به گزارش شهرآرانیوز دوم بهمن‌ماه سال گذشته بود که گزارشی با تیتر «نظارت از دیار باقی» در همین صفحه منتشر شد و در آن به ماجرایی پرداختیم که موضوعش در جلسات استانداری، اداره‌کل شهرسازی و سازمان نظام‌مهندسی مطرح و پیگیری شده بود. ماجرا ازاین‌قرار است که در میان چندهزار نفر مهندس دارای پروانه و فعال سازمان نظام‌مهندسی عده‌ای نه در مشهد زندگی می‌کنند و نه حتی در جهان هستی؛ اما امضایشان پای پروژه‌های ساختمان ثبت می‌شود.
درواقع آن گزارش ثبت گلایه مهندسانی بود که در حال فعالیت در این شهر هستند، اما به‌گفته آنان چهارصد تا پانصد نفر از مهندسان دیگر در حال ضایع کردن حق آنان‌اند و از سود این بازار نمی‌گذرند. در گزارش قبلی به‌سراغ مسئولان مربوط در استانداری، اداره‌کل شهرسازی و سازمان نظام‌مهندسی رفتیم و از هرکدام قول و وعده پیگیری وضعیت و سامان‌دهی آن را گرفتیم. آغاز سال جدید بهانه‌ای بود برای پیگیری دوباره این موضوع مهم.
یکی از مسئولیت‌های مهم در زمینه بروزرسانی فهرست مهندسان ناظر برعهده خود سازمان نظام‌مهندسی ساختمان بود که باید دوباره اعضا را شمارش و وضعیت آنان را بررسی می‌کرد که مشخص شود چه‌کسی در قید حیات است و کدام مهندس از کشور‌های دیگر بر ساختمانِ در حال ساخت در مشهد نظارت می‌کند.
مهندس مسعود افخمی، نایب‌رئیس سازمان نظام‌مهندسی استان، در گفت‌وگوی قبلی این‌گونه وعده داده بود: سامانه‌ای که اکنون با نام «ساجام» در حال کنترل حوزه ساخت‌وساز است مشکلات زیادی در نظام ارجاع و موارد دیگر دارد. یکی از دغدغه‌های ما از زمان شروع فعالیت هیئت‌مدیره راه‌اندازی سامانه‌ای بود که این نقص‌ها را برطرف کند. اکنون ۸۰ درصد سامانه به مرحله پیاده‌سازی رسیده است و براساس تعهد شرکت پیمانکار، از ابتدای سال۱۴۰۳ شروع‌به‌کار خواهد کرد.
وی همچنین تأکید کرده بود: سامانه یکپارچه جدید سازمان از ابتدای سال آینده اجرا خواهد شد، اما اکنون باتوجه به‌اینکه موضوع نظارت مهاجرت‌ها و فوتی‌ها بسیار جدی است و از طرف استانداری هم در‌حال پیگیری است، از حدود دو یا سه هفته دیگر بخشی از نرم‌افزار را فعال و کار غربالگری مهندسان را آغاز می‌کنیم. درواقع قرار است تا پایان سال (۱۴۰۲) مهندسان حاضر و فعال را شناسایی کنیم تا از سال بعد (۱۴۰۳) اصلا اسامی آنها وارد سامانه و پروژه به آنها ارجاع نشود.
سال۱۴۰۳ از راه رسید و زمان آن شد تا دوباره وضعیت را پیگیری کنیم. افخمی گزارش را به خاطر دارد و درباره اقدامات انجام‌شده توضیح می‌دهد: دو موضوع را به‌عنوان اقدامات کوتاه‌مدت و بلندمدت در دستور‌کار داشتیم که یکی احراز هویت و شناسایی افرادی که مُهرشان کار می‌کند، اما خودشان خارج از استان یا کشور هستند و دیگری راه‌اندازی سامانه بود. ما بحث احراز‌هویت را یک هفته پس از صحبت با روزنامه شهرآرا کلید زدیم و تا امروز حدود ۱۸هزار نفر در این سامانه اطلاعات خود را ثبت کرده و احراز‌هویت شدهاند.
او ادامه می‌دهد: در سال گذشته دو بار برای حضور اعضا و پیوستن به سامانه اطلاع‌رسانی کردیم و در آخرین جلسه هیئت‌مدیره نیز تصمیم بر این شد که یک‌بار دیگر فرصت بدهیم تا اعضای باقی‌مانده مدارک خود را بارگذاری کنند. براین‌اساس بین دو هفته تا نهایتا بیست روز به اعضا مهلت می‌دهیم و پس‌از‌آن سامانه بسته خواهد شد و احراز نشدن هویت به معنی نبودن مهندس فوق در مشهد است. خارج‌شدن از فهرست احراز‌هویت به معنی این است که فرد اکنون به‌دلایل مختلف مشغول‌به‌کار نیست یا در مشهد زندگی نمی‌کند و ازآن‌پس پروژه‌ای هم به وی ارجاع نمی‌شود. درواقع ملاک عمل برای شناسایی و ارجاع کار همین سامانه است.
به گفته نایب‌رئیس سازمان نظام‌مهندسی استان هم‌اکنون ۲۲ تا ۲۳هزار نفر پروانه اشتغال فعال دارند و در حال کار هستند و تاامروز همان عدد حدودی ۱۸هزار نفر مراجعه کرده‌اند که از نظر ما عددی پذیرفتنی است و نزدیک ۸۰ درصد فعالان را شامل می‌شود. برای بخشی که به‌دلایلی نتوانسته‌اند وارد سامانه بشوند، امکان مراجعه حضوری در سازمان را فراهم کرده‌ایم.
افخمی در پاسخ به این سؤال که آیا واقعا این سامانه آن‌قدر مطمئن هست که هیچ‌کس نتواند به‌جای دیگری وارد شود یا از نام فرد متوفی استفاده کند، توضیح می‌دهد: اینکه بگوییم در فناوری روز دنیا خطا یا ایرادی وجود ندارد، دروغ است. فناوری‌های اطلاعات آن‌قدر پیشرفته است که ما نمی‌توانیم از روش خودمان صددرصد حمایت کنیم؛ اما این سامانه را دستگاه‌های نظارتی کنترل و تأیید کرده‌اند و اینکه اگر کسی بتواند آی‌پی (IP) خودش را در اختیار دیگری بگذارد، بسیار سخت است؛ اما درواقع خیلی هم نگران این موضوع نیستیم؛ زیرا حتی اگر فرد یا افراد متخلف از این مرحله هم عبور کنند، آن سامانه جامع و اصلی ما که با نام سامانه یکپارچه مهندس اواخر فروردین‌ماه راه‌اندازی خواهد شد و مرحله احراز هویت یکی از بخش‌های آن است می‌تواند نبودن فرد را مشخص کند.
وی این را هم تأکید می‌کند که حتی اگر به‌نحوی فرد در مرحله اول خطایی داشته و احراز هویت شده باشد، در فرایند اجرای‌کار نمی‌تواند سامانه را دور بزند، چون باید بر سر پروژه حضور داشته باشد و از آنجا موقعیت مکانی خود را ارسال کند؛ زیرا کنترل‌ها براساس ارسال فیلم و عکس و بیومتریک رصد می‌شود. حقیقت این است که تا‌جایی‌که توانستیم سعی کردیم مانع حضوری افرادی بشویم که در حال ضایع کردن حق دیگر مهندسان هستند؛ اما اگر در حین کار ایرادی داشته باشیم، آن را رفع خواهیم کرد.
نقطه‌مقابل نظرات مهندس افخمی، انتقاد‌های برخی اعضای سازمان است. برخلاف تعاریف و نقاط‌قوت این سامانه، بعضی معتقدند نتیجه کار آن چیزی نبود که توقع داشتند. یکی از اعضا می‌گوید: راه‌های کنونی را هم نمی‌توان دورزد و قطعا افرادی که در کشور‌های دیگر زندگی می‌کنند، می‌توانند راهش را پیدا کنند. اکنون آنچه اتفاق افتاده برای کسانی که قانونمند بودند سخت‌تر شده است و برای افراد متخلف هم بازدارندگی لازم را ندارد. به عقیده یکی دیگر از اعضا، «افراد متخلف از سود نظارت نمی‌گذرند و در این سامانه خطا ایجاد می‌کنند.»
مهلت باقی‌مانده دو هفته تا بیست روز را هم صبر می‌کنیم تا آمار احراز‌هویت مهندسان تکمیل شود. بعد از مدتی بازهم به‌سراغ سازمان نظام‌مهندسی خواهیم رفت تا وضعیت را جویا شویم، برای رسیدن به پاسخ سؤالاتی شبیه اینکه چند مهندس از سامانه حذف شدهاند و آیا حقیقتا کاری به افراد متخلف ارجاع نمی‌شود یا راه دیگری برای دورزدن قانون پیدا شده است.