به گزارش شهرآرانیوز، چهارشنبه‌ها که در تقویم هفتگی شیعه، روزی است که به امام‌رضا (ع) اختصاص دارد، فرصتی است مطلوب برای آنکه محبان و شیعیان بیشتر با فرهنگ و آموزه‌های نورانی رضوی آشنا شوند؛ نه‌فقط برای آنکه آن حضرت، امام و رهبر هستند، بلکه از آن نظر که خوشبختی و سعادت ما در بسیاری از زمینه‌ها در گرو همین آموزه‌هایی است که معمولا بی‌توجه از کنارشان می‌گذریم. در یک چهارشنبه امام‌رضایی دیگر، یکی از این آموزه‌ها را مرور کرده‌ایم.
امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «سخن دراختیار توست مادامی که آن را بر زبان جاری نکرده‌ای، ولی هرگاه سخن گفتی، تو در بند آن گرفتار می‌شوی. اکنون زبانت را همانند طلا و نقره‌ات حفظ کن؛ بسا سخنی که نعمتی را از انسان سلب می‌کند، پس هرچه نمی‌دانی، از گفتن آن خودداری کن. خداوند بر اعضا و جوارحت چیز‌هایی واجب کرده است که روز قیامت از آنها سؤال خواهد کرد.
در آن روز خوار خواهد شد کسی که زبانش بر او حکومت کند. هرکه پرحرف شد، خطایش هم زیادتر می‌شود و هرکه این‌چنین باشد، حیایش کم می‌شود و هرکه حیایش کم شد، ورعش (دوری از گناهان و امور شبهه‌ناک) کم خواهد شد، دلش خواهد مرد و هرکه دلش مرد، وارد دوزخ می‌شود» (بحارالانوار، ج۶۸، ص۲۸۶).
امیرمؤمنان (ع) می‌فرمایند: «زبان عاقل در پشت قلب او جای دارد و قلب احمق، پشت زبان اوست» (نهج‌البلاغه، ص۴۷۶، شماره۴۰). مرحوم سیدرضی هنگامی که این جمله را در نهج‌البلاغه نقل می‌کند، می‌گوید: «این جمله از کلمات شگفت‌انگیز و پرارزش مولا‌امیرالمؤمنین (ع) است و مقصود این است که انسان عاقل، زبان خود را پیش از مشورت کردن و اندیشیدن به سخن نمی‌گشاید، ولی احمق قبل از اینکه فکر و اندیشه کند، سخن می‌گوید»؛ و نیز از امیر بیان (ع) است که: «هنگامی که عقل کامل شود، سخن کم می‌شود» (بحارالانوار، ج یک، ص۱۵۹).
با توجه به آنکه بسیاری از گناهان کبیره مثل دروغ و غیبت توسط زبان انجام می‌شود، سکوت، آدمی را از بسیاری گناهان نجات می‌دهد؛ چنان‌که در حدیثی، پیامبراکرم (ص) به مردی که برای طلب راه سعادت و نجات نزد آن حضرت آمده بود، فرمودند: «آیا تو را به چیزی راهنمایی کنم که خدا به‌وسیله آن، تو را وارد بهشت می‌سازد؟»، عرض کرد: «آری‌ای رسول خدا!». سپس دستور به انفاق و یاری مظلوم و کمک از طریق مشورت دادند و بعد دستور به سکوت دادند و فرمودند: «سکوت اختیار کن جز از نیکی‌ها» و در پایان افزودند: «هرگاه یکی از این صفات در تو باشد، تو را به‌سوی بهشت می‌برد».
امام‌رضا (ع) می‌فرمایند: «چه نیکوست آن خاموشى‌ای که از روى درماندگى [در سخن گفتن]نباشد و براى پرگو لغزش‌هاست» (الاختصاص: ص۲۳۲) و نیز از ایشان است که: «از نشانه‌های دانایی سه چیز است: بردباری، دانش، خاموشی و به‌راستی صمت و سکوت، دری از در‌های حکمت است. صمت و سکوت، محبت‌ها را جلب می‌کند و آن راهنمای تمام نیکی‌هاست». (کافی، ج۲، ص۱۱۳). این روایات و دیگر توصیه‌ها نشان می‌دهد که سکوت و خاموشی در فرهنگ اسلامی اهمیت بسیار دارد و یکی از راه‌های خردمندی و سعادت است.
اگرچه سکوت و تدبر از توصیه‌های دینی است، برخی مواقع سکوت نه‌تن‌ها ارزش نیست، بلکه ناپسند و مذموم هم است. اگر در برابر مفاسد و مظالم، بنا بر سکوت باشد، کیان اسلام به خطر می‌افتد. در این‌گونه مواقع اسلام دستور می‌دهد که مهر سکوت را بشکنید و فریاد برآورید و مردم را نیز علیه فساد و ستم برانگیزانید. کسانی که در این‌گونه مواقع سکوت می‌کنند، اصل مسلم قرآنی یعنی امر‌به‌معروف و نهی‌ازمنکر را که از تأکید‌های آیات و روایات است، نادیده گرفته‌اند.
امام‌صادق (ع) در حدیثی، فواید سکوت و خاموشی را این‌چنین برشمرده‌اند: «سکوت کلید هرگونه راحتی و آسایش دنیا و آخرت، موجب رضا و خشنودی خدا، باعث سبک شدن حساب انسان در روز قیامت، وسیله محفوظ ماندن از خطا‌ها و لغزش‌ها، برای جاهل پرده و ساتر و برای عالم، زینت و وسیله‌ای است برای قطع شدن هوا‌وهوس‌های نفسانی، وسیله ریاضت نفس، وسیله درک حلاوت و لذت عبادت و مناجات با پروردگار، راه کسب حیا و پرهیزکاری، سبب زیاد شدن تدبر و تعقل و مروت و مردانگی و موجب کیاست و عقل است و قساوت و سختی دل را از بین می‌برد».
بنا بر آنچه مرور کردیم، بهتر دلیل توصیه امام‌رضا (ع) به‌عنوان عالم آل‌رسول (ع) را درک می‌کنیم که نگه داشتن زبان و سکوت به‌جای بیهوده حرف زدن و پرگویی چه اتفاقات خوبی را در زندگی ما رقم می‌زند. چه بسیار روابط دوستانه و خانوادگی و همسرانه که با برخی سخنان بی‌اساس و بی‌اثر و سکوت نکردن تضعیف شده و حتی از بین رفته است، درحالی‌که سکوت به‌ویژه به وقت خشم و ناراحتی، انسان و روابط او را حفظ می‌کند و مانع آسیب می‌شود.