حمید ذاکری | شهرآرانیوز؛ آنهایی که اهل کار‌های حرفهای و تخصصی هستند، می‌دانند که چقدر دستیابی به بورس تحصیلی خاص یا پذیرفته شدن در دوره آموزشی حرفهای، سخت است؛ آن‌قدر که بچه‌درس‌خوان‌ها یا حرفه‌ای‌های کار هم برای یافتن چنین فرصتی، خود را به آب و آتش می‌زنند. ماه رمضان در مکتب خدا چنین ویژگی‌ای دارد.
ماهی است که بناست در آن با تمرین بندگی، توشه یک سال و گاه یک عمرمان را ببندیم، با این حال برعکس دوره‌های تخصصی زمینی، این دوره خاص از جانب پروردگار وقف عام شده است و برای همه ماست؛ همه ما، به شرط اینکه قدرش را بدانیم و در چشم‌برهم‌زدنی خدای‌نکرده با گناهی ناخواسته یا لغزشی، پوچش نکنیم. به‌گفته علما و کارشناسان دینی، اعمال ماه مبارک زمینه‌ساز بهره‌مندی از این دوره خاص هستند. در ادامه، پای منبر برخی بزرگان نشسته‌ایم تا بیشتر درباره این اعمال و چگونگی بهره‌مندی از آنها بدانیم؛ به این امید که بتوانیم در این ماه، کاری کنیم کارستان.
آنهایی که ماه رمضان را درک می‌کنند، می‌دانند که ماه رمضان، ماه میهمانی خداست. میهمانی، قشنگی‌اش به این است که تقاضانکرده، از تو پذیرایی می‌کنند. حالا اگر تقاضا کنی، چه کار می‌کنند؟ آی مردم! آی همه آنهایی که در صحن‌های مطهر این حرم نورانی صدای این حقیر را می‌شنوید! حواسمان باشد که خدا در مهمانی ماه رمضان، تقاضانکرده ما را می‌بخشد. اگر امشب بگوییم «اَللّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتی تَهْتِکُ الْعِصَم» چطوری می‌بخشد؟ صدانزده جوابمان را می‌دهد. اگر امشب بگوییم «یَارَبِّ ارْحَمْ ضَعْفَ بَدَنِی» چه کار می‌کند؟ توبه‌نکرده می‌بخشد.
اینکه می‌گویم، از خودم نمی‌گویم؛ روایت داریم. در ذیل بعضی آیات قرآن، معنا را به ما یاد دادند. بعضی‌ها توبه‌نکرده خدا آنها را می‌بخشد. حالا اگر توبه کنیم، چه اتفاقی می‌افتد؟ لذا بازهم می‌گویم خوش‌به‌حال آنهایی که بفهمند ماه رمضان چه خبر است؛ چون بعضی‌ها می‌گویند ماه رمضان بیاید، برویم شب‌نشینی، برویم شب‌ها دورهم تا صبح بگوییم و بخندیم، اما بعضی‌ها می‌گویند ماه رمضان بیاید، برویم شب‌زنده‌داری کنیم؛ خلاصه خوش‌به‌حال آنهایی که بفهمند ماه رمضان چه خبر است.
بالاتر از این، خوش‌به‌حال آنهایی که شب جمعه ماه رمضان را بفهمند. سفره شب جمعه ماه رمضان، اصلا سفره شب جمعه همه سال، سفره رحمت است. ماه رمضان یک خبر دیگری است. یک اتفاق دیگری است. پیامبر اکرم (ص) در روایت مشهوری فرمودند: «اگر امت من می‌دانستند که در ماه رمضان چه خبر است، از خدا می‌خواستند که همیشه ماه رمضان باشد».
حجت‌الاسلام‌والمسلمین ماندگاری
ماه مبارک رمضان برپایه آنچه اهل معرفت می‌گویند، ماه سلوک إلی ا... تعالی و دار ضیافت‌ا... است. طبق آنچه ما در معارفمان داریم، مطلب این است که این ماه، ماهی است که رب با عبدش، سخن گفته است. به حسب روایتی از امام‌صادق (ع)، کتب آسمانی از تورات و انجیل و زبور تا قرآن، همه در ماه مبارک رمضان بر پیامبران الهی نازل شده‌اند.
یعنی این ماه، ماهی است که خداوند با بندگانش سخن گفته است و آنها را مورد خطاب قرار داده و مشمول عنایت خاصه خودش قرار داده است، لذا ما در روایات بسیار داریم که در ماه مبارک رمضان، به قرائت قرآن سفارش شده است. یک روایت در وسائل‌الشیعه از مُقنع شیخ مفید (رضوان ا... علیه) نقل شده که در آن آمده است ائمه‌اطهار (ع) در ماه مبارک رمضان، ۱۰ ختم قرآن می‌کردند؛ یعنی هر سه روز، یک ختم قرآن. روایتی است که محدث قمی از مرحوم مجلسی (رضوان ا... علیه) نقل می‌کند.
در یک حدیث آمده است بعضی ائمه (ع) در ماه مبارک رمضان، چهل ختم قرآن می‌کردند. در آن روایت آمده است که هر ختم قرآنی که می‌کردند، ثوابش را به یکی از معصومین (ع) هدیه می‌کردند. اینها یعنی چه؟ اثر این کار‌ها در قیامت، این است که هم‌نشین با قرآن می‌شوند. می‌خواستم این نکته را عرض کنم که در روایت آمده است اجر چنین فردی، آن است که در روز قیامت با ائمه (ع) باشد. این همه سفارش می‌کنند که در ماه مبارک رمضان هرچه می‌توانید قرآن تلاوت کنید، برای این است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین انصاریان
ماه رمضان، آغاز سال تربیتی است. ما سال‌های مختلفی داریم؛ سال شمسی، سال قمری و سال خمسی. سال شمسی با بهار و طبیعت آغاز می‌شود. سال قمری با محرم آغاز می‌شود. سال میلادی در ایام ویژه خودش در زمستان -برای مسیحی‌ها و کسانی که این سال را قائل‌اند- آغاز می‌شود و سال خمسی هر مسلمان، سال درآمدش است. اینکه روایات می‌گویند ماه رمضان آغاز سال است و به‌عبارتی «أوَّلُ سَنَه» (بحارالانوار، ج ۹۵، ص ۳۳۴)
شاید منظور این باشد که اول سال تربیتی است، اول سال خودسازی است، اول سال اصلاح و اول سال ترقی است. همان‌گونه که طبیعت با بهار تازه می‌شود، همان‌گونه که دارایی انسان در آغاز سال خمسی پاک و تطهیر می‌شود، اینکه ماه رمضان را اول سال گفته‌اند، اول سال روح است، نه سال طبیعت و نه سال مال. چون روح انسان پاک می‌شود، لذا اول سنه گفته‌اند. رمضان، باز شدن در دانشگاه خودسازی است. در این دانشگاه که همه دانشجویش هستند، حالا یکی واحد بیشتری می‌گیرد، واحد خودسازی، اصلاح و آمرزش و یکی واحد کمتری می‌گیرد.
یکی در این دانشگاه به مراتب عالی رشد می‌رسد. بالاخره باز شدن یک دانشگاه، گستره تربیتی است. ماه مبارک رمضان، ماه گسترش سفره است، آن‌هم چه سفره‌ای! رسول خدا (ص) فرمودند: «تاکنون این سفره را نه فردی دیده، نه فردی درباره‌اش شنیده و نه به قلب کسی خطور کرده است». سر این سفره فقط یک گروه می‌نشینند؛ این گروه، روزه‌دار‌ها هستند.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین رفیعی
بهترین سؤال را امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابیطالب (ع) در زمان بیان خطبه شعبانیه از پیامبر خدا (ص) پرسیدند که بافضیلت‌ترین اعمال در این ماه (ماه مبارک رمضان) چیست؟ پیامبر اکرم (ص) در جواب فرمودند: «أفضلُ الأعمال فی هذا الشهر الوَرعُ عن مَحارمِ‌ا...: پرهیز از محرمات الهی و گناهان، بهترین عمل و بافضیلت‌ترین اعمال ماه مبارک رمضان است». ماه رمضان، ماه تمرین بندگی برای یازده ماه دیگر است. اگر به فرموده حضرت محمد (ص)، پرهیز از گناه بهترین عمل این ماه است، در ماه‌های دیگر هم بی‌شک بهترین عمل همان ترک گناه است و بنا به فرمایش امام‌صادق (ع)، باید تمام اعضا و جوارح در تمام طول عمر انسان از گناه پرهیز کنند.
در شرایط و زمانی هستیم که وسایل ارتباط‌جمعی و محتوای آنها از حساسیت خاصی برخوردار است. اینجا باید مراقب گناه چشم باشیم که هر مطلب و هر کلیپی را نبینیم و به آن اعتماد نکنیم. گناه گوش، آن است که هر حرفی را که زده می‌شود، گوش نکنیم و به آن ترتیب اثر ندهیم. گناه مو و پوست که بحث حجاب مصداق بارز آن است، باید در جامعه بسیار جدی لحاظ شود.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکرمی‌شیرازی
در روایات وارد شده است که در رمضان هرشب که می‌گذرد، خداوند نسبت‌به شب قبل، رحمت خود را به‌صورت تصاعدی بیشتر می‌کند. خداوندی که در این شب‌ها، نظر رحمت به بندگان خود داشته است، در شب پایانی ماه رمضان به جایی می‌رسد که رحمت الهی برابر با رحمت خداوند در کل شب‌های ماه رمضان می‌شود.
پیامبر اکرم (ص) در ماه رمضان درکنار دیگر عبادت‌ها، به اعتکاف توجه ویژه‌ای می‌کردند. آن حضرت برای انجام این مهم، بر اعتکاف ماه رمضان، به‌ویژه دهه آخر آن، اهتمام می‌ورزید و آن را با دو حج و دو عمره برابر می‌دانست. پیامبر (ص) ابتدا دهه اول ماه رمضان، سپس دهه دوم و درنهایت، دهه سوم این ماه را برای انجام اعتکاف برگزید و پس از آن، تا آخر عمر، بر اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان مداومت داشت. زمانی که دهه آخر ماه رمضان فرامی‌رسید، پیامبر (ص) رختخواب خویش را جمع می‌کرد و خود را کاملا آماده عبادت می‌ساخت و در زیر سایبانی که برای ایشان فراهم می‌شد، عبادت می‌کرد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین عالی
از آداب مهم ماه رمضان، کنترل زبان و رعایت آداب معاشرت و توجه به همسایه‌هاست. حیف این زبان و این دل که در غیر راه خدا و پیامبر و اهل‌بیتش استفاده شود! حیف که انسان می‌تواند با یک صلوات، برترین درجه بهشت را برای خودش تهیه کند، ولی مشغول حرفهای بیخودی بشود که در آن نه خیر دنیا و نه خیر آخرت است.
یکی از سفارش‌های پیامبر (ص) در خطبه شعبانیه این است: «و صلوا أرحامکم و احفظوا ألسنتکم». در این ماه، زبان‌هایتان را حفظ کنید. بیاییم یک مقداری کنترل کنیم. روایت داریم بیشتر کسانی که در جهنم می‌افتند، بر اثر گناه زبان است؛ چون گناهان دیگر خیلی دردسترس نیستند یا وسایلشان فراهم نیست. فردی که بخواهد دزدی بکند، شراب بخورد، زنا بکند، همه وقت شرایطش فراهم نیست، اما دروغ و غیبت، خرج ندارد.
وسایلش هم همیشه فراهم است. روایت داریم هر روز اعضا و جوارح انسان از همدیگر احوال‌پرسی می‌کنند؛ از جمله زبان که رو می‌کند به بقیه اعضا و می‌گوید شما چطور هستید؟ آنها هم می‌گویند اگر تو بگذاری، همه ما حالمان خوب است. اگر ما را به جهنم و آتش نبری، حالمان خوب است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین فرحزاد