۴ سال پس از اینکه هند و ایران توافقی برای احداث خط آهن بندر چابهار تا زاهدان هم‌راستا با مرز افغانستان امضا کردند، دولت ایران به علت تاخیر طرف هندی در تامین بودجه و آغاز پروژه، تصمیم گرفته است احداث این خط آهن را خودش انجام دهد.
به گزارش شهرآرانیوز به نقل از دِ هیندو، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی ایران هفته گذشته، ریل‌گذاری ۶۲۸ کیلومتری خط آهن چابهار-زاهدان را افتتاح کرد که قرار است با عبور از مرز افغانستان به زرنجان متصل شود.
به گفته مقامات، کل پروژه تا مارس ۲۰۲۲ تکمیل خواهد شد و خط اهن ایران بدون کمک هند و با استفاده از ۴۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی ایران ساخته خواهد شد.
این روزنامه هندی مدعی است این تحولات به دنبال نهایی شدن سند برنامه ۲۵ ساله جامع همکاری‌های ایران و چین به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار صورت گرفته است.
توافق سه جانبه
پروژه خط آهن میان شرکت راه آهن ایران و شرکت دولتی ساخت راه آهن هند مورد گفتگو قرار گرفته بود، بخشی از تعهد هند به توافق سه جانبه میان هند، ایران و افغانستان برای احداث یک مسیر جایگزین به افغانستان و آسیای میانه بود.
در جریان سفر نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند به تهران برای امضای توافق چابهار با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران و رئیس‌جمهور افغانستان، دو شرکت یادداشت تفاهمی با یکدیگر امضا کردند.
این یادداشت تفاهم احداث خط اهن چابهار-زاهدان بخشی از «کریدور ترانزیتی در توافق سه جانبه میان هند، ایران و افغانستان» بود. شرکت دولتی ساخت راه آهن هند (IRCON) متعهد شد تا تمامی خدمات از ساخت روبنا تا تامین مالی برای پروژه (حدود ۱.۶ میلیارد دلار) را فراهم کند.
با این حال، علی‌رغم بار‌ها بازدید مهندسان هندی و آماده سازی توسط شرکت راه آهن ایران، هند ظاهرا به علت نگرانی از تحریم‌های امریکا، هرگز کار را شروع نکرد.
مقامات هندی مدعی هستند امریکا معافیت تحریمی برای بندر چابهار و این خط اهن تا زاهدان فراهم کرد، اما یافتن تامین‌کننده تجهیزات و شرکا به علت نگرانی در مورد تحریم‌ها دشوار بود. هند اکنون واردات نفت از ایران را به صفر رسانده است.
این مقام هندی در پاسخ به این پرسش که آیا یادداشت تفاهم با شرکت دولتی ساخت راه آهن هند لغو شده و اکنون پروژه بدون این شرکت شده است، گفت هند هنوز می‌تواند در زمان دیگری به آن بپیوندد.
همکاری راهبردی ایران و چین
به نوشته این گزارش، آنچه موضوع را پیچیده می‌کند این است که ایران و چین در حال نهایی کردن همکاری راهبردی ۲۵ ساله هستند که شامل مشارکت چین یک پالایشگاه نفت در منطقه آزاد چابهار و احتمالا نقش بیشتر این کشور در این بندر خواهد بود.
مقامات ایران گزارشی مبنی بر اینکه بندر چابهار جایی که هند در آن حضور دارد، را به چینی‌ها اجاره داده شود، رد می‌کنند. با این حال، ایران سال گذشته یک همکاری میان بندر گوادر که چین در آن فعال است با بندر چابهار مطرح و همچنین منافعی در بندر جاسک در ۳۵۰ کیلومتری بندر چابهار و در منطقه آزاد چابهار پیشنهاد کرده است.
سفیر پیشین هند در ایران گفت هر کدام از این احتمالات که به روابط راهبردی ایران و هند و استفاده از بندر چابهار تجاوز کند، باید به دقت از سوی دهلی نو رصد شود.
وی هشدار داد: «جاسک در غرب چابهار و در نزدیکی تنگه هرمز است؛ بنابراین چین کنترل خود را در امتداد سواحل پاکستان و ایران گسترش می‌دهد.»
منبع: فصل تجارت