به گزارش شهرآرانیوز شاید بسیاری از همشهریان، خادمان گمنام شهرداری را پاکبانان فداکاری بشناسند که در آرامش شبانه خانواده‌های مشهدی، صدای خشخش جاروهایشان از پاکشدن چهره شهر خبر می‌دهد. بااین‌حال، حقیقت خدمت خیلی فراتر از این حرفهاست و یک نمونه متفاوت و ناگفته از تلاش حساس و دقیق خادمان گمنام شهر، دهها متر زیر پوست شهر رقم می‌خورد، جایی که از ساعت ۱۱ شب تا ۴ صبح، تلاشی بی‌وقفه برای تعمیر و نگهداری از تأسیسات، واگنها و ایستگاه‌های قطارشهری در جریان است و اگر هر روز صبح با واگنهای سالم، ایستگاه‌های تمیز قطارشهری را تا رسیدن به مقصد پشت‌سر می‌گذارید، لازم است بدانید که شب قبل برای سفر درون‌شهری امن و شایسته شما چه تلاشهایی انجام شده است.
نخستین مرحله از تور بازدید اصحاب رسانه از خطوط فعال قطارشهری مشهد، از ایستگاه غدیر در خط ۱ آغاز شد. بد نیست بدانید که در مجموع ۳۱۸ مورد تجهیزات فنی شامل آسانسور، پله برقی، در‌های برقی و تجهیزات الکترونیکی مربوط به منکارت در ایستگاه‌ها وجود دارد که عملیات تعمیر و نگهداری برای هرکدام از آن‌ها، هر شب انجام می‌شود. به‌گفته مسئول برگزاری این تور بازدید، زیربنای ساختمانهای استفاده‌شده در قطارشهری مشهد ازجمله ایستگاه‌ها و تأسیسات فنی، از ۳۰۰هزار مترمربع فراتر می‌رود.
هر شب ساعت ۲۲:۴۵ که قطار‌ها در آشیانه قرار می‌گیرند و خطوط به‌طور کامل از تردد تخلیه می‌شود، عملیات نگهداری و تعمیرات در دستورکار قرار می‌گیرد. به‌عبارت دیگر، دقیقا از زمانی که واگنها به نقطه استراحت می‌رسند، بخش دیگری از مأموریتهای شرکت بهره‌برداری از قطارشهری آغاز می‌شود و بیش از سیصد نفر از ساعت ۱۱ شب تا ۴ صبح به نظافت، بازرسی فنی و رفع مشکلات احتمالی خطوط، تجهیزات ایستگاه‌ها و واگنها می‌پردازند تا نبض خدمت زیر پوست شهر در هیچ لحظه‌ای از شبانه‌روز قطع نشود.
بهرام نکاحی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری از قطارشهری مشهد، در حاشیه این بازدید تصریح کرد: عنوان برنامه را «از پایان تا آغاز» نام‌گذاری کرده‌اند، زیرا این بخش از تلاشهای خادمان عرصه مدیریت شهری مربوط به زمانی است که دوره خدمترسانی مترو پایان یافته است و زمان مشخصی تا آغاز سرویس‌دهی فردا وجود دارد.
به‌گفته وی، ابتدا فرایند نظافت در دستورکار قرار می‌گیرد، سپس بازسازی فنی در نقاط شناساییشده انجام می‌شود. نکاحی افزود: بعد از نظافت خط‌ها، از پله‌برقی و آسانسور ایستگاه‌ها گرفته است تا وجب‌به‌وجب فضای عمومی واگنها و تجهیزات مکانیکی و الکتریکی آن‌ها به‌دقت بررسی می‌شود و در صورت نیاز، به‌صورت موردی به اتاق کنترل اعلام می‌شود تا کارشناسان را اعزام کند.
به‌گفته نکاحی، در هر پنج ساعت برنامه بازیابی فنی بیش از پانصد تکنیسین فنی اعزام می‌شوند، یعنی صد اعزام در هر ساعت. تعداد کل عملیات‌های تعمیر، نگهداری و اصلاح در سال نیز بیش از ۸۰هزار مورد است. درنظرگرفتن شبکه این رفت‌وآمد‌ها به‌روشنی ثابت می‌کند که دوشادوش پاکبانان در خیابانهای شهر، خادمان شرکت بهره‌برداری قطارشهری ایستاده‌اند که وجب‌به‌وجب از شبکه بزرگ زیرزمینی مشهد را در مسیر خدمترسانی به مردم آماده نگه می‌دارند.
اصل مطلب این است که شاید بسیاری از مردم هنوز شناخت کاملی از راهبرد‌ها و دستورالعمل شرکت بهره‌برداری از قطارشهری ندارند؛ اینکه فرایند ساخت کاملا مجزا از فرایند بهره‌برداری است و شاید به همان اندازه که حفر تونلها، ریلگذاری و ایجاد تأسیسات فنی دشوار و حساس است، نگهداری از واگنها، ایستگاه‌ها و خطوط نیز ضرورت دارد.
مدیرعامل شرکت بهره‌برداری از قطارشهری مشهد در حاشیه این بازدید تأکید کرد که متأسفانه فراتر از اقشار مختلف مردم، حتی در لایه‌های مدیریتی هم این بحران اطلاعات وجود دارد و بیشتر افراد نمی‌دانند شرکت بهره‌برداری و شرکت ساخت، دو حوزه کاملا مجزا از یکدیگر هستند.
نکاحی افزود: مأموریت آن‌ها ساخت، تجهیز و تکمیل خطوط است و پس از آن، کار به ما میرسد تا در قالب بهره‌برداری، نگهداری و تعمیر را اجرا کنیم. در فرایند بهره‌برداری هم ۱۲۰۰ تومان هزینه بلیت متروست که از شهروندان دریافت می‌شود و ۶ هزارو ۳۰۰ تومان باقی‌مانده تا ۷هزارو۵۰۰ تومان، هزینه واقعی هر سفر است که از محل یارانه حمل‌ونقل تأمین می‌شود.
البته با درنظرگرفتن استهلاک تجهیزات، هزینه هر سفر درون‌شهری باید ۲۸هزار تومان باشد. ضرورت دریافت مستمر این هزینه‌های خرد نیز به آن دلیل است که اگر این اعتبار تأمین نشود، در زمان جایگزینی و نوسازی به حجم عظیمی از بودجه نیاز است تا برای خرید واگن، بازسازی ریل و تأمین تجهیزات استفاده شود.
همان‌طور که به‌نظر می‌رسید، بدیهی است که هزینه‌های جاری نگهداری از قطارشهری مشهد زیاد باشد. واضح است که صیانت از ۱۶۰ واگن قطارشهری در مجموع ۲ خط، ۲۵وسیله ریلی برای نگهداری و تعمیرات، ۳۰کیلومتر تونل، بیش از ۱۵۵کیلومتر ریل در مجموع ۲ خط و به همین مقدار شبکه برقرسانی، به چیزی بیشتر از یک ردیف اعتباری ساده و چند نفر نیرو نیاز دارد و اعلام مدیرعامل شرکت بهره‌برداری درباره سرفصل حدود هزارمیلیارد تومانی برای هزینه‌های سالانه جاری هم مؤید همین موضوع بود. بااین‌حال، عرصه خدمات فنی و مراقبتی در شبکه قطارشهری مشهد، چشماندازی امیدبخش و دل‌گرم‌کننده دارد که در گفت‌وگوی ما با مدیران و مهندسان مشهود بود.
آن‌طور که مجریان فنی عملیات‌های تعمیر و نگهداری اعلام کردند، در دوازده سال گذشته بیش از ۵۰۰ میلیون سفر درون‌شهری با استفاده از قطارشهری مشهد انجام شده است. در سال‌های گذشته هم به‌طور متوسط، روزانه ۳۰۰هزار سفر انجام می‌شود که حدود ۶۰درصد آن از خط۱ و بقیه در خط۲ بوده است. نکایی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری قطارشهری مشهد، خواستههایی هم از همقطاران خود در حوزه مدیریت دستگاههای اجرایی داشت.
وی گفت: ۲۶۰ فوتی و ۳۳ هزار مصدوم سوانح رانندگی در شهر، خودش ضرورت توسعه شبکه حمل‌ونقل شهری را ثابت می‌کند. دراین‌بین، حمل‌ونقل ریلی هم امنترین نوع است. به همین دلیل، مهم‌ترین خواسته ما این است که خطوط سوم و چهارم قطارشهری هرچه زودتر به بهره‌برداری برسد تا پیوستگی شبکه خدمات‌رسانی و دسترسی مردم به همه مقاصد در شهر حفظ شود.