بررسی‌های میدانی شهرآرا از احتمال افزایش مصرف پلاستیک از ترس بیماری کرونا توسط خانواده‌های ایرانی خبر می‌دهد
سعیده آل ابراهیم/ شهرآرانیوز؛ «کم‌کم داشتم خودم را عادت می‌دادم که کمتر از پلاستیک استفاده کنم؛ مثلا هربار که برای خرید نان یا خوراکی می‌رفتم، کیسه پارچه‌ای برمی‌داشتم یا هر روز پلاستیک ساندویچ صبحانه را که با خودم به محل کار می‌بردم، برمی‌گرداندم، آن را می‌شستم و دوباره روز بعد استفاده می‌کردم تااینکه سروکله کرونا پیدا شد. از آن روز همه‌چیز برعکس شد.» این‌ها صحبت‌های آرزو، خانمی است که در این روز‌های کرونایی مانند خیلی‌هایمان، بیش از اندازه سابق از پلاستیک استفاده می‌کند.
تازه داشت برایمان جامی‌افتاد که پلاستیک قاتلی ماندگار است که ذره ذره جان طبیعت را می‌گیرد. بالاخره گوش‌هایمان پر شده بود از این صحبت که تجزیه پلاستیک در طبیعت حداقل ۴۰۰ سال طول می‌کشد، اما کرونا مانند خیلی چیز‌های دیگر کاسه‌وکوزه‌مان را به‌هم ریخت. موجب شد هشتگِ «نه به پلاستیک» یادمان بماند، اما درعین‌حال با فرمان آن پیش نرویم. روایتی که می‌خوانید، شرح حال برخی از ماست در استفاده از پلاستیک در این روز‌های کرونایی.
آرزو می‌گوید: تا قبل از شروع ویروس کرونا، هرچیزی که از بیرون می‌خریدم، با پلاستیک داخل یخچال یا کابینت می‌گذاشتم، اما حالا همه را روی کاغذ می‌گذارم و پلاستیک آن‌ها را عوض کرده، دور می‌اندازم که مبادا پلاستیک‌ها آلوده به ویروس کرونا باشد، ضمن اینکه به مدت یک هفته خود و همسرم بیمار بودیم و در منزل دائم از ظروف و حتی قاشق و چنگال یک‌بارمصرف استفاده می‌کردیم و آن‌ها را دور می‌انداختیم تا خدای‌ناکرده بیماری به فرزندانمان سرایت نکند.
ویروس، نامرئی است و پلاستیک‌ها، آلوده
مریم، خانم دیگری است که در این مورد با او صحبت می‌کنیم. او از زمانی که ویروس کرونا شیوع پیدا کرده، خیلی محتاط شده است. حتما از ماسک استفاده می‌کند و اگر به خرید یا مکان عمومی برود، محال است دستکش را فراموش کند. به قول خودش، اوایل شیوع کرونا حتی موقع بیرون آمدن از خانه، تلفن همراهش را هم در کیسه فریزر می‌گذاشته که حالا به‌جای این کار، آن را ضدعفونی می‌کند.
او ادامه می‌دهد: در مدت شیوع کرونا، مصرف پلاستیک در خانواده ما افزایش یافته است؛ به این علت که ویروس نامرئی است و شاید پلاستیک‌ها آلوده باشد.
تمام پلاستیک‌ها را بازیافت می‌کنم
مریم می‌گوید: در حالت عادی پلاستیک‌هایی را که بعد از هربار خرید به‌جا می‌ماند، برای مصارف دیگری مانند کیسه زباله استفاده می‌کردم، اما حالا همه آن‌ها را بازیافت می‌کنیم؛ البته تا پیش از کرونا، مصرف طبیعی و به‌صرفه‌ای داشتیم و حتی گاهی از سبد خرید استفاده می‌کردیم. حالا به نظرم در این شرایطی که معلوم نیست تا کی طول بکشد، بهترین راهکار برای کاهش مصرف پلاستیک، جایگزین کردن سبد خرید و کیسه‌های پارچه‌ای است که به‌صرفه، قابل شست‌وشو و ضدعفونی کردن است، اما کمی زمان می‌برد. راهکار دیگری که شاید ساده به نظر برسد، این است که از کیسه‌های بزرگ پلاستیک برای زباله استفاده کنیم تا حجم بیشتری را در خود جای بدهد.
هفته‌ای ۳۰ عدد پلاستیک برای خرید‌های روزمره
شهرزاد، مخاطب دیگر ماست که معتقد است به‌دلیل شیوع کرونا، خودشان مصرف پلاستیک را بیشتر نکرده‌اند، اما هر زمان برای خرید به مغاز‌ه‌ای می‌روند، فروشنده حتی برای موادغذایی کم و کوچک نیز به آن‌ها پلاستیک می‌دهد و به قول خودش، با یک حساب سرانگشتی شاید هر هفته تعداد پلاستیک‌هایمان بعد از هر خرید، به ۳۰ عدد هم برسد.
او اضافه می‌کند: تقریبا برای همه‌مان اولین گزینه به‌منظور بسته‌بندی کردن مواد غذایی، پلاستیک فریزر بوده و به‌نوعی استفاده از آن عادت شده است. خودم همیشه سعی می‌کردم از پلاستیک‌های خرید حداقل بیشتر از یک‌بار استفاده کنم، اما حالا به‌خاطر کرونا و احتمال انتقال ویروس از این طریق، از پلاستیک‌ها استفاده نمی‌کنم. آن‌ها را یک‌جا جمع می‌کنم و در سطل بازیافت می‌اندازم.
استفاده میوه‌فروشی‌ها از پاکت‌های کاغذی
راهکاری که شهرزاد برای کاهش مصرف پلاستیک نه‌تن‌ها در روز‌های کرونایی بلکه برای تمام ایام سال پیشنهاد می‌کند، این است که به زمان قدیم برگردیم و از زنبیل، سبد یا کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنیم.
به‌گفته او، کیسه‌های پارچه‌ای قابل شست‌وشو هستند و با استفاده از آن‌ها، دل‌نگرانی برای ابتلا به ویروس کرونا از بین می‌رود.
او می‌گوید: برای فریز کردن موادغذایی نیز بهتر است ظروف مخصوص فریزر را جایگزین پلاستیک کنیم و همچنین در میوه‌فروشی‌ها، استفاده از پاکت‌های کاغذی به‌جای کیسه‌های پلاستیکی، باب شود.
فعلا چاره‌ای نیست
احمدی، مخاطب دیگری که نظرش را درباره افزایش مصرف پلاستیک در این ایام با ما درمیان می‌گذارد، معتقد است که در این روز‌های کرونایی نه‌تن‌ها مصرف پلاستیک بلکه مصرف آب نیز چندبرابر شده است. به نظر او، فعلا نمی‌شود راهکاری را جایگزین کرد، مگر اینکه پلاستیک‌ها را بعد از هربار خرید به‌طور کامل الکل زده، بعد از مدتی آن‌ها را در یخچال نگهدار‌ی کنیم.
مصرف پلاستیک را در دوره کرونا کم کردیم
خانواده زهره، برعکس همه کسانی که این روزها مصرف پلاستیک در خانواده‌شان بیشتر شده است، مصرف پلاستیک را کم کرده‌اند البته از ترس بیماری. او می‌گوید: قبل از شیوع ویروس کرونا، میزان مصرف پلاستیک در خانواده ما نیز مانند سایر افراد زیاد بود، اما در اوضاع بیماری این مصرف را به حداقل رساندیم؛ به این دلیل که ترجیح می‌دهیم از کیسه پارچه‌ای استفاده کنیم تا قابل شست‌وشو و ضدعفونی باشد.
فریده جزو کسانی است که علاوه‌بر افزایش مصرف پلاستیک در خانه‌شان، از این افزایش مصرف در محل کارش نیز برایمان می‌گوید. او ادامه می‌دهد: تمام خرید‌هایی را که برای خانه انجام می‌دهیم، بلافاصله به یک پلاستیک بزرگ‌تر انتقال می‌دهیم. علاوه‌بر این در دوران کرونا به‌خاطر احتمال انتقال ویروس، بیشتر مردم تمام خریدهایشان را از بین موادغذایی بسته‌بندی‌شده انتخاب می‌کنند که ما هم موادغذایی را به ظروف داخل خانه انتقال داده، بسته‌بندی‌های پلاستیکی را هم بازیافت می‌کنیم. تا پیش از این شاید هر یک یا دو ماه یک‌بار کیسه مربوط به بازیافت در خانه‌مان پر می‌شد، اما حالا این زمان به یک تا دو هفته، کاهش پیدا کرده است.
فریده می‌گوید: در محل کارم نیز خیلی‌وقت است که فنجان‌های چینی، جای خود را به لیوان‌های کاغذی داده‌اند و در سالن غذاخوری بعد از هربار غذا خوردن، کاور پلاستیکی روی میز دور انداخته می‌شود. متاسفانه بیشتر افراد مانند ما از ترس کرونا، بیش از اندازه از پلاستیک استفاده می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد شاید آمار دریافت پلاستیک خانواده‌ها تغییری پیدا نکرده، اما میزان دورریزی یا به‌اصطلاح پسماند آن، بیشتر از پیش شده است.
سالی ۱۹۲ کیسه پلاستیکی، در هر خانواده
چند روز پیش، کلیپی از لیلی رشیدی، بازیگر سینما، در یکی از شبکههای اجتماعی دست‌به‌دست شد که در آن برای تشویق افراد به استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای به‌جای کیسه‌های پلاستیکی، می‌گفت هفته‌ای دوبار به خرید می‌رود و اگر قرار باشد هربار دو کیسه پلاستیکی استفاده کند، با یک حساب سرانگشتی در ماه، ۱۶ و در سال، ۱۹۲ کیسه پلاستیکی بی‌مصرف استفاده کرده است. حالا حساب کنید اگر هر خانواده‌ای در کشور به این اندازه یا بیشتر پلاستیک مصرف کند، چه عدد عجیب و غریبی به‌دست می‌آید.
باید گفت بالاخره کرونا دیر یا زود تمام می‌شود، اما آثار مخربی که افزایش مصرف پلاستیک در طبیعت و زمینی که زیست ما بسته به آن است، می‌گذارد، در درازمدت گریبان‌گیر خودمان خواهد شد.
خریدهایمان را با پلاستیک همراه نکنیم
کارشناس مسئول آب‌وخاک اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی در همین زمینه به خبرنگار شهرآرا می‌گوید: با توجه به شرایطی که در کشور پیش آمده است، اولویت حفظ سلامت افراد است، اما این موضوع تناقضی با حفظ محیط‌زیست ندارد، فقط باید راهکار‌ها را بدانیم. یکی از موضوعات این روزها، استفاده از پلاستیک است که قطعا باید پروتکل‌های خاصی را که برایش تعریف شده است، رعایت کنیم.
مهدی نوروززاده ادامه می‌دهد: در بعضی موقعیت‌ها می‌توانیم از پلاستیک استفاده نکنیم. مردم فکر می‌کنند برای خرید نان یا موادغذایی دیگر اگر از کیسه پلاستیکی استفاده کنند، بهداشتی‌تر است، اما در واقعیت این‌طور نیست و می‌شود از کیسه پارچه‌ای که خودمان تهیه کرده‌ایم و از سلامت آن مطمئن هستیم، استفاده کنیم. اگر هم دغدغه سلامتی داریم، می‌توانیم آن را شست‌وشو دهیم.
وی می‌گوید: البته در این دوران، مردم، فروشندگان و خدمات‌دهندگان، باید شرایط را رعایت کنند و هرکدام به نوبه خود تولید پسماند را کاهش دهند. نوروززاده اظهار می‌کند: شهروندان قبلا در خرید‌های خود بیشتر از کالا‌هایی استفاده می‌کردند که بسته‌بندی پلاستیکی نداشت، اما حالا باید برای حفظ سلامتی خود از موادغذایی بسته‌بندی‌شده استفاده کنند. چاره‌ای هم نیست، اما حداقل کار این است که هر خریدی را با پلاستیک همراه نکنیم.
وی ادامه می‌دهد: مغازه‌ها به‌خصوص فروشگاه‌های زنجیره‌ای نباید به‌سمت استفاده از پلاستیک بروند. اگر امکان دارد، کیسه‌های پارچه‌ای را جایگزین کیسه پلاستیکی کنند یا تخفیفات خاصی به مشتریانی بدهند که از پلاستیک استفاده نمی‌کنند. فروشگاه‌ها باید به‌سمت استفاده از پلاستیک‌های زیست‌تخریب‌پذیر بروند، زیرا آن‌ها علاوه‌بر موضوع اقتصادی که دارند، مسئولیت اجتماعی نیز برعهده دارند.