یک جمع دوستانه است. از قبل در گروه اعلام کردهایم: «ورود آقایان ممنوع!» یکساعتی که از شروع جلسه میگذرد، سروکله یکی از میهمانها با پسر هفتسالهاش پیدا میشود. بعد هم عذرخواهی میکند از اینکه جایی برای سپردن پسرش پیدا نکرده و مجبور شدهاست تا او را همراه خودش بیاورد. پوششها کمی نامتعارف است و البته حرفهایی که ردوبدل میشود. برای خیلیها اهمیت چندانی ندارد، ولی حضور پسربچه همه مدت میهمانی ذهنم را درگیر خودش کردهاست. بهظاهر سرش توی گوشی است و بازی میکند، ولی من نمیتوانم نگاهها و گوش تیزکردنهای گاهوبیگاهش را نادیده بگیرم.
چندباری به دوستانم تذکر میدهم. عمر تذکرها در حد همان «ای وای حواسم نبود» است. طاقت نمیآورم و پیش از پایان میهمانی با تعدادی از دوستان سر این موضوع بحث میکنم. بیشترشان معتقدند: چشم و گوش بچهها بهاندازه کافی باز است و این حرفها یا نوع پوشش ما اصلا به چشمشان نمیآید. برخی هم براین باورند که همهچیز به شیوه تربیتی خودمان بستگی دارد. خلاصه اینکه حضور پسرک و کنجکاویهایش اصلا به چشم کسی نیامد و اهمیتی نداشت.
چند روز بعد دغدغه ذهنیام را با دکتر حسین کدخدا، روانشناس کودک و نوجوان درمیان گذاشتم. صحبتهای او درباره حدوحدود و حریم و نوع پوششی که ما حتی باید در برابر بچههای خودمان در خانه داشتهباشیم هم، آنقدر تأملبرانگیز است که حیفم میآید، آنها را با شما به اشتراک نگذارم، بهویژه شمایی که در خانه کودک غیرهمجنس دارید و در آستانه ورود به نوجوانی بهسر میبرند.
بچهها در سن خردسالی قدرت بیان خیلی از مسائل را ندارند و همین موضوع سبب میشود تا والدین به اشتباه تصور کنند که بچهها درکی از مسائل پیرامونشان ندارند. درحالیکه بچهها در سه سالگی به سن تمیز میرسند و قدرت تشخیص خوب و بد را پیدا میکنند، اما درستتر این است که بگوییم بچهها این قدرت درک را از دوره جنینی دارند، برای همین در آموزههای دینی هم بر رعایت بسیاری از نکات در آن دوران تأکید شدهاست. اذان و اقامهای که در بدو تولد در گوش نوزاد گفته میشود، گواه دیگری برای درک بچهها و تأثیر مستقیمی است که آنها از پیرامونشان میگیرند. بچهها میبینند، میشنوند، درک میکنند، فقط بیان نمیکنند.
رشد جنسی بچهها درست مانند رشد جسمیشان مراحلی دارد که باید در رصد والدین باشد. بچهها از سه سالگی کامل میفهمند و باید مراقب رفتار و گفتارمان باشیم. از سه تا چهار سالگی نیاز به آموزش جنسی پیدا میکنند و باید با کمک والد همجنس خود در حمام این آموزشها را ببینند تا از آسیبهای احتمالی در امان بمانند.
در این سن والدین حتی صرف همجنس بودن اجازه ندارند، خیلی راحت و بدون پوشش در برابر بچهها ظاهر شوند. این حریم خصوصی برای بچهها هم باید بههمان اندازه رعایت شود. در چهار تا پنج سالگی هم آنقدر فهمیده هستند که دیگر نباید اتاق خواب مشترکی با والدینشان داشتهباشند. بهتر است از همین سن نیز برای جداسازی آنها از خواهر یا برادرهای غیرهمجنسشان اقدام کرد.
والدین باید بدانند وقتی صحبت از مسائل جنسی و حساسیتهای آن درباره بچهها میکنیم، منظورمان هرگونه شوخی، لطیفه یا رفتاری است که شاخکهای جنسی را در بچهها تحریک کند. بچههای امروز بهعلت منابع زیادی که در دسترسشان وجود دارد، مانند فضای مجازی و دوستان بیشتر از دوران کودکی خودمان میفهمند و بهاصطلاح چشم و گوششان باز است. نوع پوشش والدین و برخورد آنها باهم در گذشته بهگونهای بود که همه اعضای خانواده در یک اتاق باهم زندگی میکردند و مشکل زیادی هم پیش نمیآمد.
گذشته از آن، پایین بودن سن ازدواج هم این امکان را فراهم میکرد تا بچهها پیش از درک خیلی از مسائل، از شیوه درستی برای پاسخگویی به نیازهای جنسیشان استفاده کنند، ولی امروزه شرایط متفاوتی را لمس میکنیم. پوشش والدین و رفتارهایشان مانند گذشته نیست، بچهها دائم در معرض تحریکهای جنسی هستند، سن ازدواج افزایش یافته است و منابع اطلاعاتی زیادی در دسترس آنها قرار گرفته که همه اینها بهمعنای بلوغ زودرس جنسی در بچههاست. پس مراقب رفتارهایمان باشیم و اجازه ندهیم که دیگران هم به اسم شوخی هر حرفی را جلو بچهها بزنند یا حتی بدنشان را لمس کنند.
هیچ پدر و مادری دوست ندارد، فرزندانش درگیر مسائل و آسیبهای جنسی شود. این اتفاق هم با پند و نصیحت نخواهد افتاد.
بچهها زشتی و زیبایی خیلی از چیزها را باید در رفتارهای ما درک کنند، برای نمونه پدری که سعی میکند حفظ حریم را با پوشش کامل در برابر دختر نوجوانش به او نشان دهد یا مادری که در برابر فرزند پسرش پوششی متفاوت با دخترش دارد، ناخودآگاه این حفظ حریمها و سلسله مراتب محرمیت را به آنها گوشزد میکند یا پدر و مادری که برای ورود به حریم شخصی بچهها اجازه میگیرد و با در زدن وارد اتاق میشود یا برای تغییر لباس از محیطهای بسته استفاده میکند، بدون آنکه نیاز به بیان حرفی داشتهباشد، درحال آموزش این نکات به بچههاست.
یکی از اشتباههایی که بیشتر والدین دارند، این است که تصور میکنند، محرمیت به آنها این اجازه را میدهد در برابر محارم خود راحت لباس بپوشند. درحالیکه لباس پوشیدن هم مراتبی دارد و نباید حتی در برابر فرزندان غیرهمجنس خود هرگونه پوششی داشته باشند.
لباسهای تنگ و بدننما و برهنه سبب تحریک و کنجکاویهای جنسی در بچهها میشود، بهویژه اگر در زمانهای خاصی پوشش آنها تغییر هم بکند. ابراز محبت به بچهها یا در برابر بچهها مانند بوسیدن یکدیگر اشکالی ندارد، ولی نباید اینگونه رفتارها رنگ و بوی جنسی داشتهباشند و سبب تحریک بچهها شود. خودارضایی در برخی بچهها و داشتن رابطه جنسی با محارم نتیجه همین بی توجهیها در محیطهای خانواده است که تا پیش از اینگونه اتفاقها، اصلا به چشم والدین نمیآید.
اجازه ندهید بچهها هرچیزی را ببینند، بخوانند یا بشنوند. به دیگران هم اجازه ندهید که هرحرفی یا رفتاری را درمقابل بچههایتان داشته باشند.
اجازه بردن گوشی به اتاق خواب یا تختخواب را به بچهها ندهید و روی زمان خوابشان حساس باشید.
سعی کنید بین اتاق خواب خودتان و اتاق خواب بچهها یا محل رفتوآمدشان فاصله باشد. بچهها حتی با شنیدن نجواهای والدین هم کنجکاو میشوند.
پوشش و رفتارهای خصوصی مخصوص اتاق خواب است. مراقب تغییر رفتارها و پوششهایتان در طول روز یا زمانهای خاص باشید. بچهها حتی به نوع آرایش شما در زمانهای خاص هم کنجکاو میشوند.
از سن سه تا چهارسالگی به بعد استحمام و لباس عوض کردن بچهها باید جداگانه و در محلهای خصوصی صورت بگیرد. از این سن به بعد دیدن نقاط خصوصی بدن بچهها حتی برای والدین هم مجاز نیست.
مردها با دیدن و زنها با شنیدن تحریک میشوند. این موضوع درباره بچهها هم صدق میکند، پس مراقب رفتارها و برخوردهایمان در خانه با بچهها باشیم، برای نمونه تعریف کردن از ویژگیهای جسمی دختران فامیل در برابر پسرمان ممنوع است.
در اتاق خواب خودتان همیشه باید بسته باشد و بچهها برای ورود به آن اجازه بگیرند، ولی در اتاق خواب بچهها را برای کنترل شبانه نبندید.
شبها از خوابیدن بچهها مطمئن شوید و سپس به اتاق خواب خودتان بروید. گاهی کنجکاویهای تحریک شده بچهها آنها را شبها به پشت در اتاق خواب والدین میکشاند.
افزون بر پوشش والدین دربرابر بچهها و بچهها در برابر والدین، پوشش بچهها دربرابر هم نیز نباید خیلی آزاد و تحریککننده باشد. این موضوع از سن بلوغ به بعد و بهویژه درباره بچههای غیرهمجنس حساسیت بیشتری پیدا میکند. نادیده گرفتن این نکات بهظاهر ساده سبب رفتارهای پرخطری مانند خودارضایی، رابطه با محارم و دوست دختر و دوست پسر در بچهها میشود.