به گزارش شهرآرانیوز؛ خراسان رضوی به‌دلیل موقعیت ژئوپلیتیکی که دارد، در مسیر تجارت خارجی با کشور‌های آسیای میانه قرار گرفته است. همچنین افغانستان یکی از مهم‌ترین هدف‌های صادراتی خراسان رضوی به شمار می‌رود. این استان دارای پنج گمرک در دوغارون، لطف‌آباد، باجگیران، سرخس و مشهد و دو بازارچه مرزی باجگیران و دوغارون است که مراودات داخلی و خارجی استان با کشور‌های دیگر از این گمرک و بازارچه‌های مرزی انجام می‌شود.
همچنین آمار‌ها نشان می‌دهد که گذرگاه ریلی سرخس سهم بیش از ۷۰ درصدی در ترانزیت ریلی کشور دارد. در کنار این آمار، خراسان رضوی یکی از قطب‌های تولید و فراوری محصولات کشاورزی کشور محسوب می‌شود. همین مسئله سبب شده تا این استان در حوزه صادرات محصولات کشاورزی جزو استان‌های برتر کشور باشد. به‌تازگی در نشست روز ملی صادرات، از سند توسعه صادرات خراسان رضوی رونمایی شد. رونمایی از این سند بهانه‌ای شد تا با کاظم شیردل، رئیس اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی، گفتگو کرده و مهم‌ترین راهکار‌های توسعه صادرات استان را از او جویا شویم.
شیردل سه دوره است که در هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی حضور دارد و حدود سه سال است که ریاست اتحادیه صادرکنندگان استان را برعهده دارد. او در سی سال گذشته در حوزه صادرات به آسیای میانه و افغانستان فعالیت داشته است. به گفته خودش در طول سه دهه گذشته تمام فرازونشیب‌هایی که در حوزه صادرات به این کشور‌ها اتفاق افتاده را از نزدیک لمس کرده است.
در دنیای به‌هم‌پیوسته و رقابتی امروز، دیپلماسی اقتصادی چندجانبه، فرصت‌های متعددی را برای کشور‌ها فراهم می‌کند تا بتوانند فرصت‌های جدیدی را برای خودشان به وجود بیاورند. بریکس و شانگهای یکی از نمونه‌های این دیپلماسی اقتصادی چندجانبه برای ایجاد فرصت‌های جدید تجارت هستند. از مزیت‌های عضویت ایران در بریکس می‌توان به تقویت همکاری‌های اقتصادی و مالی، دسترسی به بازار‌های جدید، انعقاد قرارداد‌های تجاری دو و چندجانبه و استفاده از فرصت‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد. از این رو اصل ورود ایران به این پیمان‌ها فرصت‌زاست.
صادرات کالا از خراسان رضوی نباید منحصر به افغانستان، ترکمنستان و آسیای میانه باشد، کشور‌های زیادی در دنیا وجود دارند که می‌توانیم کالا‌های خودمان را به آنها صادر کنیم. عضویت در پیمان‌های بین‌المللی صدور کالا به کشور‌های جدید را برای خراسان رضوی امکان‌پذیر می‌کند. کشور‌هایی مانند چین، هند و روسیه دارای جمعیت و بازار زیادی هستند، عضویت در پیمان بریکس می‌تواند حجم روابط تجاری ما با این کشور‌ها را افزایش دهد.
در کنار این، خراسان رضوی به دلیل مزیت‌هایی که در حوزه‌های مختلف از جمله محصولات کشاورزی و صنعت دارد می‌تواند به راحتی از پیمان‌های بین‌المللی برای افزایش صادرات استفاده کند. در کنار این مسئله، ما یک استان ترانزیتی هستیم و همین پیمان‌ها می‌تواند با توسعه صنعت ترانزیت درآمدهایمان را افزایش دهد. صادرات مجدد از دیگر مزایایی است که خراسان رضوی از عضویت در پیمان‌های بین‌المللی می‌تواند از آن بهره بگیرد. ما می‌توانیم بخشی از محصولاتی را که در کشور‌های همسایه تولید می‌شود وارد و فراوری و دوباره صادر کنیم. این مسئله می‌تواند برای هر دو طرف یک تجارت برد-برد باشد.
برای بهره‌برداری از عضویت در پیمان‌های بین‌المللی باید در حوزه تولید تجدیدنظر‌های مهمی انجام دهیم تا هزینه تمام شده کالا‌های ساخته شده ما کاهش یابد. به دلیل اینکه تعرفه واردات کالا‌ها در بین اعضای پیمان‌هایی مانند بریکس کاهش می‌یابد این مسئله سبب می‌شود که ما به یک کشور واردکننده تبدیل شویم.
دلیل این مسئله، این است که کشور‌های دیگر به‌دلیل تورم کمتر کالای ارزان‌تری تولید می‌کنند و همین مسئله باعث می‌شود تا نتوانیم با آنها رقابت کنیم. برای جلوگیری از چنین حرکتی باید تورم کشور را کاهش دهیم و واحد‌های تولیدی را نوسازی کنیم تا بتوانند با استفاده از فناوری‌های روز کالا تولید کنند.
در کنار این مسئله، باید به سمت ایجاد کنسرسیوم‌های تولیدی و صادراتی حرکت کنیم تا هزینه تمام شده تولید و صادرات کاهش یابد. یک تاجر از روسیه به خراسان آمده و کالایی را سفارش داده بود، اما از آنجا که بیشتر تولیدکنندگان ما کوچک هستند واحد صنعتی در عمل ظرفیت تولید کالا به میزان سفارش تاجر روس در زمان موردنظر او را نداشت. برای حل این مشکل چند واحد تولیدی می‌توانند کنسرسیوم تشکیل دهند تا بتوانند بر حجم تولید خود بیفزایند و از طرفی هزینه تمام‌شده خود را هم کاهش دهند.
تحقق این مسئله می‌تواند هزینه تمام‌شده صادرات را کاهش دهد. پیشنهاد می‌کنم با توجه به تنوع محصولات تولیدی و ظرفیت‌های خراسان رضوی، کنسرسیوم تخصصی صادراتی در حوزه‌های مختلف در استان راه‌اندازی شود.
بحث دیگری هم که باید مورد توجه قرار بگیرد، تقویت زیرساخت‌های حمل و نقل است. باید زیرساخت‌های حمل‌ونقلی ما به‌گونه‌ای باشد که کالا‌های صادراتی در کمترین زمان ممکن به کشور سفارش‌دهنده برسد.
واقعیت این است که بخشی از صادرات استان به صورت ریالی انجام می‌شود. تاجر افغانستانی به ایران می‌آید و با ریال از ما خرید می‌کند. به غیر از این، اکنون تفاوت نرخ ارز آزاد و نیمایی هم دست‌کم ۱۵ تا ۲۵ درصد است. این یعنی صادرکننده مجبور می‌شود که ارز خودش را ارزان‌تر عرضه کند.
به‌تازگی سازمان توسعه تجارت درحال برنامه‌ریزی است تا صادرکنندگان و واردکنندگان را از طریق در نظر گرفتن سازوکاری به هم وصل کند. در این سازوکار سامانه‌ای ایجاد می‌شود تا صادرکننده بتواند با نرخ مناسبی ارز موردنیاز خود را به واردکنندگان بفروشد. تحقق این مسئله می‌تواند به نفع صادرکنندگان باشد تا آنها بتوانند از این طریق ارز ناشی از صادرات را به نرخ واقعی‌تری بفروشند. بحث‌های دیگری هم درباره واردات به‌ازای صادرات مطرح شده است.
به عنوان مثال چندوقتی اجازه می‌دادند به جای ارز صادراتی، طلا وارد کشور شود. یک پیشنهاد دیگر کمک‌گرفتن از شعبه بانک‌های ایرانی در کشور‌های هدف صادراتی است. در کشور‌هایی که خراسان رضوی صادرات دارد، بانک‌های ایرانی شعبه دارند. پیشنهاد دادیم که کارگزاری باشد تا بتواند بین صادرکننده و واردکننده ارتباط برقرار کند. صادرکننده در این فرایند ارز خود را به شعبه بانک‌های ایرانی می‌دهد و بعد واردکننده می‌تواند از این شعبه‌ها ارز موردنیازش برای واردات را تهیه کند.
اکنون فاصله نرخ ارز نیمایی و آزاد زیاد و در نتیجه فسادزاست. مردم هم درست می‌گویند که کالا‌هایی که خریداری می‌کنند در واقع دارد بیشتر با نرخ دلار آزاد قیمت‌گذاری می‌شود. برای حل این مسئله باید به سمت ارز تک‌نرخی حرکت کنیم. در عمل ارز نیمایی نتوانست برای مردم رفاه بیاورد و سبب شد تا رشد قیمت کالا‌ها کنترل شود. البته بحث تأمین کالا‌های اساسی، موضوع دیگری است که طبیعی است دولت باید در این حوزه به‌گونه‌ای وارد شود که شوک قیمتی به مردم وارد نشود.
صادرکنندگان برای رفع تعهد ارزی به واردات کالا از جمله تلفن همراه روی آورده‌اند. همین مسئله سبب شده تا سهم موبایل در واردات کالا‌های استان زیاد باشد، اما خود صادرکنندگان منتقد این مسئله هستند، چرا که واردات، یک کار تخصصی است همان طور که صادرات هم یک کار تخصصی است.
صادرکننده باید تمرکز روی صادرات داشته باشد، اما او مجبور است که برای رفع تعهد ارزی به سمت واردات برود. همین مسئله سبب شده تا سرمایه او در کالا‌هایی که وارد می‌کند محبوس شود. نتیجه این‌کار محدودشدن بازار کالا‌های صادراتی ماست. چنین شرایطی سبب می‌شود تا نتوانیم بازار‌های جدید صادراتی پیدا کنیم.
دقیقا این مسئله سبب ایجاد مشکلات زیادی برای صادرات پسته شده است. اکنون یک عده پسته صادر می‌کنند، اما سود خود را در واردات خودرو قرار داده‌اند. برای همین پسته را در بازار‌های هدف صادراتی با قیمت نازلی عرضه می‌کند که همین مسئله سبب ایجاد تشنج در بازار‌های صادراتی شده است.
این واردکننده به‌ظاهر با حاشیه سودی که از واردات خودرو کسب می‌کند، نه‌تنها ضرر نمی‌کند، بلکه سود خوبی هم نصیبش می‌شود. اما وقتی دقیق نگاه کنیم لطمه به بازار صادراتی پسته ایران، نتیجه چنین کاری است. با چنین روندی بازار صادراتی پسته خودمان را از بین می‌بریم.