علی بابازاده | شهرآرانیوز؛ «ابتدای بولوار دندان پزشکان حضور موتورسیکلتی را پشت سرش حس می‌کند، اما چیزی نمی‌بیند و این موضوع را جدی نمی‌گیرد. پس از لحظاتی تلفن همراهش زنگ می‌خورد و زمان زیادی نمی‌گذرد که موتورسیکلت هوندا با دو راکب، گوشی تلفن را از دستش چنگ می‌زنند و بدون توجه به فریاد‌های او فرار می‌کنند. خودش را به اولین مغازه می‌رساند و موضوع را به پلیس ۱۱۰ اعلام می‌کند.» مأموران کلانتری شهرک فراجا برای بررسی سرقت به محل می‌روند.
در پیگیری این پرونده مشخص می‌شود که دو نوجوان هر روز پس از پایان ساعت اداری به این منطقه آمده و مرتکب گوشی قاپی‌های سریالی می‌شوند. اما داستان این پرونده به همین جا ختم نمی‌شود و این نوجوانان برای رد گم کنی، پس از سرقتی در سمت شرقی بولوار وکیل آباد به سمت غربی آن می‌روند تا دستگیر نشوند. این پرونده با همین کیفیت به آگاهی خراسان رضوی ارجاع می‌شود، جایی که بسیاری از پرونده‌های جرائم خشن و مرموزانه در آن واکاوی می‌شود و تعداد درخور ملاحظه‌ای از آن‌ها رمزگشایی می‌شوند.
اما همیشه این سؤال برای شهروندان وجود دارد که مأموران چگونه بدون وجود حتی یک سرنخ می‌توانند سارقان را دستگیر کنند، همین سؤال انگیزه‌ای شد تا در یک ظهر تابستانی وارد ساختمان مشکی رنگ ابتدای بولوار پیروزی شویم، ساختمانی که به پلیس آگاهی شناخته می‌شود و در برابر سرهنگ علی اخوان، سرپرست اداره مبارزه با سرقت‌های پلیس آگاهی خراسان رضوی بنشینیم، فردی که هشت سال در این پلیس تخصصی مشغول به کار است و ناگفته‌های زیادی از شیوه‌های متفاوت سرقت و چگونگی دستگیری سارقان دارد.
آمار دقیقی از سرقت‌های یک سال اخیر دردسترس نیست، اما خراسان رضوی در کاهش سرقت ها، رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است. البته ما در بررسی و واکاوی آمار به یک سال اکتفا نکرده و روند جرائم را طی یک دهه بررسی می‌کنیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشتر سارقان جوان هستند و همین موضوع به آن‌ها کمک می‌کند تا بتوانند پس از سرقت بلافاصله متواری شوند.
آمار سرقت در شهر مشهد باتوجه به شاخص آماری جمعیت بالای ثابت و شناوری که دارد زیاد است و ما در تلاش هستیم تا با اقدامات پیشگیرانه این آمار را کاهش بدهیم.
میزان مجازات را مقام قضایی تعیین می‌کند، اما دیدگاه انتقادی واحد‌های انتظامی به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری است که با پیگیری‌های مجلس و قوه قضائیه بازنگری در قانون صورت گرفته است که خود این امر به برخورد قاطع با مجرمان کمک می‌کند. اما از منظر ما هرچه شرایطی که در تشدید مجازات تأثیر دارد، ضمیمه پرونده می‌شود تا شرایط اعاده حقوق مال باخته سریع‌تر انجام شود.
سرقت از محلات نوساز و مهاجرپذیر، مناطق بالانشین و لوکس شهر هدف اصلی سارقان است. بررسی برخی پرونده‌ها نشان می‌دهد که متهمان چندان نیاز مالی نداشته اند، اما انگیزه آن‌ها از سرقت طمع است که در بیشتر مواقع طلا و وجوه نقد از جمله دلار را به سرقت می‌برند. این در حالی است که در بافت میانی شهر بیشتر لوازم منزل مورد توجه سارقان است. درمجموع بعضی سرقت‌ها آثار و بازتاب روحی روانی بر روی فرد دارد. گاهی وقت‌ها به لحاظ میزان خسارت مالی جبران ناپذیر است به عنوان مثال اگر باتری یک خودرو را بردارند قابل جایگزینی است، اما اگر کل خودرو را ببرند برای یک شهروند عادی امکان جایگزینی وجود ندارد.
در مراجع انتظامی به محض شناسایی و دستگیری متهم، پرونده به مرجع قضایی ارجاع و متهم روانه دادسرا می‌شود. این در حالی است که مطابق قوانین، پلیس نمی‌تواند پرونده را نگه دارد و هدف ما از تشکیل پرونده‌ها استرداد مال به مال باختگان است که در این بین معضلاتی همچون انتقال مال مسروقه به شهر دیگر انجام می‌شود که این موضوع خود در روند کشف و بازگردانی مال زمان بر است.
سارقانی که خطای بیشتری کنند زودتر از دیگر متهمان دستگیر می‌شوند. سارقان معمولا با یک برنامه مشخص وارد جرائم سرقت می‌شوند. در این میان نصب و استفاده از تجهیزات پیشگیرانه همچون دزدگیر، آژیر و همچنین حساسیت همسایه ها، موجب احساس خطر برای سارقان می‌شود که همین موضوع موجب می‌شود معمولا آثار و نشانه‌ای از خود به جا بگذارند، در همین زمینه پرونده‌ای داشتیم که سارقان گاوصندوق را از پنجره آپارتمان به پایین انداخته بودند ولی همسایه‌ها هیچ واکنشی به این موضوع نداشته اند و امروز تا اندازه‌ای موضوع بی توجهی، عادی انگاری شده است.
نمی‌شود گفت چند درصد به نتیجه می‌رسد، اما سرقت از منازل به لحاظ حساسیت با دیگر سرقت‌ها متفاوت است. این در حالی است که در سطح شهر مشهد پنج پایگاه با شعب تخصصی در زمینه سرقت منزل داریم. همه منازل ضریبی از امنیت را دارند، اما معیار‌های متفاوتی از نظر سازنده و مالکان منازل وجود دارد.
در موضوع سرقت منازل دو مؤلفه را بررسی خواهیم کرد که یکی از آن‌ها موضوع تخصصی محیط ساختمان و دیگری مشاعات آن است. تجهیزکردن منازل به سیستم هشدار، کددار بودن آسانسورها، حفاظ در طبقات اول و پنجره‌های مشرف به خیابان، از دسترس خارج کردن و دور از دید سارق قراردادن دستگاه دی وی آر، ثابت کردن گاوصندوق‌ها در محلی امن، استخدام پرستار یا نظافت کننده از شرکت‌های معتبر و استفاده از صندوق امانت بانک‌ها برای نگهداری از وجوهات نقد، طلا و... از جمله موارد پیشگیرانه‌ای است که ضریب سرقت را در ساختمان‌ها کاهش می‌دهد.
ما در بحث سرقت همیشه درگیر هستیم. کار ما زمان ندارد و برنامه مشخصی برای بودن در کنار خانواده و روزهایمان نداریم. ممکن است در صحنه‌ای درگیری پیش بیاید، اما درنهایت وقتی اعاده حق صورت می‌گیرد، شیرینی و لذت این کار باعث فراموشی سختی کار می‌شود، البته دلیل آن هم این است که سارقان زمان ندارند و سرقت از منازل نیز بیشتر شب‌ها انجام می‌شود.
بله، یادم می‌آید در پرونده‌ای سارقانی داشتیم که از استان‌های دیگر آمده بودند و در سمت مجتمع خیام که مخصوص گل فروش هاست (باغ گل) پلیس در تعقیبشان بوده است. در این هنگام زنی از خودرویش پیاده می‌شود و بچه اش داخل خودرو بوده است که سارق اقدام به سرقت خودرو می‌کند، در این پرونده با همکاری نیرو‌های انتظامی گروگان (کودک) آزاد و سارق دستگیر شد.
سرقت خودرو، یکی از بالاترین شاخص‌های کشف سرقت هاست، دایره ویژه مبارزه با سرقت خودرو در پلیس آگاهی استان به طور شبانه روز فعالیت می‌کند و به منظور رسیدگی سریع‌تر به این پرونده‌ها تمامی سرقت‌های مشهد در یک محل انجام می‌شود.
برخی سارقان به دنبال قطعات هستند در این نوع سرقت‌ها لاشه را رها می‌کنند و انگیزه بیشتر لوازم خودرو است. در مواردی نیز خودرو را رها می‌کنند، چون احساس خطر کرده یا نتوانسته اند آن را بفروشند، انگیزه این‌ها مالی است و تا رسیدن به نتیجه دلخواهشان دست نمی‌کشند.
در سرقت قطعات طرح‌هایی با اتحادیه صنفی داریم و در بازدید‌های مشترک فروشگاه‌هایی را که اقدام به خرید قطعات سرقتی می‌کردند، شناسایی کردیم که در این راستا تعدادی باند خریدوفروش قطعات مسروقه را نیز شناسایی و متلاشی کردیم. این در حالی است که با واحد‌های فروش غیرمجاز در حاشیه شهر یا فروش قطعات در واحد‌های صنفی دیگر برخورد می‌شود و برنامه برخورد با مال خران نیز همیشگی است.
بیشتر خودرو‌ها در ۴۸ساعت تا ۷۲ساعت پس از سرقت کشف می‌شوند و سارقان نیز بیشتر به سراغ خودرو‌های بدون تجهیزات ایمنی می‌روند یا خودرو‌هایی که در فضای تاریک و مکان‌های بدون دوربین پارک شده باشند. از آنجایی که بیشتر خودرو‌های در حال تردد در مشهد داخلی هستند، سارقان به سمت این خودرو‌ها جذب می‌شوند و سراغ خودرو‌های خارجی نمی‌روند، زیرا از لحاظ سرقت سخت‌تر هستند.
از زمان کرونا که خیلی از فعالیت‌ها مبتنی بر ارتباطات از راه دور شده است، مثل استفاده از نرم افزار شاد برای دانش آموزان، همین موجب شده است تا موج عظیم استفاده از تلفن همراه حتی در روستا‌ها شکل بگیرد و ضریب استفاده افزایش پیدا کند. تلفن همراه در دست شهروند برای سارق مانند یک کیف پول است که سرقت آن نیاز به زمان و نقشه خاصی ندارد.
از نظر آسیب روحی و روانی دزدی تلفن همراه آثار سنگینی دارد، شاید از نظر مالی جبران شدنی باشد، اما هتک حرمت در جامعه و تعدی به شاکی شده است. این سرقت‌ها در دو دسته سرقت خرد که در تجسس کلانتری‌ها پیگیری می‌شود و سرقت گسترده که در پلیس آگاهی و شعب ویژه رسیدگی می‌شود، سرقت تلفن همراه جزو جرائم مهم تقسیم بندی می‌شود.
برخی شهروندان در خرید و فروش دقت نمی‌کنند به اینکه تلفن همراه کارتن داشته باشد یا استعلام داشته باشد و حداقل از جای معتبر خرید و فروش کنند. مشاهده شده که گاهی شهروندان تلفن‌های خود را از جمعه بازار یا حاشیه خیابان خواجه ربیع و... تهیه می‌کنند، این گوشی‌ها که عموماً سرقتی هستند ردگیری شده و توقیف می‌شوند. این در صورتی است که خراسان رضوی در زمینه کشف تلفن همراه عملکرد مثبتی داشته است و حتی در زمینه عودت مال به استان‌های دیگر از طریق پست نیز اقدام می‌شود.
یکی از تیپ‌ها موتور‌های تندرو هستند و متأسفانه با سند معتبری خریداری نمی‌شوند و قولنامه‌ای معامله می‌شوند. پلیس آگاهی موتور‌های تندرویی را کشف کرده است که از استان‌های دیگر به سرقت رفته و ارکانش (شماره‌های خاص) مخدوش شده و با قولنامه به دیگران فروخته شده است.
کسانی به ویژه جوانان که به این زمینه علاقه دارند، توجه کنند که نوبودن مال دلیل بر مسروقه نبودن آن نیست و باید حتما سند قبلی فروش را ببینند. در خراسان رضوی موتورسیکلت بسیار زیاد است و معمولا تعویض پلاک نمی‌شود و نقل وانتقال قولنامه‌ای است و یک وسیله نقلیه با یک پلاک چندین دست می‌چرخد و خریدار امکان استعلام ندارد، همین موضوع زمینه ایجاد چرخه سرقت شده است.