معاون اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی: باید به موضوع فرونشست زمین در محدوده اماکن تاریخی استان توجه ویژه شود

به گزارش شهرآرانیوز، احسان زهره‌وندی، ۳۱ فروردین ۱۴۰۴، در نشست تخصصی خطرپذیری و توانمندسازی آثار تاریخی دربرابر زلزله در مشهد به‌مناسبت روز جهانی بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی در موزه بزرگ خراسان اظهار کرد: ۳۱ فروردین‌ماه، روز جهانی بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی است؛ روزی که ازسوی شورای بین‌المللی بنا‌ها و محوطه‌های تاریخی (ICOMOS) انتخاب شده و هر سال این شورا پیامی را به‌عنوان توضیح راهبردی اعلام می‌کند. این روز یادآوری می‌کند که قدر منابع و ثروت‌های فرهنگی را بدانیم و جامعه را مسئولیت‌پذیر کنیم.

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی گفت: اگر بخواهیم به سمت توسعه پایدار حرکت کنیم -یعنی توسعه با مدنظرقراردادن فاکتور‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی- یکی از راه‌های رسیدن به این هدف، حفاظت و نگهداری از این منابع و ثروت‌های فرهنگی ارزشمند است. آثار تاریخی، بخش عظیمی از زیربنای فرهنگی هر کشوری را تشکیل می‌دهند و بنا‌های تاریخی ایران نیز بازگوکننده‌ هویت ملی و فرهنگی کشور ما هستند.

وی بیان کرد: دلیل استفاده از واژه «ثروت فرهنگی» این است که آنچه ما به عنوان میراث فرهنگی تلقی می‌کنیم، صرفاً مربوط به گذشته نیست، بلکه حال و آینده را نیز دربرمی‌گیرد. شعار جهانی امسال، «میراث درمعرض خطر، بلایا و درگیری‌ها» و شعار ملی، «تاب‌آوری آثار تاریخی دربرابر بحران‌ها» است؛ بحران‌هایی مانند زلزله، سیل، فرونشست، توفان‌های نمکی، ریزگردها، درگیری‌ها و... است. در این جلسه، ما به موضوع خطرپذیری و مقاوم‌سازی بنا‌ها دربرابر زلزله پرداخته می‌شود.

زهره‌وندی ادامه داد: این رویداد جهانی به‌دنبال پاسخ به این پرسش‌هاست: راهکار‌های حفاظت از میراث فرهنگی دربرابر بحران‌ها و درگیری‌ها چیست؟ خوانش و بهره‌گیری از تجارب و دانش نهفته در میراث فرهنگی چگونه می‌تواند راه برون‌رفت از شرایط کنونی باشد؟ بنابراین، دو دیدگاه وجود دارد که شاید متفاوت باشند: یک دیدگاه به آینده و فناوری‌های نوین معطوف است و دیدگاه دیگر به دانش و آنچه در میراث تاریخی ما نهفته است - مانند قنات‌ها، آس‌باد‌ها و آب‌انبار‌ها - یعنی تمام عناصری که در بحران‌ها به کمک مردم این سرزمین آمده و دربرابر تمام این بحران‌ها تاب‌آوری داشته‌اند.

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی افزود: یکی دیگر از مسائل بسیار مهم که مدنظر است، موضوع فرونشست زمین است که به‌شدت در استان و کشور با آن درگیر هستیم. کاهش منابع آبی به کمتر از ۵۰ درصد و استفاده شدید از چاه‌ها باعث فرونشست زمین در استان، به‌‍ویژه در شهر‌هایی مانند نیشابور شده که آثار تاریخی بسیاری در آنجا وجود دارد و باید حتماً به آن توجه شود. من پیشاپیش اعلام می‌کنم که موضوع فرونشست زمین، موضوع بسیار مهمی در استان است و پیگیری می‌شود.

وی در ادامه به خلاصه گزارشی از فعالیت‌های معاونت پرداخت و گفت: تعداد آثار ثبتی در استان خراسان که توسط دفتر ثبت و تعیین حریم پیگیری می‌شود، ۲۲۶۶ اثر است. تعداد موزه‌های موجود در استان که توسط دفتر موزه‌ها پیگیری می‌شود، ۶۳ موزه است. خوشبختانه خراسان در بین سه استان اول کشور در زمینه ثبت میراث ملموس، ناملموس و طبیعی قرار گرفته است و وضعیت بسیار خوبی دارد.

وی عنوان کرد: همکارانم در دفتر ابنیه و محوطه‌های تاریخی سال گذشته ۱۰۳ پروژه انجام داده‌اند که با بهره‌گیری از مشارکت‌های مردمی و سایر دستگاه‌ها انجام شده و رقم بسیار خوبی است. هشت کاوش و گمانه‌زنی سال گذشته در استان انجام گرفت که دو مورد آن بسیار مهم بود و می‌تواند جایگاه خراسان را در موضوع باستان‌شناسی تغییر دهد. یک مورد آن مربوط به کاوش بازه هور بود و می‌تواند در مباحث تاریخی دوره اشکانی، جایگاه خراسان را ارتقا دهد.

زهره‌وندی ادامه داد: این پژوهش بسیار مهم در دوران‌های بین‌المللی هم چاپ و در دانشگاه‌های معتبر اروپا هم ارائه شد. یک مورد دیگر، محوطه کشف‌رود است که قدمت ۸۰۰ هزارساله برای آن در نظر گرفته شده است. در واقع، در هر کتاب باستان‌شناسی که نگاه کنید، حتماً از کشف‌رود نام برده شده است. حدود سی محوطه نوسنگی و پارینه‌سنگی توسط دکتر ایزدی شناسایی شد.

وی افزود: در واقع، پیرامون تپه سنگ‌بست، پرونده‌ای وجود دارد که هفت بار به ثبت رسیده است. پایگاه‌های ملی ما به هشت پایگاه ارتقا پیدا کرده‌اند. سنگ‌بست، یکی از معدودشهر‌های دوره غزنوی است که به پایگاه ملی اضافه شده است. پایگاه ملی سنگ‌بست، پروژه‌های دارای اهمیت وزارت میراث فرهنگی را دنبال می‌کند. پروژه دیگری که در حال انجام آن هستیم، این است که برای اولین‌بار، تمام آثار ثبتی استان، نقشه‌برداری شده و بانک اطلاعاتی آن تکمیل شده است که این می‌تواند کمک بسیار زیادی در پایش آثار تاریخی باشد.

ثبت جهانی برخی مساجد استان در دستورکار است

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی در پایان اظهار کرد: چند مسجد از استان برای ثبت در فهرست میراث جهانی انتخاب شده‌اند که باید توسط ارزیابان بررسی شوند؛ ازجمله مسجد جامع سوزن، مسجد سنگان، مسجد جامع گناباد و مسجد گوهرشاد که ما پیشنهاد آن را داده‌ایم و امیدواریم آستان قدس رضوی همکاری لازم را انجام دهد تا بتوانیم این چهار مسجد را هم در فهرست میراث جهانی به ثبت برسانیم.