گزارشی از بازارهای سوت و کور کسبه اطراف حرم مطهر رضوی و امیدی که همچنان برای بازگشت رونق به دخل‌های خالی وجود دارد
سلطانی- موسوی زاده/شهرآرانیوز - شاید هنوز برای برآورد خسارت‌های بحران کرونا زود باشد. به گفته بسیاری از مسئولان و کارشناسان، این ویروس شاید تا ۲ سال دیگر میهمان ما باشد و به طور طبیعی برآورد درباره خسارت این میهمان بحرانی بعد از اتمام آن انجام خواهد شد.
بااین حال از همین الان می‌توان پیش بینی کرد که یکی از اقشار آسیب دیده اصلی از این بحران در شهر مشهد اصناف هستند. به خصوص کسبه اطراف حرم مطهر رضوی که اکنون قریب به ۴ ماه است مشتریان اصلی خود را از دست داده اند و در عین حال هزینه‌های اداره و اجاره واحدهایشان ثابت مانده است. مرور چند آمار کوتاه می‌تواند عمق فاجعه را برایمان روشن کند.
براساس اعلام رسمی روابط عمومی اداره کل راه آهن خراسان رضوی، سفر‌های ریلی به مشهد طی فروردین و اردیبهشت ماه امسال ۹۷ درصد کاهش یافته است. همچنین بر اساس اعلام سازمان هواپیمایی کشور پرواز‌های داخلی طی فرودین ماه ۹۰ درصد و در اردیبهشت ماه بیش از ۸۰ درصد کاهش را تجربه کرده است.
این آمار‌ها یعنی مشهد مقدس زائر نداشته است و غیبت زائر به معنی تعطیلی و نبود مشتری برای کسبه اطراف حرم است. محمدعلی دائمی، رئیس اتحادیه عکاسان، فیلم برداران و تولیدکنندگان عکس مشهد، در تازه‌ترین اظهار نظر خود از ابطال پروانه ۱۵۰ واحد صنفی زیرمجموعه خود خبر داده است که از این تعداد ۶۰ مورد از آن‌ها در اطراف حرم مطهر فعال بودند.
وضعیت راکد بازار
گزارش‌های میدانی شهرآرا از بازار مرکزی در چهارراه شهدا، بازار الغدیر، بازار رضا و فروشگاه‌های خیابان امام رضا (ع) نشان می‌دهد که بازار روز‌های سوت و کوری را می‌گذراند، به طوری که اگر زمانی به دلیل ازدحام جمعیت قادر به حرکت در برخی از این بازار‌ها نبودید، حالا کافی است در ابتدای بازار بایستید تا انتهای آن را تماشا کنید. همه ساله درفصل بهار و با رشد ورود زائران خارجی یکی از بازارهای شلوغ و پرطرف دار، بازار خشکبار و عطر در اطراف حرم مطهر است. با این حال امسال شیوع بیماری کرونا جنب و جوش را در این بازار از بین برده است.
با وجود آنکه کمتر از چند روز به تعطیلات آخر هفته باقی است، بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که با شیوع بیماری کرونا تقاضای چندانی برای خرید آجیل و خشکبار وجود ندارد و بیشتر فروشگاه‌های اطراف حرم خالی از مشتری است. این روز‌ها بر خلاف سال‌های گذشته که در آستانه تعطیلات جنب و جوشی در بازار برای سفارش اجناس جدید راه می‌افتاد، نه تنها در بازارهای اطراف حرم از این جنب و جوش خبری نیست، بلکه بسیاری از فروشنده‌ها برای پاس کردن چک‌های خود سعی می‌کنند با حداقل سود مجاز کالاهایشان را بفروشند.
همچنین برخلاف سال‌های گذشته این روز‌ها دیگر اعلامیه‌هایی مانند «به شاگردی جوان با حقوق خوب نیاز داریم.» در بازارهای اطراف حرم دیده نمی‌شود. همین مسئله سبب شده است امید افرادی که هرساله روی درآمد شاگردی در ۶ ماه اول سال حساب باز می‌کردند، به ناامیدی تبدیل شود.
«دستلاف نکردیم.» عارف وثوقی، فروشنده سوغات، تسبیح و مهر در اطراف حرم مطهر، با بیان اینکه فقط چند روزی است که فروشگاه خود را بازکرده است، می‌گوید: در چندروز اخیر تعداد کمی زائر به مشهد آمده اند و در اطراف حرم دیده می‌شوند و در عمل خرید چندانی نمی‌کنند. همین مسئله سبب شده است بسیاری از فروشنده‌ها هنوز فروشی نداشته باشند.
اجاره مغازه ۱۲ متری، ۱۵۰ میلیون تومان
وی بزرگ‌ترین دغدغه بازاریان اطراف حرم را پاس شدن چک هایشان می‌داند و می‌گوید: در اطرف حرم کمترین اجاره، ماهی ۵ تا ۶ میلیون تومان است و در بازار رضا اجاره سالانه به ۱۵۰ میلیون تومان هم می‌رسد، در وضعیت فعلی چه فردی که اجاره اش کم است و چه فردی که اجاره زیادی داشته و قبل از عید هم کلی جنس برای فروش خریداری کرده است، ضرر می‌کنند، زیرا هر ۲ هیچ فروشی ندارند. فتاحی، فروشنده زعفرانی که با صدای گرم و بلند درصدد جذب مشتری است، اوضاع را برای فروشندگان محصولات غذایی بدتر توصیف می‌کند و می‌گوید: در این چند ماه بخشی از اجناسمان فاسد و خراب شد؛ اجناسی که پیشتر آن‌ها را نقدا خریداری کرده ایم و حالا در عمل پولی برای جبران آن‌ها نداریم. وی می‌افزاید: تا یک سال پیش اگر گرانی سبب کاهش خرید زائران داخلی شده بود، حداقل چشم ما به زائران خارجی بود که الان از آن‌ها خبری نیست.
پوراحمدیه، یکی از فروشندگان بازار مرکزی، نیز با بیان اینکه در یک مقطعی گردشگران زیادی برای خرید مراجعه می‌کردند، اما اکنون مدت هاست که وضعیت کسبه نابسامان است، می‌گوید: در طبقات بالایی، بیشتر فروشگاه‌ها نیمه تطعیل اند، اگر هم کاسبی نصف و نیمه‌ای باشد، مختص به طبقه اول است.
وی می‌افزاید: در سال گذشته مردم قدرت خریدی نداشتند، حالا هم کرونا وضعیت را بدتر کرده است و آن‌هایی هم که به مشهد می‌آیند، چندان به دنبال خرید نیستند. وی تأکید می‌کند: تا زمانی که توریسم خارجی دوباره رونق نگیرد، وضعیت بازار خوب نمی‌شود و کاسبی‌ها همچنان خراب خواهد ماند. ابراهیمی، فروشنده نقره در بازار رضای مشهد، نیز می‌گوید: بیشتر از ۷۰ درصد مشتریان ما عرب‌ها هستند که این روز‌ها خبری از آن‌ها نیست، ما مانده ایم و چک‌هایی که هر روز در حال برگشت خوردن اند.
بازار‌ها رونق قبل را پیدا نمی‌کنند
رئیس اتاق اصناف مشهد نیز دراین باره به شهرآرا می‌گوید: هنوز برآورد دقیقی درباره خسارت وارد شده به اصناف مشهدی، به خصوص کسبه اطراف حرم مطهر رضوی نداریم. تهیه این برآورد‌ها را باید به بعد از اتمام بحران کرونا واگذار کنیم.
محمود بنانژاد با اشاره به اینکه رفت و آمد‌ها به بافت مرکزی شهر بعد از بازگشایی حرم مطهر بیشتر شده است، می‌گوید: بدون تردید هنوز هم رفت وآمد‌ها بسیار محدود است. تعداد زائرانی که به مشهد می‌آیند با گذشته مقایسه پذیر نیست و بازار‌ها به این زودی به حالت قبل از کرونا برنمی گردند.