رئیس کمیسیون مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد گفت: برای امسال مصوب کردیم ۳۵۰ میلیارد تومان به موضوع تملک املاک واقع در محلات هدف بازآفرینی و بافت‌های فرسوده اختصاص یابد.
لاله سادات کوثری/ شهرآرانیوز- مشهد رتبه دوم سکونتگاه‌های غیررسمی کشور را با ۳۸۹۴ هکتار به خود اختصاص داده است که ۱۱ درصد مساحت شهر جزو سکونتگاه‌های غیررسمی است و ۷/۶ درصد آن بافت تاریخی و ۶/۵ درصد مساحت این کلان‌شهر نیز جزو بافت فرسوده محسوب می‌شود.
۵ میلیون و ۷۰۰ هزار واحد مسکونی در ۱۴۱ هزار هکتار از بافت فرسوده شهر‌های ایران وجود دارد که سهم خراسان رضوی از بافت فرسوده و ناکارآمد شهری کشور ۷/۸ درصد و از سکونتگاه‌های غیررسمی ۱۰ درصد است. سکونتگاه‌های غیررسمی با گستره‌ای شامل ۱۳ درصد مساحت مشهد، ۳۲ درصد جمعیت این کلان‌شهر را در خود جا داده‌اند. به عبارت دیگر بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در ۶۶ پهنه حاشیه شهر مشهد ساکن هستند که ۳۰۰ هزار نفر از این تعداد را مهاجران خارجی تشکیل می‌دهند.
سکونتگاه‌های غیررسمی به مناطقی گفته می‌شود که مهاجران روستایی و محرومان جامعه شهری را در خود جای داده است و خارج از برنامه‌ریزی رسمی و قانونی توسعه شهری و به‌طور عمده بدون مجوز در درون یا خارج از محدوده قانونی شهر‌ها به وجود آمده‌اند. نبود سند مالکیت رسمی، محرومیت از خدمات و زیرساخت‌های شهری از معایب این مناطق است. شرایط حاکم بر این‌گونه نواحی در بروز ناهنجاری‌های اجتماعی بسیار مساعد است.
۴۲ درصد جمعیت کشور‌های در حال توسعه در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند. بر اساس گزارش سازمان ملل، سکونتگاه‌های غیررسمی (حاشیه‌نشینی) چالش اصلی هزاره سوم معرفی شده‌اند، به‌طوری که در جهان از هر ۶ نفر، یک نفر در سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کند.
بعد روی کار آمدن شورای پنجم، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های نمایندگان مردم رسیدگی به وضع موجود حاشینه‌نشینی مشهد و سامان‌دادن این بافت و جلوگیری از گسترش حاشیه‌نشینی بود، به همین دلیل در راستای این دغدغه، از ۲ سال و نیم قبل کمیسیون ویژه‌ای با نام کمیسیون مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد در بدنه این شورا به وجود آمد و سازوکار و ماهیت این کمیسیون نیز همان‌طور که از اسمش پیداست، توجه به پیرامون شهر و عموما مناطق کم‌برخوردار و حاشیه‌نشین است.
اختصاص ۴۰ درصد روکش آسفالت معابر شهری به حاشیه شهر
در همین راستا رئیس کمیسیون مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد گفت: از همان ابتدای شکل‌گیری کمیسیون مبنا را اقدام عملیاتی قرار دادیم و تاکنون در کمیسیون چیزی حدود ۶۰ جلسه را گذراندیم.
رمضانعلی فیضی با بیان اینکه از دل این جلسات ۱۵ لایحه و ۷ طرح مرتبط با مناطق هدف طرح بازآفرینی را تصویب کردیم، افزود: فعالیت این کمیسیون در نیمه دوم سال ۹۸ رشد چشمگیری داشت. با برگزاری ۳۱ جلسه در ۶ ماه، موفق شدیم ۱۰ لایحه و ۵ طرح را بررسی و در صحن علنی تصویب کنیم.
وی گفت: در این راستا کار مهم دیگری که انجام دادیم، اختصاص ۴۰ درصد روکش آسفالت معابر شهری به حاشیه شهر بود، همچنین برای امسال مصوب کردیم ۳۵۰ میلیارد تومان به موضوع تملک املاک واقع در محلات هدف بازآفرینی و بافت‌های فرسوده اختصاص یابد.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد با بیان اینکه این رقم در سال گذشته معادل ۱۵۰ میلیارد تومان بوده است، افزود: رقم اعتباری تملک املاک در بافت‌های فرسوده برای امسال بیش از ۲ برابر شده است.
نگاه ویژه شورا به مناطق کم‌برخوردار
فیضی با اشاره به اینکه پیگیری در تسریع پروژه‌های عمرانی از قبیل بوستان‌ها، پل‌های عابرپیاده و پارک‌ها و تقاطع‌های غیرهم‌سطح در دستورکار این کمیسیون قرار دارد، افزود: این کمیسیون در ابتدای دوره فعالیت خود طرح کشوری بازآفرینی فضا‌های شهری، هماهنگ‌سازی پروژه‌ها، برنامه‌ها، منابع و اهداف مدیریت شهری را در دستورکار قرار داد.
رئیس کمیسیون مناطق پیرامونی و کم‌برخوردار شورای شهر مشهد اضافه کرد: نظارت و پیگیری بر پروژه‌های بازگشایی معابر در این محلات و مناطق و آسفالت و بهینه‌سازی روکش محوطه مدارس حاشیه شهر، حمایت از پروژه‌های پیاده‌روسازی و بازپیرایی محور‌های مناطق مدنظر و تأکید و حمایت‌های لازم از پروژه‌های جمع‌آوری آب‌های سطحی و فاضلاب و رایزنی‌های مورد نیاز برای حل مشکلات محلات دراین‌باره، از جمله اقدامات خاص این کمیسیون به شمار می‌رود.
فیضی افزود: ایجاد عدالت اجتماعی در توزیع بودجه‌های شهرداری در محلات کم‌برخوردار همواره مورد تأکید کمیسیون بوده و هست. از جمله پروژه‌های مهم می‌توان به بازگشایی معابر بسکابادی و ۴۵ متری طرق، پروژه پیاده‌روسازی بولوار طبرسی، حل مشکل آب‌های سطحی در بولوار رسالت و پیگیری ایجاد راه دسترسی به کنارگذر شمالی برای حل مشکل ترافیک جمعه‌بازار شترک اشاره کرد.
وی گفت: ۵ گرم‌خانه ویژه افراد بی‌سرپناه و کارتن‌خواب در محلات حاشیه‌ای احداث شد. در کنار این پروژه احداث یادمان شهدا در بوستان آلاله‌های منطقه ۶، احداث پل عابرپیاده بزرگراه شهید بابانظر، احداث پارک‌های مقیاس ناحیه‌ای در محلات نیزه، معقول، امیرآباد و مهم‌تر از آن‌ها احداث و تکمیل گود کشتی باچوخه شهید بابانظر و تصویب احداث تقاطع غیرهم‌سطح مصلی از دیگر پروژه‌ها در این مدت بود که به سفارش و حمایت کمیسیون اجرا یا تکمیل شده است.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد ادامه داد: به‌طور متوسط، در هر هکتار شهر مشهد ۸۶ نفر سکونت دارند، ولی این عدد در مناطق کم‌برخوردار به ۳۰۱ نفر می‌رسد و جمعیتی حدود ۱/۳ میلیون نفر در ۱۲ درصد مساحت شهر ساکن هستند.
اقتصاد و شهرسازی در حاشیه گره خورده است
یک کارشناس عمران و شهرسازی با بیان اینکه موضوعات عمران و شهرسازی با اقتصاد در حاشیه شهر گره خورده است، افزود: همیشه نباید یک روی سکه را برای موضوعات حاشیه‌نشینی در نظر گرفت، بیایید تصور کنیم چه عواملی به عنوان جاذب در حاشیه شهر وجود دارد.
عباس افچنگی در توضیح روند بی‌رویه حاشیه‌نشینی ادامه داد: روند ساخت‌وساز‌ها در حاشیه شهر، امکان دسترسی به زمین ارزان و اقتصاد روبه‌رشد همه عواملی هستند که می‌تواند به گسترش حاشیه‌نشینی در شهر مشهد کمک کند.
وی با بیان اینکه هم اکنون آمار تعداد طلافروشی‌ها در منطقه‌ای مانند گلشهر و شهرک شهید رجایی از متوسط طلافروشی‌ها در باقی شهر بیشتر است، افزود: طلافروشی به عنوان یک گردش مالی به حساب می‌آید که تعدادشان گاهی در مناطق کم‌برخوردار بیشتر است.
وی با ذکر مثالی دیگر توضیح داد: امروز هر کس وسیله نقلیه داشته باشد، می‌توان چنین تحلیل کرد که دست‌کم مبلغ ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان دارایی دارد، بنابراین در حاشیه شهر افرادی را می‌بینیم که خودرو دارند، اما حاشیه‌نشین هستند. همچنین باید جلو سوءاستفاده‌های عمرانی و اقتصادی در حاشیه گرفته شود تا حاشیه‌نشینی گسترش نداشته باشد.
افچنگی گفت: خیلی از افراد با تمکن مالی قوی در حاشیه شهر زمین می‌خرند و آپارتمان‌های چند واحدی می‌سازند و بدین ترتیب سرمایه خود را چند برابر می‌کنند که این‌گونه افراد در حاشیه شهر باید شناسایی شوند.
وی گفت: مرحله بعدی، مقابله با نگاه اقتصادی سودجویان اقتصادی در حاشیه شهر است. خیلی از افراد ممکن است در حاشیه مستقر نباشند، اما شغل و کارشان و گردش مالی‌شان را به حاشیه ببرند.
وی یادآور شد: هرگاه بتوانیم به فرصت‌هایی که حاشیه‌نشینی برای سودجویان به وجود آورده است نیز نگاه کنیم، آن وقت می‌توانیم درباره راه‌حل‌های مقابله با حاشیه‌نشینی فکر کنیم.