حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ دنیای امروزی با همه پستی‌ها و بلندی‌ها دنیای تجربه و ابتلا و امتحان است؛ بلا‌ها و آزمون‌هایی که به زندگی ما وارد می‌شوند تا سبب کشف گوهروجودی ما شوند و ما را آزموده کنند. شاید با خودمان فکر می‌کنیم که چرا این همه سختی باید به سمت من بیاید.
اما یادمان نرود که برای ساختن الماس لازم است بیشترین فشار‌ها و حرارت‌ها بر روی آن وارد شود تا الماس ساخته شود، اگر الماس هم می‌گفت طاقت این سختی‌ها را ندارم به این درجه از ارزشمندی نمی‌رسید. بدون شک دستیابی به این مقام و پاداش، آسان نیست. در ادامه با رجوع به سخنان علما و وعاظ به چگونگی دستیابی به مقام صبر و رضا در وقت مصائب، اشاره خواهیم کرد.
بعضی بنده‌ها این‌طور هستند که به رضای خدا راضی‌اند. تلاش و کوشش می‌کنند و هم مرد دنیا هستند و هم مرد آخرت و به مقدرات راضی هستند و به قضا و قدر الهی هم راضی هستند. قرآن می‌فرماید: «برترین بنده آن بنده است که برسد به آنجا که مقام رضا و تسلیم در او پیدا شود»؛ البته مشکل است و ریاضت و عبادت می‌خواهد و باید از خدا بخواهد. خیال هم نکنید که نمی‌شود، بلکه من خیلی‌ها را سراغ دارم که به مقام تسلیم و رضا رسیدند. آنجا که مثلا به حضرت ابراهیم (ع) می‌گویند: آقای ابراهیم! بچه‌ات را در بیابان بگذار و برو. معمولا مردم می‌پرسند چرا حضرت ابراهیم (ع) بچه را در بیابان گذاشت؟
هاجر به حضرت ابراهیم (ع) می‌گوید: ما در این بیابان بی‌آب و علف چه کنیم؟ حضرت ابراهیم می‌فرمایند: شما را به خدا می‌سپارم. بالاخره خدا او را رئیس قوم می‌کند و بعد از بیست سال حضرت ابراهیم می‌آید و به او خطاب می‌شود که خانه خدا را خراب کند و دوباره بسازد. بنّا، حضرت ابراهیم (ع) است و دستیارش، حضرت اسماعیل (ع) و با هم خانه را می‌سازند. وقتی خانه ساخته شد، خطاب می‌شود باید حج به‌جا بیاورید. حج را به‌جا می‌آورند. خطاب می‌شود باید قربانی کنی و قربانی تو اسماعیل باشد.
با کمال شهامت، حاضر می‌شود، به حضرت اسماعیل می‌گوید و حضرت اسماعیل جواب ابراهیم را می‌دهد و می‌فرماید: «ای پدر! هرچه مأموری، انجام ده که ان‌شاء‌ا... مرا از بندگان باصبر و شکیبا خواهی یافت». (سوره صافات، آیه ۱۰۲). آن‌گاه صددرصد از امتحان سربلند بیرون می‌آید. هاجر رفوزه نمی‌شود و نمره ۲۰ می‌آورد و حضرت ابراهیم و اسماعیل هم نمره ۲۰ می‌آورند. قرآن می‌فرماید: «در آن هنگام که پروردگارش به او گفت: اسلام بیاور (و دربرابر حق، تسلیم باش، او فرمان پروردگار را، از جان و دل پذیرفت و) گفت: «در برابر پروردگار جهانیان، تسلیم شدم» (سوره بقره، آیه ۱۳۱).
آیت‌ا... مظاهری
انسان در صورتی می‌تواند از امتحانات الهی پیروزمندانه بیرون بیاید که قلبش مملو از تقوای الهی باشد. خداوند انسان‌ها را امتحان می‌کند تا به ترقی و تعالی روحی برسند و رشد کنند. سختی، بلا، زیان و مشکلات در همه اقوام گذشته بوده است. اگر انسان به زندگی، نگاه مؤمنانه داشته باشد، آن‌وقت بلا، ابتلا و آزمایش‌های الهی نیز جزو تکوین نظام الهی خواهد بود. طبق آنچه در قرآن کریم آمده است، ترس و گرسنگی، ضرر مالی و جانی و آفات در تجارت و زراعت به‌نوعی از امتحانات الهی هستند.
انسان باید در مواجهه با امتحان الهی، صبر پیشه و مقاومت کند. خداوند فرموده‌اند که انسان‌ها به خوبی‌ها و بدی‌ها و به اموال و اولاد، امتحان می‌شوند. آنچه در دل انسان است، به‌واسطه امتحان الهی باید آزموده شده، نفوس انسان‌ها نیز تصفیه شود. صحنه‌های امتحان الهی باعث می‌شود مجاهدان از غیرمجاهدان شناخته شوند. خداوند مرگ و حیات را آفریده است تا انسان را به بهترین عمل آزمایش کند. در روایات آمده است که مؤمنان برای تقویت ایمانشان، مشمول محک و آزمایش الهی قرار می‌گیرند.
مؤمنان برای رسیدن به زندگی مؤمنانه، مبتلا به بلا می‌شوند. آنها در مواجهه با این بلا‌ها وظایفی دارند که شامل صبر، توجه به خواست الهی، نعمت دانستن بلا و ذکر و یاد خداست. مبتلا شدن مؤمنان به بلا، امتحانی برای رشد، ترقی و تعالی آنهاست. امتحان برای انبیای الهی، درجه است و برای اولیای الهی نیز، کرامت محسوب می‌شود. انبیای الهی از همه بیشتر مبتلا به بلا و رنج شده‌اند.
آیت ا... رمضانی
یکی دیگر از ابزار‌های آزمون و ابتلا، صحنه هستی است. خود هستی، عرصه آزمون است. پروردگار در سوره بقره، آیه۱۵۵ می‌فرماید: «بی‌تردید شما را به چیزی اندک از ترس و گرسنگی و کاهش بخشی از اموال و نزدیکان و محصولات [نباتی یا ثمرات باغ زندگی از زن و فرزند]آزمایش می‌کنیم و به افرادی که صبر و استقامت می‌کنند، بشارت بده!». اگر کسی بخواهد از این آزمون سربلند بیرون بیاید، راهش استقامت است. ابزار دیگر آزمون، آزار دیدن در راه دین‌داری است.
خداوند در سوره آل‌عمران، آیه۱۸۶ می‌فرماید: «بی‌تردید در اموال و جان‌هایتان، امتحان خواهید شد و مسلما از کسانی که پیش از شما کتاب آسمانی به آنان داده شده است و [نیز]از کسانی که شرک آوردند، سخنان رنج‌آور بسیاری خواهید شنید و اگر [در برابر آزار اینان]شکیبایی ورزید و [از تجاوز از حدود الهی]بپرهیزید، [سزاوارتر است.]این اموری است که ملازمت بر آن درست است». استقامت یعنی صبوری و خوف‌پیشگی.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین علوی‌تهرانی
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید حتما شما را آزمایش می‌کنیم. این ناامنی‌ها، خوف‌ها، خطر‌ها و ناراحتی‌ها باعث آمرزش گناهان می‌شود. حدیث داریم مؤمن گاهی خواب پریشان می‌بیند، از خواب که می‌پرد، خدا گناهانش را می‌آمرزد. این یعنی خدا دنبال بهانه می‌گردد و به‌دلیل وحشت‌هایی که برای مؤمن پیش می‌آید، گناهان او را می‌آمرزد. گاه ممکن است تلفات مالی برای انسان پیش بیاید.
حدیث داریم خداوند رزق مؤمن را از جا‌هایی که خودش گمان ندارد، می‌رساند؛ چون گاهی تکیه به اسباب می‌کنیم. این صحیح نیست که آدم تکیه به اسباب بدهد. خدا رزق می‌دهد. خداوند می‌فرماید: «این آزمایش‌ها حتمی است. در برابرش بشارت بده آ‌ن‌هایی را که دربرابر آزمایش‌ها صبر می‌کنند». در یک حدیث خیلی قشنگ، آقا امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «بلا موجی است که باید صبر کنیم تا رد بشود. غیر صبر و تحمل، هیچ راه دیگری ندارد». (مستدرک‌الوسائل/ باب استحباب‌الصبر فی جمیع‌الأمور، ص ۲۸۳).
گاه مشکلاتی داریم که حل‌شدنی هستند، گاه نیز مشکلاتی داریم که حل‌نشدنی‌اند. مشکلاتی که حل‌شدنی هستند، ما حلش می‌کنیم. اما کسی را که مرده باشد، نمی‌شود زنده‌اش کرد. حضرت راه‌حل نشان می‌دهند و می‌فرمایند: «وقتی بلا و امواج نکبت آمد، شما سرتان را پایین بیاورید و تسلیم شوید؛ چون غیر این راهی نداریم».
انس‌بن‌مالک می‌گوید: «من یازده سال خدمت پیامبر (ص) بودم. یکی از خصوصیات پیامبر (ص) این بود که هیچ‌وقت برای کاری که انجام نشده بود، نمی‌فرمودند‌ای کاش انجام می‌شد و هیچ‌وقت برای کاری که انجام شده بود، نمی‌فرمودند‌ای کاش انجام نمی‌شد». یعنی تقدیر خدا را همیشه امضا می‌کردند. الخیر فی‌ماوقع. اصلا خیر تو همین است که خدا بریده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین فرحزاد