با تکمیل آخرین فاز از عملیات اجرایی پروژه بزرگ جلوخان آرامگاه فردوسی، پنجشنبه ۱۹ تیر، سومین فاز از عملیات اجرایی آرامگاه فردوسی با همت مدیریت شهری مشهد به بهره برداری می‌رسد.
لیلی رحمانی/ شهرآرانیوز - با تکمیل آخرین فاز از عملیات اجرایی پروژه بزرگ جلوخان آرامگاه فردوسی، پنجشنبه این هفته، سومین فاز از عملیات اجرایی آرامگاه فردوسی با همت مدیریت شهری به بهره برداری می‌رسد.
سال ۹۲ بود که پس از دوره‌ای طولانی تلاش و پیگیری، منطقه منفصل توس به محدوده شهرداری مشهد پیوست. پس از این الحاق منطقه توس نیازمند مدیریت جدی تری بود تا بتوان بخشی از دغدغه‌های رهبر معظم انقلاب را بعداز ۱۷ سال، برطرف کرد. توس سال‌های سال بود که رنگ آبادانی به خود نگرفته بود و نگین توس یا آرامگاه فردوسی نیز جلوه و شکوهی درخور نام استاد مسلم سخن پارسی نداشت.
چندسال اقداماتی انجام گرفت، اما دامنه محرومیت‌ها بسیار زیاد و فردوسی نیازمند نگاهی تازه بود تا در شرق کشور جلوه بیشتری داشته باشد. شورای پنجم که بر سر کار آمد، در همان ابتدا، با تشکیل کمیسیون توسعه و عمران توس، مهم‌ترین پروژه پیش رو برای توس یعنی آبادانی جلوخان آرامگاه فردوسی را روی میز مدیریت شهری گذاشت تا این طرح در ۳ فاز اجرایی و عملیاتی شود.
خوشبختانه همت مدیریت شهری و همراهی دیگر دستگاه‌ها توانست در آستانه بیست و چهارمین سالگرد فرمان رهبری، تغییرات عمده‌ای را رقم بزند. علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، پیش‌تر و در مراسم افتتاح فاز ۲ و آغاز عملیات اجرایی فاز ۳ جلوخان آرامگاه فردوسی در این باره تأکید کرده بود که اگر نقاط اختلافی هست باید حل شود تا این مکان به محوطه‌ای مطلوب در مشهد تبدیل شود و مورد استفاده بهینه قرار بگیرد. در واقع پروژه جلوخان، طرحی است برای بازپیرایی فضای مغفول حریم آرامگاه فردوسی که می‌تواند تأثیر بسزایی در زمان حضور و اهمیت جایگاه این منطقه داشته باشد؛ پروژه‌ای که با پیگیری‌های شهرداری و شورای پنجم شهر و پس از امضای تفاهم نامه مشترکی از سوی شهردار سابق مشهد، رئیس شورای شهر مشهد و مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، در اردیبهشت سال ۹۷ آغاز شد.
از فاز اول تا آخرین فاز
فاز نخست این پروژه در مساحتی ۳.۲ هکتاری در ۲۶ آبان همان سال آغاز و در ۲۵ اردیبهشت سال بعد که مصادف با روز بزرگداشت فردوسی بود، افتتاح شد. هزینه احداث این فاز حدود ۱۰ میلیارد تومان بود. فاز دوم نیز در همین روز آغاز به کار کرد و در دومین روز شهریور سال ۹۸ در مساحت ۳.۷ هکتار و با بودجه ۱۶.۵ میلیارد تومان به بهره برداری رسید.
وعده‌ها درباره افتتاح سومین فاز نیز در موعد مقرر اجرا شد و این فاز با مساحت حدود ۴ هکتار و با داشتن پارکینگی با ظرفیت ۵۰۰خودرو، ایستگاه اتوبوس و تاکسی و با هزینه حدود ۱۲ میلیارد تومان در اسفند سال ۹۸ به پایان رسید، اما با توجه به نبود امکان اجرای مراسم افتتاحیه، جشن پایان این پروژه به تعویق افتاد و قرار است در روز ۱۹ تیر که مصادف با سالروز صدور فرمان تاریخی رهبری است، به بهره برداری برسد. این پروژه شامل ۱۱ هزار مترمربع سنگ فرش، ۷ هزار مترمربع فضای سبز، ۲ عدد آبنما و ۵ هزار مترمربع اصلاح هندسی مسیر سواره است.
هیبت جدید برای حکیم توس
پیش‌تر ابوالفضل مکرمی فر، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی، درباره پروژه جلوخان فردوسی گفته بود: این بازسازی هیبت و زیبایی را به توس باز می‌گرداند و نمای آرامگاه و شهر توس را بیش از گذشته به چشم خواهد آورد. همه این اقدامات و پروژه‌های ریز و درشت دیگری که در این محدوده د رحال اجراست، می‌تواند زمینه مناسبی برای ثبت جهانی محدوده فراهم کند؛ اتفاقی که در خور جایگاه این محدوده تاریخی است.
قصه توس نابسامان
خیلی دور نبود زمانی‌که گردشگران فراوان با اشتیاق، از گوشه‌وکنار ایران و بسیاری کشور‌های دیگر برای دیدن مقبره حکیم توس به مشهد می‌آمدند و با تصاویری ناامیدکننده مواجه می‌شدند. تا ۳، ۲ سال قبل، دست‌فروشان تا پشت در‌های ورودی آرامگاه حکیم توس هم راه یافته بودند. جاده مسیر رسیدن به آرامگاه فردوسی، جاده نامناسبی بود که علی‌رغم تجدید آسفالت، باز هم شکستگی و پستی و بلندی بسیار داشت و تنها با یک بارندگی ساده، مشکلات تردد خودرو‌ها چند‌برابر می‌شد. بیرون از آرامگاه فردوسی، زباله‌ها آن‌قدری بود که با وزش باد، آبروی میزبانی ما را هم مقابل گردشگران و مسافران نوروز و تابستان به باد می‌داد. گردشگران بسیاری بودند که طی سال‌های گذشته بار‌ها و بار‌ها از وضعیت نابسامان مقابل آرامگاه، انتقاد می‌کردند و این‌گونه میراث‌داری را در شأن معمار سخن پارسی نمی‌دانستند. پشت دیوار‌های آرامگاه فردوسی، محلی شده بود برای انباشت زباله و گاه حضور معتادان را به چشم می‌شد دید. این وضعیت نه‌تن‌ها برای مسافران و گردشگران، ملالی عمیق ایجاد کرده بود، که حتی ساکنان و همسایگان فردوسی را به گله از وضع موجود وا‌می‌داشت؛ همسایگان حکیم توس نیز بار‌ها به‌جز گله از مشکلاتشان برای نبودن طرح تفصیلی و بلاتکلیفی ساخت‌وسازها، از نابسامانی و نازیبایی آرامگاه فردوسی و ورودی این مقبره انتقاد می‌کردند. برخلاف آرامگاه بسیاری از شاعران بزرگ داخلی و خارجی، کمبود فضای سبز و نبود حس ورود به آرامگاه فردوسی که به‌طور طبیعی باید شکوهی وصف‌ناشدنی را در ذهن متبادر می‌کرد، شده بود یکی از مشکلات مداوم و همیشگی این آرامگاه.
ماندگاری بیشتر گردشگران در آرامگاه فردوسی
رئیس کمیسیون توسعه و عمران توس شورای شهر مشهد درباره اهمیت این پروژه به شهرآرا گفت: در گذشته، این محدوده، فضای مناسبی نداشت و غرق در گل و خاک بود. از طرفی سازمان میراث فرهنگی نیز بودجه لازم برای بازپیرایی این محدوده را نداشت، تا آنکه طرح‌ها برای احداث جلوخان، آماده و با همراهی سازمان میراث فرهنگی، فاز اجرایی پروژه در زمان شهردار فعلی مشهد کلید زده شد. مسعود ریاضی با بیان اینکه جلوخان فردوسی می‌تواند ۲ تا ۳ ساعت از زمان گردشگران را به خود اختصاص دهد، افزود: ورودی آرامگاه فردوسی در گذشته در شأن و جایگاه فردوسی نبود. از سوی دیگر با توجه به اینکه شهر تاریخی توس در زیر قسمت جلوخان واقع شده است، احداث سازه سنگین و حتی درختانی که ریشه‌های قطوری داشته باشند، در این بخش ممکن نبود و به همین دلیل سامان دهی فضا صورت گرفت و یک پارک در این فضا اجرا شد.
سامان دهی آرامگاه سرایندگان
به گفته ریاضی هر سه فاز به طور کامل احداث شده و تنها جزئیاتی شامل رواق‌های چوبی با هدف سایه اندازی بیشتر و نصب ۸ مجسمه در محدوده باقی مانده است که انجام خواهد شد. او با اشاره به وجود مقبره ۱۲ شاعر در مجموعه جلوخان بیان کرد: این محدوده شامل مقبره بزرگانی، چون عماد خراسانی و استاد قهرمان است که سامان دهی شده و «آرامگاه سرایندگان» نام گرفته است. پروژه‌های دیگری همچون اتصال کهن دژ به جلوخان نیز در این محدوده در حال اجراست.