چند روزی می‌شود که سی‌وپنجمین دوره جشنواره موسیقی فجر به پایان رسیده است؛ جشنواره‌ای که امسال میزبان پنج گروه موسیقی از مشهد و خراسان بوده است.
شکیبا افخمی‌راد _ گروه‌های مشهدی امسال در سبک‌های مختلف ازجمله پاپ، سنتی، کلاسیک ایرانی و نواحی در سالن‌های تهران روی صحنه رفتند.
در نوشتار پیش‌رو به‌سراغ سرپرست گروه‌های «خسروان»، «ترانه»، «سرو خراسان» و «بامداد مشهد» رفته‌ایم و نظرشان را درباره حضور در این رویداد بین‌المللی که تنها بخش از مجموعه جشنواره‌های فجر است که به صورت غیررقابتی برگزار می‌شود، جویا شده‌ایم.
موسیقی تعطیل نمی‌شود
«خسروان» یکی از گروه‌های خراسانی حاضر در سی‌وپنجمین دوره جشنواره موسیقی فجر بود. رضا انسان نوازنده تار، ساسان تیموری نوازنده کمانچه، مهدی افشاری نوازنده عود و سه‌تار، جاهد ملک‌زاده خواننده، ابوالفضل علی‌نیا نوازنده تنبک، مرجان خوش‌اندام نوازنده دف و احسان انوریان نوازنده سنتور و سرپرست گروه، اعضای «خسروان» را تشکیل می‌دهند. این گروه که یکشنبه ۲۷ بهمن در سالن سوره تهران به روی صحنه رفت، هفت قطعه را که همگی از ساخته‌های اعضای گروه بود، اجرا کرد.
به‌گفته احسان انوریان، سرپرست گروه «خسروان»، از میان این قطعات، ترانه «دل عاشق» به جان‌باختگان حوادث اخیر کشور تقدیم شد. همچنین این قطعه که با گویش خراسانی اجرا شد، استقبال تماشاگران را به‌همراه داشت. انوریان با گروه خود، دومین حضور در جشنواره موسیقی فجر را تجربه کرده است.
او درباره استقبال از این دوره جشنواره توضیح می‌دهد: جشنواره موسیقی فجر مثل دیگر جشنواره‌های هنری فجر نیست و استقبال آن‌چنانی از آن صورت نمی‌گیرد. متاسفانه مسئولان نگاهی را که به جشنواره‌های فیلم، تئاتر و شعر دارند، به جشنواره موسیقی ندارند و خیلی روی این رویداد مانور نمی‌دهند. ازسوی دیگر خود هنرمندان نیز از جشنواره موسیقی حمایت نمی‌کنند. سرپرست گروه خسروان، نظرش را درباره رقابتی بودن جشنواره موسیقی فجر این‌گونه شرح می‌دهد: تمام جشنواره‌های فجر به‌صورت رقابتی برگزار می‌شود.
جشنواره موسیقی هم نباید از این قضیه مستثنا باشد و باید برای آن سازوکاری تعریف شود که تمام هنرمندان با هر سابقه‌ای در این رویداد شرکت کنند و با یکدیگر به رقابت بپردازند.
به نظر او، رقابتی شدن جشنواره موسیقی فجر، شور و هیجان این رویداد را بیشتر می‌کند، انوریان بر این باور است که باوجود تمام نقص‌های جشنواره موسیقی فجر، بودن آن از نبودنش بهتر است.
انوریان از این جشنواره به‌عنوان تنها رویداد مطرح موسیقی کشور یاد می‌کند که چراغ امیدی برای هنرمندان به‌ویژه هنرمندان شهرستانی است.
سرپرست گروه «خسروان» با تاکید بر اینکه موسیقی نباید تعطیل شود، دلایل حضورش در جشنواره فجر را این‌گونه شرح می‌دهد: من به‌عنوان یک نوازنده شهرستانی اگر در جشنواره فجر شرکت نکنم، چطور می‌توانم ترانه‌هایم را به گوش پایتخت برسانم؟ حقیقتا راه‌حل دیگری به غیر از جشنواره برای ما وجود ندارد. اگر بود، حتما آن را امتحان می‌کردیم.
انوریان درباره فعالیت‌های گروه «خسروان» بعد از جشنواره نیز توضیح می‌دهد: درحال برنامه‌ریزی برای اجرا در شهرستان‌ها هستیم. همچنین آلبومی با قطعات متفاوت را در دست تولید داریم.
نوای موسیقی پاپ از مشهد
معمولا گروه‌هایی که از مشهد در جشنواره موسیقی فجر شرکت می‌کنند، گروه‌های سنتی و نواحی هستند، اما امسال در بخش پاپ نیز مشهد دارای نماینده بود. گروه «ترانه» به‌سرپرستی تورج امیرنظامی به‌عنوان تنها گروه پاپ مشهدی در این دوره از جشنواره در برج آزادی تهران روی صحنه رفت و توانست نظر مخاطبان را جلب کند.
به‌گفته سرپرست گروه ترانه، آنان قطعاتی را با مضامین عاشقانه، عارفانه، حماسی و حتی یک قطعه محلی خراسانی با تنظیم پاپ اجرا کردند. امیرنظامی اجرای آهنگ‌های متفاوت را دلیل استقبال تماشاگران از گروه «ترانه» می‌داند. به‌گفته او، رضایت تماشاگران از اجرا باعث شده است از این گروه درخواست شود تا در آینده چه در برج آزادی، چه در سالن دیگری در تهران، نیز روی صحنه برود.
او درباره جزئیات قطعات اجراشده در این کنسرت نیز توضیح می‌دهد: در این برنامه درکنار قطعاتی که ساخته خودم بود، دو قطعه «مریم سپید» و «منزل‌به‌منزل» از ساخته‌های پدرم، ایرج امیرنظامی، و یک ترانه محلی از خراسان‌شمالی به نام «یکه‌سوار» را نواختیم. امیرنظامی که اولین‌باری است در جشنواره موسیقی فجر حضور یافته است، درباره استقبال مردم از اجرا‌ها می‌گوید: اجرا‌های ارکسترسمفونی با استقبال خوبی روبه‌رو شد.
در اجرای ما نیز خوشبختانه دوسوم سالن پر بود؛ اتفاقی که به نظر من برای یک گروه شهرستانی ناشناخته خیلی خوب بود. او همچنین از نحوه برگزاری جشنواره و غیررقابتی بودن آن ابراز رضایت می‌کند، اما بر این باور است که اگر سازوکاری تعیین شود تا اصول هنری را استادان مطرح ارزش‌گذاری و داوری کنند، می‌تواند بر شور و هیجان جشنواره بیفزاید. این هنرمند برای استقبال بیشتر از اجرا‌های جشنواره نیز پیشنهاد می‌دهد بلیت کنسرت‌ها به هنرجویان دانشگاه موسیقی و علاقه‌مندان داده شود.
او درباره برنامه‌های آینده گروه خود توضیح می‌دهد: به‌دنبال مجوز برای اجرا در تهران و انتشار آلبوم هستیم. فکر می‌کنم گروه ترانه تا چند ماه آینده رشد خوبی داشته‌باشد.
لازم به ذکر است تورج امیرنظامی (سرپرست گروه، خواننده و نوازنده گیتار)، محمد تفقدی‌جامی (نوازنده گیتار، گیتار الکتریک و همخوان)، شهاب محمودی (نوازنده درامز)، خسرو صفری‌آهنی (نوازنده گیتارباس و همخوان)، گرشا زین‌اوقلی (نوازنده کیبورد)، امیر اثنی‌عشری (نوازنده پرکاشن) و سروش مقدم (نوازنده فلوت)، اعضای ارکستر گروه «ترانه» را تشکیل می‌دهند.
استقبال نشدن از موسیقی نواحی
گروه «سرو خراسان» به‌سرپرستی عزیز تنها از سال ۱۳۸۶ فعالیت خود را آغاز کرده و در طول این مدت در رویداد‌های مختلفی، چون کنسرت اکسپو ۲۰۱۰ شانگ‌های چین، جشنواره استانبول ترکیه و جشنواره‌های داخلی مختلف به اجرای برنامه پرداخته است، اما این گروه امسال برای اولین‌بار توانست به جشنواره موسیقی فجر راه پیدا کند و به اجرای برنامه بپردازد.
در این گروه علاوه‌بر عزیز تنها، امین امینی به‌عنوان خواننده و همایون حامدی، کیان واحدی، یاسمین تنها، نازنین تنها، آرمان واحدی و محمد میردادپور به‌عنوان نوازنده حضور دارند. آن‌ها در اجرای خود در سالن سوره تهران، شعر قدیمی «نصرو جان»، «ای یار من»، «هانی‌هانی»، «یار جانی» و یک قطعه بی‌کلام را که ساخته و تنظیم همگی برعهده عزیز تنها بوده است، نواختند.
به‌گفته عزیز تنها، همچون سال‌های اخیر که استقبال مردم از اجرا‌های گروه‌های موسیقی مناطق و محلی ایرانی چشمگیر نبوده است، از این اجرا نیز استقبال چشمگیری در قیاس با بعضی دیگر از انواع موسیقی‌های روز صورت نگرفته است؛ اتفاقی که نشان‌دهنده تغییر ذائقه مردم است.
این هنرمند جزو موافقان برگزاری جشنواره به‌صورت غیررقابتی است. به نظر او جشنواره‌های موسیقی به‌ویژه جشنواره‌های موسیقی مناطق، بهتر است غیررقابتی و به‌صورت جشنواره‌ای برگزار شوند، همان‌طور که بسیاری از رویداد‌های اخیر مثل جشنواره موسیقی نواحی ایران که در کرمان برگزار می‌شود یا جشنواره آوا‌ها و نوا‌های رضوی در تهران، به‌صورت جشنواره‌ای و غیررقابتی برگزار می‌شود و تنها رقابت در انتخاب مراحل اولیه گروه‌ها برای حضور در این رویداد‌ها مطرح است.
عزیز تنها درباره برنامه‌های بعدی گروه «سرو خراسان» نیز توضیح می‌دهد: تلاش می‌کنیم تمرین‌ها ادامه داشته باشد تا برای جشنواره‌های بعدی آمادگی لازم را برای اجرای بهتر داشته باشیم.
گروه مشهدی با صدای وحید تاج
«بامداد مشهد» به‌سرپرستی سالار مرتضوی، دیگر گروهی بود که از مشهد در این رویداد بین‌المللی حضور یافت و اجرایش نیز با استقبال مخاطبان همراه بود. درکنار مرتضوی نوازنده دف، نوازندگانی، چون محمود اسکندری (تار)، رضا شریعتی (کمانچه)، یاسر فاطمی (نی)، امیررضا نقوی (عود)، بشیر مسلمی (سنتور) و جواد فرزانه (تنبک) در کنسرت ۲۴ بهمن «بامداد مشهد» در تهران حضور داشتند و قطعاتی در دستگاه سه‌گاه و همایون و همچنین پنج تصنیف و چهار قطعه ضربی را اجرا کردند.
خواننده‌ای که «بامداد مشهد» را در این اجرا همراهی می‌کرد، وحید تاج از خوانندگان مطرح کشور بود. مرتضوی درباره شکل‌گیری این همکاری توضیح می‌دهد: وقتی موضوع اجرای جشنواره فجر پیش آمد، این موضوع را با آقای تاج مطرح کردم و او نیز موافقت کرد تا در جشنواره با یکدیگر شرکت کنیم. به‌گفته این هنرمند، در این کنسرت گروه «بامداد مشهد» هم قطعات قدیمی موسیقی ایران را مثل ساخته‌های استاد پرویز مشکاتیان و محمدعلی کیانی‌نژاد اجرا کرده است و هم از ساخته‌های خود گروه نواخته شده است.
مرتضوی با غیررقابتی برگزار شدن جشنواره موافق است. به نظر او این نحوه برگزاری، فضای بهتری را در جشنواره ایجاد می‌کند.
او همچنین یادآوری می‌کند: «آثار گروه‌هایی را که برای حضور در جشنواره موسیقی فجر درخواست داده‌اند، در ابتدا یک هیئت داوری، بررسی می‌کند و درنهایت تعدادی از گروه‌ها برای شرکت در این رویداد انتخاب می‌شوند، پس نوعی رقابت در جشنواره هست، اما بعد از اجرا در جشنواره، رقابتی وجود ندارد که این اتفاق به نظرم مثبت است؛ چون معمولا با رقابتی بودن جشنواره، تمرکز اعضای گروه روی ممیزی شدن قطعات و رقابتی بودن رویداد می‌ر‌ود و آن حس‌وحال طبیعی اجرا از گروه گرفته می‌شود، از این‌رو روش حاضر برگزاری جشنواره به نظر من، روش خوبی است.
این هنرمند درباره ادامه همکاری با وحید تاج و دیگر برنامه‌های گروه «بامداد مشهد» نیز توضیح می‌دهد: هر دو طرف دوست دارند این همکاری ادامه داشته باشد. حقیقتا خود من تمایل دارم همین اجرای تهران را در مشهد اجرا کنیم. امیدوارم مسئولان فرهنگی شهر در این زمینه همکاری کنند.