حمیده ذاکری | شهرآرانیوز؛ رحمت و رحمانیت از صفات خداست که در قرآن و روایات و احادیث قدسی بسیار به آن پرداخته شده است. بدون شک همه ما دوست داریم مشمول رحمت الهی قرار بگیریم. یک جنبه از رحمت شامل همه موجودات است که از آن به عنوان رحمت عام یاد می‌شود، اما برای دستیابی به رحمت‌های خاص که از آن به رحمت رحیمی یاد می‌شود، باید شرایط و بستری مناسب فراهم کرد.
اگر بخواهیم درباره همه عوامل اصولی که زمینه ساز این مهم است بدانیم، لازم است بیش از ده‌ها بلکه صد‌ها عامل را برشمرد که خداوند به صراحت در آیات قرآن به عنوان زمینه‌های رحمت رحیمی بدان اشاره کرده است. در یک کلمه می‌توان گفت ایمان واقعی و حقیقی و اطاعت محض از آموزه‌های وحیانی قرآن و سنت، بهترین زمینه ساز برای دستیابی به رحمت رحیمی است که در آیات قرآن به آن اشاره شده است. در اینجا به برخی شرایطی که برای دریافت رحمت خدا در آیات قرآن بر آن تأکید شده است، اشاره می‌کنیم.
یکی از این شرایط، ایمان است که قرآن کریم در ده‌ها آیه به آن اشاره می‌کند؛ ایمان تنها یک صورت ندارد و می‌تواند وجوه و شعبه‌های مختلف داشته باشد؛ به عنوان مثال آیه۲۱۸ سوره بقره که می‌فرماید: «آنان که به دین اسلام گرویدند و از وطن خود هجرت و در راه خدا جهاد کردند، اینان امیدوار و منتظر رحمت خدا باشند که خدا بخشاینده و مهربان است».
دوری از تجسس در عیوب و کاستی‌های مؤمنان و پرهیز از غیبت و بدگویی از یکدیگر در غیاب هم، نیز ما را مشمول رحمت رحیمی خدا می‌کند: «ای اهل ایمان، از بسیاری از پندار‌ها در حق یکدیگر اجتناب کنید که برخی از ظن و پندار‌ها معصیت است و نیز هرگز (از حال درونی هم) تجسس مکنید و غیبت یکدیگر روا مدارید» (حجرات، آیه۱۲).
اطاعت از خدا، دیگر راه بهره مندی از رحمت رحیمی اوست؛ چنان که قرآن کریم در آیه۱۳۲ سوره آل عمران می‌فرماید: «و از خدا و رسول او فرمان برید؛ باشد که مشمول لطف و رحمت خدا شوید». همچنین است اطاعت از پیامبر اکرم (ص) که قرآن در آیات۷۱ و ۱۱۷ سوره توبه و دیگر آیات به آن تصریح کرده است: «حکم خدا و رسول او را اطاعت می‌کنند. آنان را البته خدا مشمول رحمت خود خواهد کرد».
استغار و توبه، از دیگر میانبر‌های جذب رحمت رحیمی خداست؛ همان طور که آیات۱۹۹ سوره بقره «بعد از آن به طریقی که همه مسلمین بازمی گردند، رجوع کنید و از خدا طلب آمرزش کنید که خدا آمرزنده و مهربان است» و آیات۱۰۶ و ۱۱۰ سوره نسا و آیات دیگر به آن اشاره می‌کنند: «و هرکه عمل زشتی از او سرزند یا به خویشتن ستم کند و سپس از خدا طلب آمرزش و عفو کند، خدا را بخشنده و مهربان خواهد یافت» (نسا، ۱۱۰).
ادب و مراعات آن درهرحال به ویژه در ملاقات با پیامبر (ص) و اولیای الهی (حجر، آیات۴ و ۵)، استماع قرآن (اعراف، آیه۲۰۴) و اصلاح مفاسد (بقره، آیات۱۵۹ و ۱۶۰)، دیگر شروطی است که رعایت آن‌ها ابواب رحمت رحیمی را به روی ما می‌گشاید: «مگر آن‌هایی که توبه کردند و به اصلاح مفاسد اعمال خود پرداختند و بیان کردند (آنچه کتمان کردند)، پس توبه اینان را می‌پذیرم که منم توبه پذیر و مهربان» (بقره، ۱۶۰).
صلح و سازش همراه با رعایت تقوا در محیط خانواده، از دیگر راه‌های دستیابی به این رحمت است و نهایتا اعتراف به گناهان در پیشگاه احدیت و استغفار و توبه از آن است که ما را به رحمت رحیمی خدا متصل می‌کند. قرآن در سوره توبه، آیه۱۰۲ در این باره می‌فرماید: «و بعضی دیگر از آن‌ها به گناهان خود اعتراف کردند که عمل صالح و فعل قبیح هر دو به جای آوردند؛ امید باشد که خداوند، توبه آنان بپذیرد که البته خدا بسیار آمرزنده و مهربان است».
استرجاع صابران هنگام مصیبت (یادآوری خدا و بازگشت انسان به سمت او) نیز باب رحمت را به روی ما می‌گشاید؛ چنان که در آیه ۱۵۶ از سوره مبارک بقره می‌فرماید: «همان کسانی که، چون بلا و آسیبی به آنان رسد، گویند: ما مملوک خداییم و یقینا به سوی او بازمی گردیم» و این واقعیت که ما همه به سوی او بازمی گردیم، به ما یادآوری می‌کند که اینجا سرای جاویدان نیست و زوال نعمت‌ها و کمبود مواهب یا کثرت وفور آن ها، همه زودگذر است و همه این‌ها وسیله‌ای است برای پیمودن مراحل تکامل. توجه به این دو اصل اساسی، اثر عمیقی بر ایجاد روح استقامت و صبر می‌گذارد.