محمد کاملان | شهرآرانیوز عملکرد بسیاری از حوزه‌های خدمات شهری را که مرور کنیم، مشهد یا در رتبه اول کشور قرار دارد یا در یکی از ردیف‌های بالا در میان کلان شهرهاست. با این حال نیاز شهری همانند مشهد با جمعیت انبوه و حضور چند ده میلیونی زائران، توسعه روزافزون زیرساخت‌ها برای خدمات شهری است. در میان شبکه گسترده مسائل خدمات شهری، مسئله آب و آبیاری فضای سبز، پسماند و زباله، دو پروژه با زیرمجموعه‌های بسیار زیاد است که در گفتگو با حسن کریمدادی، رئیس کمیسیون خدمات شهری، بهداشت، سلامت و محیط زیست، به ابعاد مختلف آن پرداختیم.
سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد در همه حوزه‌ها جزو سازمان‌های طراز اول در کشور است؛ حتی تهران هم در بسیاری از برنامه‌های این حوزه از مشهد مشورت می‌گیرد و تصمیمات مشهد برای کشور پایلوت شده است. پسماند مشهد در داخل و خارج موفقیت‌های بسیار خوبی داشته است و با ژاپن و کشور‌های دیگر همکاری داریم.
به عنوان نمونه حتی آموزش‌هایی به تاجیکستان و افغانستان در این باره داده ایم و از همه مهم‌تر اینکه در ماجرای پسماند، وزارت کشور، مشهد و سازمان مدیریت پسماند شهرداری را به عنوان پایلوت اساسی در حوزه‌های علمی، فناورانه و اجرا به عنوان الگویی در کشور معرفی کرده است. ما حتی طرح مطالعات پسماند ارومیه را انجام داده ایم.
جمع آوری آنلاین در دوره قبل شروع شده بود، ولی عدد و رقم‌ها در این دوره متفاوت شد. در ابتدای دوره ۳ هزار مشترک آنلاین داشتم، ولی امروز این عدد به ۳۲۰ هزار مشترک رسیده است و بیش از ۱۰ برابر رشد داشتیم. برآوردی که برای مشترکان آنلاین داشتیم، ۴۰۰ هزار مشترک بود که این عدد تا شش ماه آینده محقق می‌شود. ما دنبال فرهنگ سازی هستیم و این بهترین مدل فرهنگ سازی است و باید در این حوزه تلاش کنیم تا تولید پسماند کاهش داده شود.
در تفکیک زباله از مبدأ هم موفق بودیم، اما در ماجرای آموزش باید بیشتر از این کار کنیم و خانواده‌ها باید درگیر این موضوع شوند و تا جایی که می‌توانیم تولید زباله را کاهش دهیم. خانواده‌ها اگر متعهد شوند در طول هفته یک کیلو زباله کم کنند، عدد زیادی می‌شود و باید بتوانیم این مسئله را مدیریت کنیم.
الان مردم پای کار آمده و همراهی بیشتری دارند. اسلام درباره اسراف، آیه و روایت‌های بسیار زیادی دارد و این منابع دینی و قرآنی باید به کار هنری تبدیل شود و هنرمندان درباره این موضوع باید وارد عرصه شوند و به مردم آموزش بدهند؛ این گام دوم ما در حوزه پسماند است. همین الان روزانه دو هزار تُن در شهر زباله تولید می‌شود که رقم زیادی است و تفکیک هم متأسفانه عدد زیادی نیست، به دلیل اینکه بسیاری از زیرساخت‌ها آماده نیست.
هر چند که در این دوره کار‌های زیادی برای میزان تفکیک زباله انجام شد، ولی هنوز به دفن حداقلی نرسیده ایم. گام دیگر ما هم به حداقل رساندن دفن در روز است؛ اگر کاری کنیم که ۴۰ درصد دفن زباله کمتر شود، به نسل آینده خدمت کردیم، البته که دفن زباله در مشهد در سال‌های اخیر کاهش داشته است، ولی باید بیشتر از این‌ها کاهش داشته باشد.
در شورای شهر سه چهار پروژه عمده در پسماند تعریف کردیم که اولین و مهم‌ترین آن زباله سوز است که از روز اول پیگیر آن بودیم، چون از واجبات شهر است. در ایستگاه‌های میانی باید زباله سوز داشته باشیم، کار این دستگاه این است که زباله را خاکستر می‌کند و انرژی به ما تحویل می‌دهد و از همین طریق می‌توانیم برق تولید کنیم. فرانسه، هلند، آلمان و ژاپن از این روش استفاده می‌کنند و در کشور خودمان هم نوشهر زباله سوز نصب کرده است. از ابتدای دوره تا امروز هر ماه جدای از جلسات کمیسیون تخصصی، پیگیر موضوع زباله سوز هستیم.
الان به مرحله‌ای رسیده ایم که زباله سوز در بودجه شهرداری ردیف دارد و امسال هم تا ۲ هزار میلیارد تومان اعتبار می‌دهیم که این پروژه به بخش خصوصی واگذار شود. دستگاه‌های زباله سوز تا ۶۰۰ تن قابلیت زباله سوزی دارد و الان با چند سرمایه گذار مذاکره کردیم تا خودشان کار زباله سوزی را انجام بدهند و عایدات آن هم برای خودشان باشد. فکر می‌کنم برای زباله سوز امسال به نتایج قابل قبولی خواهیم رسید. برای سلامت مردم باید هزینه کنیم و در ماجرای زباله سوز هم باید از اعتبارات شهرداری خرج کنیم.
کارخانه بیوگاز پروژه‌ای بود که همان اوایل دوره ششم شورا کار‌های آن انجام شد و متأسفانه شرکتی که وارد قرارداد شد، نتوانست کار را عملی کند و به سرانجام برساند. الان هم با همان شرکت در حال مذاکره هستیم و به توافق رسیدند که کارخانه را پیاده سازی کنند. یکی از کار‌های عمده که برای سلامت مردم مؤثر است، همین موضوع تولید برق از گاز زباله است.
گازی که از زباله دفن شده بیرون می‌آید برای انسان خطرناک است و باید مدیریت و به برق و انرژی مثبت تبدیل شود. در این پروژه هم مقدمات انجام و بستر و زمین تحویل داده شده است و پیمانکار خدماتی درخواست کرده که قرار است ارائه شود تا کار را شروع کند. ایجاد کارخانه بیوگاز در مشهد ضروری است.
تفکیک خاک و نخاله و بازیافت آن، موضوع دیگری است که در شورای شهر و شهرداری به دنبال آن هستیم و باید کارخانه بازیافت آن در مشهد احداث شود. در مشهد بیش از ۱۶ هزار تن تولید خاک و نخاله داریم که بخشی از این خاک ها، خاک‌های نباتی است که مناسب فضای سبز است و نباید بگذاریم دفن شوند و اکنون عمده خاک کشاورزی مورد استفاده شهرداری از همین خاک برداری‌های شهر مشهد تأمین می‌شود، ولی در کنار آن بخش زیادی از این خاک‌ها دفن می‌شود.
امروز آسفالت در مشهد بازیافت می‌شود و به چرخه معابر شهری برمی گردد و برای خاک و نخاله هم باید همین اتفاق تکرار شود. همه خاک، سیمان، بتن و نخاله‌های ساختمانی را می‌توانیم به همین روش به چرخه ساختمان سازی و شهر برگردانیم.
برای این کارخانه از سرمایه گذار دعوت کردیم و کار به جای خوبی رسیده است که امیدواریم همه تا سه ماهه اول سال آینده به نتیجه برسد. در بخش خصوصی واقعا موفق هستیم و باید آن‌ها را در مسائل شهر درگیر کنیم. اگر نتوانیم آن‌ها را وارد گود کنیم پروژه هایمان تعطیل خواهد شد. وظیفه داریم ساختاری تعریف کنیم که بخش خصوصی با درآمد خوب با ما همکاری کند.
امروز دغدغه اول ما به عنوان شورای شهر مشهد و دغدغه اول شهرداری مشهد، تأمین آب برای فضای سبز مشهد است، کما اینکه آب منطقه‌ای و آبفای مشهد هم دغدغه تأمین آب شرب مشهد را دارند و هر دو پیگیر این موضوع هستند. مشهد شهر پرطراوتی است و نباید کاری کنیم که این شادابی را از دست بدهد. باید طراوت آن حفظ شود.
میانگین بارش مشهد در سال‌های گذشته ۲۰۰ میلی متر به بالا بوده و در طول زمان کاهش داشته است. ما به خاطر اینکه فضای سبز از بین نرود، براساس یک سیاست کلان که از روز اول کار در شورا دنبال آن بودیم، پیگیر تأمین آب برای فضای سبز شهر هستیم. الان الگوی کشت در شهر مشهد تغییر کرده است و از گونه‌هایی استفاده می‌شود که هم زیبایی دارد و هم آب کمتری مصرف می‌کند.
طبق طرح علمی که با دانشگاه فردوسی جلو بردیم، در کمربندجنوبی گونه‌هایی درحال کاشت است که کم آب و مقاوم هستند و مطابق با اقلیم شهر مشهد خواهند بود، اما برای تأمین آب مشهد چاره‌ای جز استفاده از پساب و آب خاکستری نداریم، چون آبی نیست! امروز سیاست دولت مردان تأمین آب شرب مردم است و اصلا به آب فضای سبز فکر نمی‌کنند و همین الان چاه‌های شهرداری را به شبکه آب شرب شهر مشهد متصل می‌کنند.
بله. شورای شهر از همان ابتدا به شهرداری اعلام کرد تا جایی که می‌تواند تصفیه خانه لوکال در شهر مشهد بسازد، شورای چهارم سیزده تصفیه خانه در دستورکار داشت که فقط یکی از آن‌ها اجرایی شد که ظرفیت آن ۵۰ لیتر بر ثانیه است. این عدد در ۲۶ میلیون مترمکعب نیاز سالیانه ما امکان بررسی ندارد!
در دوره پنجم در این باره اتفاقی رخ نداد و همه قرارداد‌هایی که شورای قبلی برای تصفیه خانه بسته بود، چون به عملیات نرسید، اقاله و بعد راه برای ما باز شد. ساخت تصفیه خانه آزادی هم با ظرفیت ۱۴۰ لیتر بر ثانیه و به مبلغ ۶۰۰ میلیارد تومان به قرارگاه خاتم الانبیا (ص) واگذار شده است و اسناد تصفیه خانه آفتاب هم برای انتخاب پیمانکار آزاد شد و در مرحله برگزاری مناقصه است.
تصفیه خانه سیدی را که بخشی از آن انجام شده بود از پیمانکار گرفتیم و اکنون آماده واگذاری به پیمانکار دیگری است که بتوانیم با ۲۰۰ میلیارد تومان آن را وارد مدار کنیم تا ۱۴۰ لیتر بر ثانیه آب تأمین کند. از تصفیه خانه کالورت التیمور هم ۳۰۰ لیتر بر ثانیه آب گرفتیم و درعمل پنج تصفیه خانه را وارد مدار خواهیم کرد. می‌توانیم بخش عمده‌ای از آب موردنیاز فضای سبز را با این روش تأمین کنیم و خوشبختانه ساخت تصفیه خانه روی ریل افتاده است.
با شرکت آب منطقه‌ای و آبفای مشهد تفاهم نامه‌ای منعقد کردیم که براساس آن قرار شد تا فاضلابی را که در اختیار یک شرکت خصوصی گذاشتند، شهرداری بخرد. با این کار تقریبا نیمی از نیاز آبی ما برای فضای سبز تأمین می‌شود.
با اجرای این قرارداد به مدت ۲۵ سال، سالانه ۱۱.۲ میلیون مترمکعب پساب به شهرداری مشهد تحویل داده می‌شود که با این کار فضای سبز شهر از نظر تأمین آب، بیمه شده خواهد شد، ضمن اینکه براساس مصوبه شورای شهر مشهد و موافقت آبفا و آب منطقه ای، قرار است تا ۱۰ سال بعد از این تفاهم نامه، آن‌ها آب موردنیاز برای فضای سبز مشهد را تأمین کنند.
در شورای شهر همه هم و غم خود را بر کار‌های زیربنابی گذاشتیم و اگر آب تأمین نشود فضای سبز شهر و طراوت آن از بین خواهد رفت. خوشبختانه همه اتفاقاتی که در ماجرای تأمین آب برای فضای سبز قرار است بیفتد در بودجه سال آینده ثبت و اعتبار برای آن‌ها پیش بینی می‌شود و شهرداری در سال بعد ملزم به اجرای آن‌ها خواهد شد.
با حضور متخصصان زبده در تمام حوزه‌ها در شهرداری مشهد، نباید برای دریافت خدمات مشاوره، به مشاوران خارج از این مجموعه هزینه بپردازیم. حتی می‌توانیم شهر را با همین نیروی موجود طوری اداره کنیم که در تمام زمینه‌ها در کشور حرف اول را بزند، آن هم به خاطر ظرفیت منابع انسانی که در شهرداری مشهد وجود دارد.
اگر به مردم گزارش بدهیم متوجه می‌شوند که چه پروژه‌های بزرگی در شهر در حال اجرا است. پروژه مهم ما قطارشهری است و حفاری دو خط باقی مانده هم تمام خواهد شد. خط ۳ را به خط ۲ و یک متصل می‌کنیم. ماهیانه ۲۰۰ میلیاردتومان به قطارشهری تزریق و منابع مالی آن را هم تأمین می‌کنیم و خوشبختانه کارگاه‌های ما هم در زیرزمین فعال است.
در حوزه پارک ها، کار‌های بزرگی را انجام دادیم و پارک‌های زیادی را احداث کردیم و تا آخر دوره ششم، چهارده پارک بانوان در شهر مشهد خواهیم داشت.
سطح سوم تقاطع خیام و شهید فهمیده و پروژه دوربرگردان شهید میرزایی ساخته شده است و پل دهرود را هم در حالی که در محدوده شهر نبود، ساختیم و پروژه تقاطع انقلاب هم به عنوان یک کلان پروژه درحال ساخت است.