حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ شرح نماز‌های امیرالمؤمنین (ع) را بسیار شنیده‌ایم؛ نماز‌هایی عاشقانه و عارفانه که گویی بنده را از زمین جدا کرده و به آسمان‌ها رسانده است. شاید برای ما رسیدن به این قله ناممکن به نظر برسد، اما نماز هم دارای مراتب و درجاتی است که ما می‌توانیم برای رسیدن به آن سعی کنیم و دلخوش باشیم که پروردگار به سعی بنده‌اش می‌نگرد و ما را یاری خواهد کرد.
خوب است بدانیم که پیش از رسیدن به مراتب نماز عارفانه و عاشقانه، چون رهرویی که در ابتدای راه است، لازم است ادب حضور را بیاموزیم تا نمازی مؤدبانه داشته باشیم. فعلا مؤدبانه نماز خواندن را یاد بگیریم تا ان‌شاءا... توفیق نماز خواندن عارفانه و عاشقانه را هم پیدا کنیم.
می‌دانیم که اعمال عبادی‌ای در آموزه‌های اسلامی وجود دارد که مانند نماز دارای آداب نیست و بر رعایت ترتیب و آدابش تا این اندازه تأکید نشده است. آداب نماز که یکی از شروط قبولی نماز است، نشان‌دهنده این است که تا چه اندازه رعایت ادب در نماز دارای اهمیت است و از نخستین گام‌های رسیدن به نماز مورد پذیرش درگاه خدای متعال است. رعایت آداب و اعتدال در قرائت، در شمار این آداب ابتدایی است؛ همان‌طور که در آیه ۱۱۰ سوره اسرا می‌خوانیم: «و تو در نماز صدا را نه بسیار بلند و نه بسیار آهسته گردان، بلکه حد متوسط را اختیار کن».
پوشش و لباسی که در وقت نماز بر تن داریم، یکی دیگر از عواملی است که در رعایت ادب نماز مؤثر است. حضرت امام‌حسن مجتبى (ع) بهترین جامه‌هاى خود را در موقع نماز بر تن می‌کردند. افرادی از آن حضرت سبب این کار را پرسیدند، در جواب فرمودند: خداوند جمیل است و جمال و زیبایى را دوست دارد؛ به این دلیل خود را در پیشگاه الهى زینت می‌کنم. خداوند امر فرموده است که «با زینت‌هاى خود در مساجد حاضر شوید». (وسائل‌الشیعه، ج۳، ص۳۳۱).
رعایت ادب در نماز جز موارد ظاهری شامل موارد باطنی هم می‌شود. برای ادب باطنی نماز چه مرجع و منبعی بهتر از امام معصوم؟ از امام‌رضا (ع) نقل شده است: «از بعضى از عالمان آل‌محمد (ص) یعنى ائمه (ع) سؤال شد که ادب نماز چیست، فرمودند: حضور قلب، فارغ بودن اعضا، خوار و ذلیل ایستادن در مقابل پروردگار بزرگ، بهشت را طرف راست و جهنم را در طرف چپ خود ببیند و صراط را در مقابلش و خدا را جلوى خودش در نظر بگیرد» (بحارالانوار، جلد ۸۴:ص ۲۴۶ ح ۳۷).
بسیار شنیده‌ایم که خداوند پاکیزگی را دوست دارد و می‌دانیم که وضو و طهارت یکی از شرط‌های قبولی نماز است، پس بهتر است تاآنجاکه می‌توانیم، همچون حضور در یک میهمانی، در رعایت این اصل بکوشیم. رسول خدا (ص) در این‌باره توصیه‌هایی کرده‌اند که مفید است. ایشان درباره رعایت پاکیزگی در نماز می‌فرمایند: «دو رکعت نماز با دندان‌هاى مسواک‌زده، نزد خداوند از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک، بهتر است» (سفینه‌البحار، ج‌یک، ص ۶۷۵). همچنین امام‌صادق (ع) می‌فرمایند: «دو رکعت نماز با عطر، بهتر است از هفتاد رکعت نماز کسى که عطر نزده است». (مکارم‌الاخلاق، ص ۴۲).
در نماز، ما با پروردگار عالمیان سخن می‌گوییم، پس شرط ادب وقوف به این عمل و رفتار در شأن تا آنجایی است که در توانمان است. حضرت زین‌العابدین (ع) لزوم رعایت ادب در نماز و حضور در پیشگاه خداوند را این‌گونه بیان می‌فرمایند: «حق نماز این است که بدانی نماز وارد شدن بر خداوند متعال است و تو در نماز، در پیشگاه خداوند ایستاده‌ای، پس وقتی این را دانستی، باید همچون بنده‌ای ذلیل و حقیر، راغب و راهب، امیدوار و بیمناک، بینوا و باتضرع باشی و به احترام کسی که در مقابلش ایستاده‌ای، با آرامش و وقار باشی».