حکاکی دعای شرف‌الشمس؛ تلفیقی از هنر، عرفان و گردشگری

به گزارش شهرآرانیوز، آیین حکاکی شرف‌الشمس، یکی از رسوم کهن و معنوی در فرهنگ مذهبی مردم ایران، با برخورداری از جنبه‌های اعتقادی، هنری و آیینی، جایگاه ویژه‌ای در میان علاقه‌مندان به هنر‌های سنتی دارد. این آیین با قدمتی تاریخی و باور‌های ریشه‌دار مردمی، هرساله در نوزدهم فروردین‌ماه در مشهد مقدس برگزار می‌شود و امسال به عنوان یک رویداد رسمی گردشگری در سطح استان خراسان رضوی به ثبت رسید.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در گفت‌و‌گو با خبرنگار شهرآرانیوز در حاشیه این مراسم با اشاره به قدمت و اهمیت آیین حکاکی شرف‌الشمس در فرهنگ عمومی مردم، از ثبت این آیین به عنوان یک رویداد رسمی گردشگری در سطح استانی خبر داد.

محمداسماعیل اعتمادی، با بیان اینکه آیین حکاکی روی نگین انگشتر شرف‌الشمس همه‌ساله در روز نوزدهم فروردین در مشهد مقدس برگزار می‌شود، اظهار کرد: این مراسم دارای پیشینه‌ای دیرینه در باور‌های دینی و مذهبی مردم است؛ به‌گونه‌ای که برخی آن را منسوب به صدر اسلام و یا به حضرت امام علی (ع) نسبت می‌دهند. هرچند تحقیقات دقیق تاریخی در این زمینه انجام نشده، اما این باور به‌صورت گسترده‌ای در میان عموم مردم رواج دارد.

وی افزود: سنگ شرف‌الشمس، سنگی زردرنگ است که در باور مردم دارای خواص درمانی و معنوی فراوانی است. از جمله ویژگی‌هایی که به این سنگ نسبت داده می‌شود، دوری از چشم‌زخم، جذب انرژی‌های مثبت، ایجاد آرامش روحی و برکت در زندگی است. به همین دلیل، نگین شرف‌الشمس از دیرباز مورد توجه و استفاده مردم بوده است.

اعتمادی درباره وجه تمایز این آیین توضیح داد: در این مراسم، هنرمندان نگارگر و حکاک، با رعایت آداب و شرایط خاصی، اقدام به حکاکی دعا و حروف مقدس روی سنگ شرف‌الشمس می‌کنند. این آداب شامل مواردی، چون طهارت فرد حکاک، ایمان و اعتقاد قلبی او، پرهیز از تکرار نوشتن یک حرف و رعایت سکوت و تمرکز در هنگام انجام کار است. 

وی ادامه داد: همچنین برخی معتقدند که این حروف از حروف ابجد تشکیل شده‌اند و تعداد آنها سیزده حرف است؛ پنج حرف برگرفته از قرآن کریم و هشت حرف دیگر نیز از تورات و انجیل. در باور برخی، این شیوه حکاکی از دستورات شیخ بهایی نیز الهام گرفته شده است.

او در ادامه با اشاره به ثبت این مراسم گفت: در مردادماه سال گذشته، به پیشنهاد معاونت گردشگری اداره‌کل میراث‌فرهنگی خراسان رضوی، آیین حکاکی شرف‌الشمس به عنوان یک رویداد گردشگری به وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی معرفی شد و در همان ماه به عنوان یک رویداد استانی ثبت رسمی شد.

اعتمادی دلیل ثبت این آیین در مشهد را چنین عنوان کرد: به دلیل حضور بیشترین تعداد هنرمندان فعال در حوزه انگشترسازی، نقره‌کاری و حکاکی بر عقیق در شهر مشهد مقدس، این مراسم بیشترین گستره و تاثیرگذاری خود را در این شهر دارد. همچنین با ثبت این آیین، گامی مهم برای حفظ، تداوم و معرفی بهتر آن به علاقه‌مندان برداشته شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: برنامه‌ریزی ما بر این است که این آیین هرساله در همین روز، یعنی نوزدهم فروردین، و در مکان تاریخی و مذهبی مصلای مشهد برگزار شود. هدف از این اقدام، هم صیانت از میراث معنوی مردم و هم معرفی این رویداد به‌عنوان یک جاذبه فرهنگی و گردشگری به زائران و گردشگران داخلی و خارجی است.