چرایی زمان‌بر بودن فرایند فرزندخواندگی

به بهانه هفته‌ای که به نام کودکان نام‌گذاری شده است، نگاهی به موضوع طولانی‌شدن فرایند فرزندخواندگی داشته‌ایم. یکی از شکایت‌هایی که همواره از ناحیه خانواده‌های متقاضی فرزندخواندگی مطرح می‌شود، طولانی و زمان‌بربودن مسیر بهزیستی برای فرزندخواندگی است.

تنهادلیل این موضوع، محدودبودن تعداد فرزندان دارای شرایط برای واگذاری است. بیش از ۹۰ درصد فرزندانی که وارد بهزیستی می‌شوند، بدسرپرست هستند، نه بی‌سرپرست؛ بنابراین تا زمانی که مقام قضایی به این نتیجه برسد که سلب حضانت کند، مدتی طولانی لازم است و مراحل قانونی را می‌طلبد.

اکنون ۱۷۰۰ کودک صفر تا هجده سال در ۹۴ مرکز شبه‌خانواده در استان خراسان‌رضوی زندگی می‌کنند، ولی تعداد فرزندانی که به موجب قانون صلاحیت واگذاری برای فرزندخواندگی را دارند، انگشت‌شمار هستند. خوب است بدانیم هر کودکی که در بهزیستی پذیرش می‌شود، دارای شرایط واگذاری برای فرزندخواندگی نیست.

پس از بررسی‌های دقیق مددکاری و ارزیابی شرایط خانواده زیستی، درصورتی‌که خانواده صلاحیت سرپرستی را نداشته باشد، اقدامات قانونی برای گرفتن اذن قضایی و سلب صلاحیت والدین انجام می‌گیرد و در این صورت کودک دارای شرایط واگذاری برای فرزندخواندگی است. اکنون ۲۵۰ خانواده دارای شرایط متقاضی فرزند پشت نوبت هستند که پرونده‌هایشان نیز تکمیل شده است، اما کودکان قابل واگذاری انگشت‌شمار و بسیار محدودند.

در این میان، تعداد خانواده‌هایی که متقاضی فرزند دختر هستند، بسیار بیشتر از خانواده‌های متقاضی فرزند پسر است. به‌ازای هر فرزند دختر، بین چهارده تا پانزده خانواده متقاضی پشت نوبت هستند. تعداد اندکی از کودکانی که در مراکز نگهداری می‌شوند، امکان واگذاری به فرزندخواندگی را دارند. سیاست بهزیستی خانواده‌گرایی به‌جای مرکزگرایی است و بر پیونددادن کودکان با خانواده‌ها و برخورداری کودکان از نعمت خانواده تأکید دارد.

به‌همین منظور طرح فرزندپذیری میهمان از اسفند ۱۴۰۰ اولین‌بار در کشور به ابتکار و همراهی بهزیستی خراسان‌رضوی و مجتمع شوق زندگی دادسرای عمومی و انقلاب آغاز شد؛ بدین‌صورت که کودکانی که امکان واگذاری برای فرزندخواندگی را ندارند، به‌صورت میهمان به خانواده‌های متقاضی که به‌اصطلاح خانواده‌های فرزندپذیر میهمان نامیده می‌شوند، تا زمانی که امکان بازپیوند کودک با خانواده زیستی‌اش مهیا شود، سپرده می‌شوند.

در فرهنگ ایرانی‌اسلامی ما در گذشته زمانی که خانواده دچار مشکلی می‌شد، فرزند به‌صورت موقت به یکی از بستگان سپرده می‌شد و او به‌صورت موقت و تا زمان مساعدشدن اوضاع خانواده زیستی، سرپرستی کودک را عهده‌دار می‌شد. گفتنی است در نیمه ابتدایی امسال نود کودک به‌عنوان میهمان به خانواده‌های متقاضی فرزندخواندگی میزبان سپرده شدند.