ملیحه فلاح - «سه کشور اروپایی باید از حفظ ظاهر نزد عموم، دست بردارند و شجاعت به خرج دهند و آنچه در ملاقات‌های خصوصی به آن اذعان می‌کنند، علنا بیان کنند. پشت نقاب موجود، سه کشور اروپایی، همدست ترامپ و نتانیاهو هستند و به هیچ‌وجه در موضع توصیه به ایران نیستند.» این متن توئیتی است که محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان، در واکنش به تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر کرده است؛ قطعنامه‌ای که روز جمعه با وجود مخالفت چین و روسیه به تصویب رسید و براساس آن، از ایران خواسته شد که به ممانعت از دسترسی بازرسان آژانس به دو سایت هسته‌ای این کشور پایان دهد و با آن‌ها به‌طورکامل همکاری کند.
این قطعنامه از همان ساعات اول، واکنش‌های مختلفی را درپی داشت. در همین راستا وزرای امورخارجه تروئیکای اروپا بیانیه‌ای را درباره موضع فعلی‌شان دربرابر برنامه هسته‌ای ایران منتشر کردند. در این بیانیه آمده است که وزرای امورخارجه فرانسه، آلمان و انگلیس به‌همراه دیگر شرکای اروپایی، دارای منافع امنیتی مشترکی هستند. یکی از این منافع، حمایت از مقررات عدم اشاعه هسته‌ای و اطمینان حاصل کردن از این است که ایران هیچ‌گاه سلاح هسته‌ای تولید نمی‌کند. همچنین در این بیانیه آمده است که ما به‌وضوح تاسف و نگرانی‌مان را درباره خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های دوباره بر ایران، ابراز و از مه سال ۲۰۱۸ بی‌وقفه برای حفظ توافق، فعالیت کرده‌ایم.
مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا، نیز ساکت نماند و در بیانیه‌ای ادعا کرد که ایجاد نکردن دسترسی برای بازرسان و خودداری از همکاری در تحقیقات آژانس، مشکل‌ساز بوده است و باعث ایجاد سوال‌هایی جدی درباره اینکه ایران در تلاش است چه چیزی را پنهان کند، می‌شود. حالا اگر این ادعا را به استقبال عبدا... بن خالد نماینده کشور عربستان در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از این قطعنامه اضافه کنید، متوجه می‌شوید که نوشتن و تصویب آن از کجا آب می‌خورد.
ایران، انتظار چنین قطعنامه‌ای را نداشت
برای بررسی و تحلیل این موضوع با دکتر رحمان قهرمان‌پور، پژوهشگر ارشد روابط بین‌الملل، گفتگو کرده‌ایم. او با بیان اینکه ایران انتظار چنین قطعنامه‌ای را نداشت، گفت: واکنش تند توئیتری آقای ظریف نشان می‌دهد که وزارت‌خارجه درظاهر انتظار چنین قطعنامه‌ای را ازسوی شورای حکام نداشته است. این قطعنامه به اندازه‌ای که فضای مجازی و جناح‌های سیاسی روی آن مانور می‌دهند، تند نیست، بلکه یک قطعنامه معمولی است. به بیان دیگر زمانی که کشور‌ها درمقابل خواست آژانس برای راستی‌آزمایی یا دسترسی‌ها مقاومت کنند، چنین قطعنامه‌ای صادر می‌شود.
قهرمان‌پور با اشاره به اینکه در این قطعنامه مکانیسم ماشه فعال نشده است، ادامه داد: عادی بودن این قطعنامه به معنای بی‌اهمیت بودن آن نیست، زیرا می‌تواند بسترساز صدور قطعنامه‌های تندتر در جلسه بعدی شورای حکام در شهریور و حتی استفاده از مکانیسم ماشه در قطعنامه‌های بعدی باشد.
به‌گفته این استاد دانشگاه، بخشی از واکنش تند وزارت‌خارجه ایران به‌علت جلوگیری از صدور قطعنامه شدیدتر در آینده است، زیرا اگر ایران بر موضع خود بماند، ممکن است در آینده قطعنامه تندتری صادر شود.
فشار برای خروج از برجام
او به سخنان کاظم غریب‌آبادی، سفیر و نماینده دائم کشورمان در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، اشاره و درباره این قطعنامه اظهار کرد: ایران فکر می‌کند که آمریکا، اسرائیل و عربستان قصد دارند یک راستی‌آزمایی معمولی را به مسئله سیاسی، تبدیل و ازطریق آژانس به ایران فشار وارد کنند.
قهرمان‌پور افزود: هدف از این فشار، اجبار ایران به خروج از برجام و به‌دنبال آن افزایش فشار‌ها بر کشورمان است. وی بیان کرد: از نظر فنی، موضوع مطرح‌شده ازسوی آژانس نه برای ایران مهم است و نه برای اروپایی‌ها، زیرا مربوط به گذشته است.
او با بیان اینکه موضع آژانس این نیست که اکنون در این دو سایت فعالیت هسته‌ای انجام می‌شود، ادامه داد: آژانس ادعا می‌کند در گذشته فعالیت‌هایی در این سایت‌ها انجام شده و حالا می‌خواهد بداند که دامنه فعالیت‌ها چه اندازه بوده است.
به‌گفته این تحلیلگر بین‌المللی، این فعالیت‌ها در گذشته، ذیل موضوع ابعاد نظامی احتمالی، با توافق ایران و آژانس در چارچوب برجام حل شده و شورای حکام نیز در همان زمان، آن را تایید کرده است.
قهرمان‌پور با بیان اینکه این اقدام آژانس به معنی نقض غرض است، افزود: آژانس، پرونده موضوعی را که کلیت آن در گذشته حل شده، بار دیگر باز کرده و به بیان دیگر زیر قول خود زده است، بنابراین ایران حق دارد در حسن نیت آژانس تردید کند و واکنش تند نشان دهد.