تکتم جاوید/شهرآرانیوز: یک روز با تبلیغ یک محصول جعلی نام خود را سرزبان‌ها می‌اندازند، روز دیگر با توهین و ناسزاگویی مطرح می‌شوند. ماجراهایشان هم تمامی ندارد و آنچه در این میان غم‌انگیز است، سرنوشت مخاطبان و طرف‌دارانی است که این هنرمندنماها را دنبال می‌کنند و بعد از سال و ماهی چیزی عایدشان نمی‌شود، جز سرگردانی و هزاران سؤال در ذهن. به بهانه جدیدترین سوژه سلبریتیها که صدرو حکم بهاره رهنما به‌دلیل توهین به سیروان خسروی است، به سراغ جامعه‌شناس و روان‌شناس رفتیم تا از زاویه دیگر به این رفتارها بنگریم.
امروز بیش از شعار، به هم‌دردی و حضور نیاز داریم
کارشناس ارتباطات اجتماعی در همین ابتدا وضعیت مخاطبان را روشن می‌کند و می‌گوید: این روزها جامعه و مردم ما با مشکلات زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند و رفتارهای این‌چنینی سلبریتیها باعث کاهش امید و اعتماد اجتماعی، دل‌سردی و یأس از جامعه و سردرگمی می‌شود؛ آنچه به افراد یک جامعه بسیار آسیب می‌رساند.
دکتر جعفر شاهرخی ادامه می‌دهد: مردم از شعارزدگی خسته شده‌اند و امروز بیشتر از اینکه به شعار نیاز داشته‌باشیم، به حضور و هم‌دردی افراد از هر گروه و دسته‌ای نیاز داریم. حضور مؤثر است و فراموش نکنیم که مسئولیت اجتماعی این افراد مشهور نسبت به مردم عادی خیلی بیشتر است. درگیری‌ها و خشونت‌های کلامی آنان آسیب مهلکی به مخاطبانشان که از سن و طیف و دسته‌های مختلف هستند، وارد می‌کند.
وی در بخش دیگری با اشاره به تعریف سلبریتی و جایگاهش در جامعه می‌گوید: سلبریتیها افرادی هستند که به واسطه فعالیت‌های اجتماعی و کنش‌های رفتاری‌شان در یک رشته خاص فعالیت می‌کنند و به مدد همین رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی معروف شده‌اند. توسعه شبکه‌های اجتماعی، سهولت دسترسی به اشتراک‌گذاری موضوعات، افکار، علایق و سلیقه‌ها را فراهم و فرصتی ایجاد را کرده است تا همه افراد و همچنین هنرمند واقعی، سیاست‌مدار منصف، گروه‌های مرجع تأییدشده از سوی اجتماع تا هنرمندنماها، پرخاشگران و هرکس که فکر می‌کند فعالیتی فراتر از مردم عادی دارد، به آسانی وارد این فضا شود.
این مدرس دانشگاه می‌افزاید: زمانی گفتند سلبریتی کسی است که در یک رشته خاص تبحر دارد، اما وقتی نگاهی به شبکه‌های اجتماعی می‌کنیم، می‌بینیم نیازی به این تبحر خاص نیست و رفتارهایی می‌بینید که عجیب است و تشویق به خیر نیست و متأسفانه طرف‌دار هم دارد.
این‌ها محبوبیت نیست، مقبولیت است
شاهرخی ادامه می‌دهد: واژه سلبریتی بدون حضور و طرف‌داری مردم هیچ معنا و مفهومی پیدا نمی‌کند. ویژگی مهم سلبریتیها این است که عامه‌پسند هستند. این به معنای محبوبیت نیست، بلکه مقبولیت است و البته معروفیت هم با مشهوریت خیلی تفاوت دارد. پس اگر می‌بینید یک سلبریتی ۴ میلیون دنبال‌کننده دارد، به معنای محبوبیت او نیست. حقیقت این است که بخشی از چنین فردی را می‌پسندند و برایشان جالب است که آن‌ها را دنبال کنند.
این کارشناس ارتباطات اجتماعی یادآور می‌شود: چنین افرادی خیلی کمتر در فعالیت‌های اجتماعی و بطن جامعه حضور پیدا می‌کنند و همین است که در یک حرکت کوچک و کار خیری که انجام می‌دهند تا مدت‌ها در کانون توجه رسانه‌ها و مردم است. این نشان می‌دهد که تأثیرگذاری آن‌ها زیاد است، اما به نحو احسن انجام نمی‌شود.
شاهرخی دراین‌باره معتقد است که متأسفانه آن‌ها به محض معروف‌شدن تصور می‌کنند که محبوب شده‌اند و دچار توهم خود بزرگ‌بینی می‌شوند و درباره هرچیزی اظهارنظر می‌کنند، به جای اینکه از فرصت این اقبال عمومی برای هدایت مردم کمک بگیرند.
در پس رفتارهای سلبریتیها مدام ویژگی اخلاقی نهفته است؟
ادامه تحلیل سبک زندگی سلبریتیها را با روان‌شناس در میان می‌گذاری و این را بررسی می‌کنیم که در پس‌زمینه این رفتارهای پرخاشگرایانه و توهین‌آمیز و گاهی هم اغراق‌گونه، چه شخصیتی نهفته است که آن را هدایت می‌کند.
دکتر «علی کاظمی‌دلوئی» معتقد است: مشکلات روحی و ضعف‌های شخصیتی یک دلیل است و سوءاستفاده از توجه و علاقه مردم دلیل دیگر و سومین عامل هم تخریب دیگری با استفاده از تأیید دیگران است.
دکترای روان‌شناسی عمومی دراین‌باره توضیح می‌دهد: وقتی یک فرد را خیلی قبول دارید، هرچه بگوید چشم‌بسته قبول می‌کنید و علت آن هم وابستگی هیجانی و عاطفی بین شما و آن فرد است که در گذشته در ذهن شما شکل گرفته است. از همین شیوه در تبلیغات هم استفاده می‌شود. چون مردم وابستگی عاطفی مثبتی با آن بازیگر یا هنرمند دارند و آن جنس تولید شده را با آن فرد تداعی عاطفی می‌کنند و حس خوشایندی نسبت به آن خواهند داشت.
پای وابستگی عاطفی هیجانی در میان است
وی تأکید می‌کند: همین می‌شود که وقتی یک سلبریتی درباره موضوعی اظهارنظر می‌کند، عده‌ایی به دنبالش می‌روند و او را تأیید می‌کنند، چون پای همان وابستگی عاطفی در میان است. این مهم‌ترین بخش ماجراست. چیزی که این روزها می‌بینیم این است که هنرمندان یا سلبریتیها از این وابستگی هیجانی مثبت بین خودشان و مردم کمال استفاده را می‌کنند.
وی در بخش دیگر و بااشاره به ضعف‌های شخصیتی این دسته از افراد می‌گوید: رفتار هر فردی نمایشی از روحیات و ویژگی‌های فردی اوست و نگاهی کوتاه به رفتارهای این دسته از شخصیت‌های مشهور نشان می‌دهد مشکلاتی همچون عزت نفس پایین، شخصیت نمایشی، کنترل‌نکردن هیجانات یا نداشتن مهارت حل مسئله در آن‌ها به وضوح هویداست.
ضعف شخصیتی خود را پنهان می‌کنند
دکتر کاظمی می‌افزاید: روان‌کاوی این افراد نشان می‌دهد با مشاهده رفتار دیگران اضطرابش بالا آمده یا از حقارت و تخریب می‌ترسد و برای اینکه ضعف‌های خودش را پنهان کند، دست به پرخاشگری می‌زند و عده‌ایی را با خودش هم‌نوا می‌کند. همچنین بخشی از این رفتارها از شخصیت نمایشی ناشی می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: بسیاری از این هنرمندان شخصیت نمایشی یا مضطرب دارند و اتفاقا همین خصوصیت هم به آن‌ها در نمایش هنرشان کمک می‌کند، اما اگر سالم نباشد، درجایی دیگر خودش را نشان می‌دهد. ما در روان‌شناسی به آن مکانیسم جابه‌جایی می‌گوییم.
این مشاور خانواده یادآور می‌شود: مسئله این است که سلبریتی باید حواسش به دیگران باشد. رفتارهای این افراد به‌صورت الگوهای نادرستی در جامعه نهادینه می‌شود و مردم به‌ویژه جوان‌ترها کنش‌های نادرست خود را با استناد به این رفتارها توجیه خواهند کرد.