سیرجانی - رکود اقتصادی ازجمله پیامد‌های شیوع ویروس کرونا بود. رکودی که تأثیر منفی آن با افزایش بی‌رویه قیمت هر آنچه در بازار یافت می‌شود، نمودار شد. مسکن ازجمله بازار‌هایی است که در بحبوحه شیوع این بیماری دستخوش تحولاتی چشمگیر در افزایش قیمت شده است.
افزایش قیمت‌ها در بافت فرسوده که ساکنان توان مالی کمتری دارند، بار سنگین‌تری را بر آن‌ها تحمیل کرده است. مالکان اجاره بیشتری می‌خواهند و همین موضوع باعث کوچ شمار زیادی از مستأجران به محله‌های ارزان‌تر شده است. این روز‌ها مستأجران حتی در محدوده‌های برخوردارتر منطقه مثل ناحیه یک به دلیل افزایش اجاره، مجبور به تخلیه خانه شده‌اند و به محله‌های پایین‌تر اسباب‌کشی کرده‌اند. با این حال بسیاری از کسب‌وکار‌ها بعد از دوران قرنطینه شروع به فعالیت کرده‌اند، اما هنوز شرایط مالی صاحبان مشاغل به حالت عادی برنگشته است. مالکان به دنبال دریافت اجاره بیشتر هستند و درخواست مستأجران برای رهن کامل یا مبلغ بیشتر پول پیش را رد می‌کنند.
• پرده اول: پنج‌تن آل‌عبا
به‌جز صاحب مغازه و شاگردش کسی در بنگاه نیست. در ابتدای حضور خودم را معرفی نمی‌کنم. قیمت رهن و اجاره یک واحد آپارتمان ۵۵ متری را که می‌گوید، سرم سوت می‌کشد: «خانه تمیز و نقلی ۵۰ میلیون رهن، ۴۰۰ هم اجاره.» او ادامه می‌دهد: تا همین چند سال قبل خانه با این ویژگی‌ها با ۱۰ میلیون رهن و ۲۰۰ هزار تومان اجاره هم مشتری نداشت، اما از اوایل امسال که قیمت زمین و املاک تصاعدی بالا رفته، قیمت اجاره و رهن هم سرسام‌آور شده است. رحمتی که ۲۰ سال است در این محله بنگاه معاملات املاک دارد،
ادامه می‌دهد: رحم و انصاف بین مردم کمتر شده است. برخی‌ها هر قیمتی که دلشان می‌خواهد روی ملک می‌گذارند. اعتراض هم که می‌کنیم، جواب می‌دهند اگر پول فروش خانه را در بانک بگذارند، سودش چندبرابر است.
او درحالی‌که با حسرت سر تکان می‌دهد، تعریف می‌کند: چند وقت قبل بنده خدایی با ۱۰۰ میلیون تومان آمده بود تا آپارتمانی هشتادنودمتری در این محدوده شهر بخرد. می‌گفت آپارتمانی هفتادمتری در محله خواجه‌ربیع دیده که قیمتش همین مبلغ بوده است، اما چندماهی که برای گرفتن وام زمان برده، همان ملک ۶۰ میلیون تومان گران‌تر شده است! بنده خدا وقتی شنید در این محدوده هم آپارتمان شصت‌متری بالای ۱۵۰میلیون تومان است، آه از نهادش بلند شد.
• پرده دوم: میثم‌شمالی
بنگاه بر خلاف روال بنگاه‌های معاملات املاک تقریبا خلوت است. اسدی که تازه یک‌ماه است به این محله آمده، می‌گوید: امسال سال عجیبی است. گویی صاحب‌خانه‌ها می‌خواهند تورم و گرانی را از جیب مستأجر‌ها و از طریق اجاره املاکشان جبران کنند.
او ادامه می‌دهد: برای واحد هفتادمتری، آن هم طبقه سوم که امکانات چندانی ندارد، ۷۰ میلیون تومان رهن و ۶۰۰ هزار تومان اجاره می‌خواهند، درحالی‌که قیمت واقعی‌اش این نیست. مستأجر‌ها درمانده شده‌اند و چاره‌ای هم ندارند جز اینکه به دنبال مناسب‌ترین قیمت باشند و به محلات حاشیه‌ای و دورتر بروند.
این بنگاه‌دار معیار رهن را بر مبنای مساحت ملک می‌داند و می‌گوید: به فرض برای یک خانه صدمتری ۱۰۰ میلیون تومان رهن تعیین شده است؛ به ازای هر مترمربع یک میلیون تومان. حالا این مبلغ به رهن و اجاره تبدیل می‌شود.
• پرده سوم: بولوار ابوریحان
تعدادشان زیاد است. ۴ نفر بزرگ و ۳ تا بچه. پشت در بنگاه می‌مانند و یکی از آن‌ها داخل می‌رود. همراه با او من هم وارد می‌شوم. می‌گوید: ۲ خانواده هستند و خانه‌ای دربست برای رهن کامل می‌خواهند. شاگرد بنگاهی با دفتری در دست مشغول به صحبت با مرد می‌شود.
بعد از معرفی خودم از مدیریت بنگاه درباره وضعیت رهن و اجاره‌های این محدوده می‌پرسم. او درحالی‌که با تأسف سری تکان می‌دهد، می‌گوید: ویروس کرونا کلا اقتصاد جهان را به هم ریخته و همه را به چه کنم چه کنم انداخته است. نمونه‌اش گرانی و تورمی است که در همه کالا‌ها اتفاق افتاده و نتیجه‌اش افزایش بیشتر از پنجاه‌شصت‌درصدی رهن و اجاره‌ها شده است.
مرادی ادامه می‌دهد: قیمت مصالح ساختمانی افزایش داشته و همین امر سبب افزایش قیمت ملک شده است. از همین رو تورم و گرانی و رکود اقتصادی که در سرتاسر جهان ازجمله کشور ما رخ داد، روی بازار مسکن و زمین نیز تأثیر زیادی داشت. دغدغه این روز‌های من که مستأجر هستم، افزایش قیمت رهن و اجاره‌هاست.
او با بیان اینکه وضعیت بازار مسکن چنان ملتهب و نابسامان است که ۹۰ درصد مستأجر‌ها ترجیح می‌دهند با صاحب‌خانه به توافق برسند و همان قولنامه قبلی را تمدید کنند، می‌گوید:، چون قیمت‌ها را می‌دانند، ترجیح می‌دهند با صاحب‌خانه توافق کنند تا هزینه جابه‌جایی و کمیسیون بنگاه و... نداشته باشند.
یک موضوع دیگر هم هست که مرادی به آن اشاره می‌کند و آن دست پر بودن مهاجران برای رهن و اجاره است: این روز‌ها که بازار بورس داغ و قیمت همه‌چیز بالاست، بیشتر صاحب‌خانه‌ها که در کار سرمایه‌گذاری و خریدوفروش هستند، ترجیح می‌دهند قیمت رهن را بالا ببرند و مهاجران نیز با توجه به اینکه بیشتر کسانی در خارج از کشور دارند که برایشان دلار بفرستند، با توجه به ارزش بالای دلار، پول بیشتری در دست دارند. از همین رو معمولا چند خانواده با هم خانه دربستی را رهن می‌کنند. وی در پایان می‌گوید: به نظر می‌رسد در این شرایط، ایجاد سازوکاری برای کارشناسی‌شدن نرخ اجاره، راهکاری مؤثر برای کنترل نرخ‌ها باشد. اگر قیمت خانه‌ها کارشناسی شود و همین نرخ ملاک بستن قرارداد باشد، مستأجران کمتر آسیب می‌بینند.