زهرا شریعتی | شهرآرانیوز؛ حدود شصت دختر و پسر جوان که توان مالی شان ناچیز، اما ذهنشان سرشار است، کارنامه به دست در مسجد محله سراپاگوش هستند تا یکی از انتخاب‌های مهم زندگی شان را به بهترین شکل ممکن رقم بزنند. دراین بین، یکی از دختر‌ها استرس عجیبی دارد. با اینکه هم او و هم برادرش رتبه کمتر از ۵ هزار دارند، فکر می‌کنند رتبه بدی آورده اند و نمی‌توانند در دانشگاه‌های مشهد قبول شوند تا هم زمان پرستار مادر بیمارشان باشند.
به همین دلیل، حتی پس از دریافت مشاوره و تأکید استادان بر اینکه رتبه خوبی دارند، بازهم پریشان و مضطرب تا آخرین لحظه دم در ایستاده اند. یکی از استادان که مشاوره او و برادرش را برعهده داشت، با دیدن این صحنه و نگرانی شدیدشان، همراه همسرش در پارک منطقه با آن‌ها مشغول صحبت می‌شود و کار به جایی می‌رسد که تا پاسی از شب همان جا برایشان انتخاب رشته هم می‌کند تا با خیال راحت به خانه برگردند.
این وضعیت، شرح حال بسیاری از دختران و پسران شهرمان است که با وجود کسب رتبه‌های مناسب در آزمون کنکور سراسری، به دلیل تنگنا‌های معیشتی برای انتخاب رشته سردرگم مانده اند؛ اما دوسه سالی است که استادان و نخبگان دغدغه‌مند به صورت خودجوش یا از طریق دانشگاه‌ها به کمکشان شتافته اند و در این آشفته بازار که انتخاب رشته به فرصتی برای کاسبی عده‌ای تبدیل شده است، به صورت رایگان مشاوره تخصصی ارائه می‌دهند. در ادامه، بیشتر با چندوچون کارشان آشنا می‌شویم.
دکتر محمدرضا محمدزاده یکی از استادان خیرخواه شرکت کننده در طرح جهادی مشاوره رایگان انتخاب رشته برای دانش آموزان مناطق کم برخوردار است. او انتخاب رشته خواهر و برادری را که در اوج ناباوری، دانشگاه علوم پزشکی تربت حیدریه و پرستاری اسفراین قبول شدند، از شیرین‌ترین خاطرات خدمتش معرفی می‌کند و می‌گوید: در این دو سال که در مناطق حاشیه شهر حاضر می‌شویم، کم نبوده اند دانش آموزانی از این دست که با کوچک‌ترین راهنمایی، گره از کارشان باز شده است.
از طرفی، ظرفیت‌ها و استعداد‌های پنهان مناطق نیز شناسایی شده است؛ به عنوان مثال سال گذشته رتبه دورقمی در رشته علوم انسانی داشتیم که در رشته علوم قضایی دانشگاه تهران پذیرفته شد. در سایر رشته‌ها نیز تعداد زیادی رتبه‌های سه رقمی حتی میان ایتام وجود داشت که نشان می‌داد هرکس در هر موقعیتی اگر بخواهد، می‌تواند بهترین باشد.
او معتقد است انتخاب رشته مهم‌ترین اقدام پس از اعلام نتایج کنکور است که باید حتما با مشورت افراد عالم و باتجربه و نیز باتوجه به شناخت والدین از دانش آموز انجام شود تا در آینده فرد به مشکل نخورد. این خودش به اندازه کافی برای دانش آموز و خانواده استرس زاست و قدرت تصمیم درست را از آن‌ها می‌گیرد. برخی مؤسسات نباید از این وضعیت سوءاستفاده کنند و با تبلیغات اغواگرانه و قیمت‌های غیرمنطقی برای خدماتشان، سرنوشت افراد را به بازی بگیرند.
در ادامه، نظر یکی از دانش آموزان را جویا می‌شویم. امیرحسین، جوان نوزده ساله معلول (کم بینای شدید) ساکن محله پنجراه که در آستانه ترک تحصیل ناگهان تصمیم به ادامه مسیر و شرکت در کنکور گرفته و حالا با رتبه‌ام در جلسه مشاوره جهادی استادان حاضر شده است، می‌گوید: پدرم کارگر است و نمی‌تواند هزینه انتخاب رشته ام در مؤسسات آزاد را تأمین کند. به همین دلیل، به پیشنهاد پسرخاله ام که سال گذشته از این طرح استفاده کرده بود، به اینجا مراجعه کردم. نظر خودم انتخاب رشته فلسفه بود، اما با راهنمایی مشاوران متوجه شدم بهتر است حقوق بخوانم. هم رفتار و هم اطلاعات و مشاوره‌ای که دادند، عالی بود.
به این ترتیب، او درآینده نزدیک یک حقوق دان عضو تیم ملی گلبال خواهد بود.
هر سال در قالب طرح رایگان مشاوره تحصیلی در مناطق کم برخوردار شهر، بیش از صد دانش آموز مشاوره انتخاب رشته دریافت می‌کنند. خانواده‌ها و دانش آموزان آن قدر راضی بوده اند که هر سال به درخواست آن‌ها طرح ادامه پیدا کرده است و حالا دست اندرکاران، آماده گسترش خدماتشان و حمایت از سایر گروه‌های جهادی علاقه‌مند به فعالیت در این زمینه هستند.
رحیم دولتی مقدم، از معتمدان حاشیه شهر که این طرح زیرنظر آن‌ها اجرا می‌شود، حمایت از دانش آموزان حاشیه شهر و شناسایی نخبگان را از اهداف این گروه جهادی برمی شمرد و می‌گوید: هر روز به اتفاق شش نفر از استادان دانشگاه که برخی مدیران مراکز علمی و حقوقی نیز هستند، در یکی از مناطق کم‌برخوردار مشهد با محوریت مساجد، فرهنگ سرا‌ها و کتابخانه‌ها حاضر می‌شویم و استادان برای متقاضیان که از قبل زمان و مکان جلسه به آن‌ها اطلاع رسانی شده است، ابتدا یک جلسه عمومی درباره رشته‌ها و دانشگاه‌ها و نکات کلی انتخاب رشته برگزار می‌کنند، سپس هر یک از استادان بسته به دانش و تخصصش در یک یا دو گروه آزمایشی، به صورت تک به تک دانش آموزان را راهنمایی می‌کنند و در صورت نیاز به جلسات و زمان بیشتر برای مشاوره، دانش آموزان می‌توانند در سایر مناطق نیز حضور یابند یا به صورت تلفنی با استادان در ارتباط باشند.
او کیفیت خدمات را نیز این گونه شرح می‌دهد: سعی می‌کنیم ترازمان با آموزشگاه‌های علمی و خصوصی یکی باشد و از استادان نخبه برای همکاری دعوت کرده ایم. برخی والدین که سال‌های گذشته از خدمات طرح استفاده کرده اند، می‌گویند با اینکه آشنایانشان در مؤسسات خصوصی انتخاب رشته کرده و هزینه‌های زیادی داده اند، به نتیجه مطلوبی نرسیده اند و نتایج مشاوره رایگان این طرح به مراتب بهتر از آن‌ها بوده است. از دیگر نکات جالب کار این بود که گاهی مسئولان از رتبه‌های برتر منطقه یا شهر خود اطلاع نداشتند که ما پس از شناسایی، آن‌ها را معرفی می‌کردیم.
یکی دیگر از این اقدامات جهادی برای برنامه بسیج استادان دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی است که در قالب آن، حدود صد استاد بسیجی دانش آموخته دانشگاه‌های درجه یک کشور به دانش آموزان مناطق کم‌برخوردار استان مشاوره می‌دهند. دکتر رضوی، مدیرکل برنامه ریزی آمایش دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی، دراین باره توضیح می‌دهد: باتوجه به هزینه‌های هنگفت و گاه غیرمنصفانه مراکز انتخاب رشته که عملا موجب محرومیت دانش آموزان دهک‌های پایین از مشاوره برای یکی از انتخاب‌های مهم زندگی شان شده است، کانون بسیج استادان دانشگاه از سال ۱۴۰۰ در راستای مسیریابی درست، هدایت و رشد استعداد‌های مناطق محروم، خدمات مشاوره رایگان انتخاب رشته در این مناطق ارائه کرده و تاکنون بیش از ۱۵۰۰ دانش آموز را زیرپوشش قرار داده است.
آینده پژوهی بازار کار مبتنی بر تأکید رهبر معظم انقلاب درباره اشتغال پایدار، کشف استعداد‌ها و هدایتشان به سمت بالفعل شدن، توجه به علایق و ویژگی‌های شخصیتی، حل اختلاف نظر خانواده و دانش آموز در زمینه انتخاب رشته، پرهیز از انتخاب‌ها و انتظارات غیرمنطقی و... از محور‌های مشاوره استادان در این طرح خداپسندانه است. دراین بین، اگر دانش آموز محرومی نتوانست در مهلت تعیین شده برای انتخاب رشته، از این برنامه استفاده کند، می‌تواند از ۱۱ شهریور به دانشگاه آزاد مراجعه کند و در کنار دانشجویانی که برای ثبت نام آمده اند، از مشاوره مدیرگروه‌ها و استادان بهره‌مند شود.
مدیرکل برنامه ریزی آمایش دانشگاه آزاد خراسان رضوی با اشاره به استقبال خوب و انرژی بخش مردم از حضور استادان بسیجی، یکی از خاطراتش را توصیف می‌کند: سال گذشته یکی از همکاران تعریف می‌کرد که دانش آموزی از شدت شوق اشک می‌ریخت و می‌گفت مگر می‌شود یک استاد دانشگاه با آن جایگاه علمی بیاید اینجا در محروم‌ترین مناطق شهر با ما حرف بزند، وقت بگذارد و بدون هیچ چشمداشتی راهنمایی مان کند؟!
او به دانش آموزان تأکید می‌کند: مشاوره در زندگی در هر زمینه‌ای ازجمله انتخاب رشته لازم است، اما با متخصص که بهترین متخصصان، استادان دانشگاه هستند. در نتیجه، داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها می‌توانند در طی سال، فارغ از دغدغه‌های اقتصادی یا زمانی، با مراجعه به اتاق استادان در دانشگاه‌ها از این مشاوره تخصصی بهره‌مند شوند. متأسفانه بیشتر مؤسسات انتخاب رشته صرفا بر فضای کنکور متمرکزند و در همین حد خبره هستند.
به همین دلیل، کمتر به ادامه تحصیل در مقاطع تکمیلی یا بازار کار رشته‌ها و... توجه می‌کنند و چه بسا انتخاب رشته را به مثابه یک شغل برای خودشان می‌پندارند؛ درحالی که استادان باسابقه مراکز آموزش عالی، هم دانش و مدارج علمی لازم را دارند، هم تجربه کار در محیط‌های علمی و دانشگاهی و هم بازار کار را می‌شناسند و از روی تعهد، دل سوزی و احساس وظیفه در قبال نسل جوان، خدمت می‌کنند.
همچنین، دانشگاه آزاد دو سال است برای اینکه دانش آموزان مناطق کم برخوردار از ورود به دانشگاه یا ادامه تحصیل در دانشگاه محروم نمانند، پویش «تحصیل هم زمان با اشتغال» را راه اندازی کرده است که در آن، دانشجویان مستعد هم زمان با شروع تحصیل، به صنایع مختلف مرتبط با رشته شان معرفی و پس از طی مراحل لازم مشغول کار می‌شوند تا ضمن کسب تجربه برای بازار کار، بتوانند هزینه تحصیلشان را فراهم کنند.