جمله می‌توان به کاروتنوئید، فلاونوئید و دیگر آنتی اکسیدان‌های موجود در این گیاه اشاره کرد. وی با بیان اینکه از رنگ دانه کلاله قرمزرنگ زعفران (کروسین) هم می‌توان در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی استفاده کرد؛ می‌گوید: گران‌ترین دارو‌های برخی بیماری‌های صعب العلاج (سرطان معده) از کلاله قرمزرنگ زعفران تهیه می‌شود.
به گفته مشاور ارشد پژوهشکده زعفران دانشگاه تربت حیدریه، کلاله زعفران با اثرگذاری بر روی تولید و ترشح سرتونین در بدن به درمان افسردگی و کاهش علائم آن کمک می‌کند. از طرفی، کلاله زعفران دارای خواص آرامش بخش است. مصرف زعفران با طبع گرمی که دارد تا حد زیادی نشاط و شادی را به شما بازمی گرداند.
سالاریان با اشاره به اینکه بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان در ایران تولید می‌شود، تصریح می‌کند: باوجوداین، سهم ایران از گردش مالی حدود ۸ میلیارد دلاری زعفران در دنیا به طور متوسط حدود ۵۰۰ میلیون دلار است. وی با تأکید بر اینکه باید گلوگاه‌های فراوری زعفران در کشور را شناسایی کرد، تأکید می‌کند: فراوری نکردن زعفران، خیانت بزرگ به کشور است. مشاور ارشد پژوهشکده زعفران دانشگاه تربت حیدریه اظهار می‌کند: خوشبختانه از سال گذشته، اقدامات خوبی در پژوهشکده زعفران دانشگاه تربت حیدریه در زمینه فراوری زعفران آغاز شده است و هر محقق، دانشگاه و مرکز علمی‌ای که در زمینه فراوری این محصول استراتژیک طرحی داشته باشد، پژوهشکده زعفران از آن حمایت کامل خواهد کرد.
وی بیان می‌کند: طراحی و ساخت اقتصادی دستگاه‌های برداشت و جداسازی اجزای گل، استانداردسازی استخراج کروسین و سایر ترکیبات مؤثر زعفران، طراحی، ایجاد و به روزرسانی سامانه جامع اطلاعاتی زعفران کاران کشور، طراحی و ساخت دستگاه درجه بندی ویژگی‌های فیزیکی و ظاهری زعفران و نیز تولید فراورده‌های غذایی، دارویی و بهداشتی از اجزای مختلف زعفران از مهم‌ترین اولویت‌های پژوهشی به تصویب رسیده در پژوهشکده زعفران است.
عضو هیئت رئیسه شورای ملی زعفران هم در گفتگو با شهرآرا با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های مهم فعالان اقتصادی استان و مشهد خام فروشی زعفران است، می‌گوید: جمع آوری زعفران از مزرعه و جداکردن گل از کلاله زعفران، گام نخست فراوری این محصول به شمار می‌آید؛ اما برای ما فراوری ثانویه، همین اقدام کوچک اهمیت ویژه‌ای دارد؛ چرا که ارزش افزوده زیادی را عاید اقتصاد کشور می‌کند. بااین حال تا فراوری اولیه انجام نشود، کالا قابلیت عرضه در بازار و مصرف را ندارد و این بخش باید بدون استثنا صورت بگیرد.
علی حسینی می‌افزاید: فراوری ثانویه، یعنی تبدیل زعفران به فراورده‌های دیگری که بتواند ارزش افزوده بیشتری را در صنعت غذا نصیب تولیدکننده و واحد صنعتی کند. امری که توأمان ارزش این محصول را افزایش می‌دهد و بازار آن را توسعه می‌بخشد.
وی ادامه می‌دهد: تاکنون این بخش مغفول بوده و عایدی چندانی در این حوزه نصیب فعالان حوزه زعفران نشده است. البته تولیداتی در حوزه محصولات فراوری شده همچون نبات زعفرانی، چای و دم نوش زعفران و… داشته ایم؛ اما رقم درخور توجهی در این حوزه نصیب اقتصاد کشور و فعالان این حوزه نشده است؛ بنابراین ما باید فراوری را به تولید محصولات غذایی و نوشیدنی‌های زعفرانی، تولید لوازم آرایشی- بهداشتی و دارو‌های حاصل از زعفران تسری دهیم.
حسینی خاطرنشان می‌کند: تأمین ماشین آلات برای فراوری محصول زعفران چندان پیچیده نیست و حتی درباره تولیدات دارویی و بهداشتی نیز ظرفیت تأمین زیرساخت‌ها وجود دارد. نکته درخور توجه آن است که در این حوزه وابستگی به خارج نداریم.
وی با بیان اینکه ما باید بازار مصرف فراوری ثانویه را نیز شناسایی کنیم که در این حوزه گامی برداشته نشده است، می‌افزاید: برای اینکه بتوانیم جایگاه زعفران را در عرصه بین المللی حفظ کنیم، در گام نخست باید این محصول را به خط تولید فراورده‌های غذایی، دارویی، آشامیدنی و بهداشتی وارد کنیم. متأسفانه در کشور ما سرمایه گذاری لازم در این حوزه صورت نگرفته و حمایتی نیز از سوی دستگاه‌های متولی نشده است. وی بیان می‌کند: امروز بسیاری از کشور‌های خریدار زعفران ایرانی همچون اسپانیا، آمریکا، فرانسه، ایتالیا، هلند و کانادا در حوزه فراوری این محصول ورود کرده و ارزش افزوده این محصول را از آن خود کرده اند.