سهم مشهد از مالیات بر ارزش افزوده، همچنان ناچیز

به گزارش شهرآرانیوز؛ وضعیت اقتصادی کشور در سال‌های اخیر به سمتی رفته است که تأمین منابع مالی، به‌ویژه منابع پایدار، برای اجرای پروژه‌های شهری و اداره‌کردن شهر در سه‌چهار سال گذشته و البته پس از تصویب قانون درآمد‌های پایدار و بسته‌شدن برخی راه‌های درآمدی، به دغدغه اصلی مدیران شهری تبدیل شده است.

مالیات بر ارزش افزوده یکی از همین منابع درآمدی پایدار برای شهرداری‌هاست که پرداخت آن از حدود پانزده سال پیش آغاز شده است و از منابع مهم تأمین مالی برای کلان‌شهر‌ها به شمار می‌رود، تا آنجا که تهران تقریبا از محل این منبع حقوق کارکنانش را پرداخت می‌کند و تقریبا ۲۰ درصد از درآمد‌های شهرداری اصفهان هم با مالیات بر ارزش افزوده تأمین می‌شود. 

این درحالی است که مشهد، دومین کلان‌شهر ایران، با حدود ۴ میلیون نفر جمعیت و سالانه ۳۰ میلیون زائر، یکی از کمترین دریافتی‌ها از محل ارزش افزوده را دارد و در دو سال گذشته فقط ۱۵ درصد از درآمد شهرداری از این محل تأمین شده و سال ۱۴۰۳ بیش از ۳ هزارمیلیارد تومان به شهرداری مشهد پرداخت شده است، درحالی که تهران حدود ۱۰ برابر و اصفهان نزدیک به دو برابر شهر مشهد دریافتی داشته‌اند!

۵۷ درصد درآمد شهرداری مشهد غیرساختمانی است

شهرداری برای انجام وظایف و اجرای پروژه‌های مختلف در شهر، به تأمین منابع مالی نیاز دارد. این منابع از محل درآمد‌های پایدار و ناپایدار مدیریت‌شهری تأمین می‌شود. این مسئله در سه‌چهار سال گذشته و با تصویب قانون درآمد‌های پایدار توسط مجلس شورای اسلامی، افزایش سهم درآمد‌های پایدار و تعریف سرفصل‌های درآمدی جدید به چالش جدید شهرداری‌ها تبدیل شده است.

بخش اصلی منابع مالی لازم از طریق درآمد‌های عمومی مثل عوارض عمومی، نوسازی، خودرو، پروانه‌های ساختمانی، یارانه و کمک‌های اهدایی دولت، بهای خدمات مدیریت پسماند، خودیاری و کمک شهروندان و از همه مهم‌تر مالیات بر ارزش افزوده تأمین می‌شود و براساس آلبوم بودجه سال ۱۴۰۴ شهرداری مشهد، ۵۷ درصد از درآمد‌های عمومی شهرداری پایدار و غیرساختمانی است.

از ۷۰ هزارمیلیارد تومان درآمد شهرداری در بودجه ۱۴۰۴، نزدیک به ۴۲ درصد، یعنی ۳۰ هزارمیلیارد تومان، باید از طریق درآمد‌های عمومی تأمین شود که سهم عوارض در این میان بیشتر از دیگرموارد درآمدی است و ۲۲ هزارمیلیارد تومان، معادل ۷۲ درصد، از درآمد‌های عمومی شهرداری به عوارض اختصاص دارد.

فقط ۱۶ درصد!

کمک‌های دولت در مترو و اتوبوس، عوارض نوسازی، عوارض سالیانه خودرو، درآمد سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری بخشی از درآمد‌های غیرساختمانی شهرداری مشهد است، اما چیزی که در میان این مدل از درآمد‌ها بیشتر از هر چیز دیگری برای شهرداری‌ها، به‌ویژه کلان‌شهرها، مهم است و روی آن حساب باز می‌کنند، مالیات بر ارزش افزوده است.

در سال ۱۴۰۳ سهم ارزش افزوده در بودجه شهرداری مشهد فقط ۱۶ درصد بود و دولت سرانه ۱۰۲۹ تومانی را برای شهر ۴ میلیون‌نفری مشهد در نظر گرفته بود و درمجموع ۳۵۶۴ میلیارد تومان به شهرداری مشهد پرداخت شد.

تهران ۱۰ برابر و اصفهان ۲ برابر مشهد

این اعداد و ارقام نشان می‌دهد که کلان‌شهر‌های دیگر دریافتی‌هایی به‌مراتب بیشتر از مشهد دارند و البته در سال‌های گذشته پیگیری‌هایی از مجلس و دولت برای افزایش سهم مشهد از مالیات بر ارزش افزوده انجام و جلسات مشترکی هم میان مدیریت‌شهری و تصمیم‌گیران برگزار شد، اما هنوز مشهد سهم ناچیزی از ارزش افزوده دارد.

کل بودجه سال ۱۴۰۴ شهرداری تهران ۲۲۵ هزارمیلیارد تومان است که ۱۶ درصد از این بودجه براساس مصوبه شورای اسلامی شهر باید از طریق مالیات بر ارزش افزوده تأمین شود و آن‌طور که شهرداری تهران اعلام کرده، آنها امسال قرار است تا ۳۸ هزارمیلیارد تومان ارزش افزوده دریافت کنند که تقریبا ۱۰ برابر کل عددی است که قرار است به مشهد اختصاص پیدا کند.

اوضاع شهرداری اصفهان هم در ارزش افزوده بهتر از مشهد است؛ شهرداری این شهر تقریبا ۲ میلیون‌نفری در سال ۱۴۰۴ و طبق آلبوم بودجه، باید ۲۲ هزارمیلیارد تومان درآمد داشته باشد که ۷ هزارمیلیارد تومان آن از محل مالیات بر ارزش افزوده تأمین خواهد شد و جالب اینجاست که پس از فروش تراکم و عوارض ساختمانی، بیشترین درآمد شهرداری اصفهان از محل ارزش افزوده است.

راهی برای تأمین درآمد پایدار

مالیات بر ارزش افزوده قانونی است که پس از کش‌وقوس‌های فراوان و حدود ۲۲ سال مسکوت‌ماندن در سال ۱۳۸۷ تصویب و اجرایی شد. براساس قانون این مالیات به‌جز کالا‌های اساسی مثل نان، گوشت، لبنیات، برنج، حبوبات، کالا‌های کشاورزی، کالا‌های فرهنگی، کالا‌های پزشکی و... به دیگرکالا‌ها تعلق می‌گیرد و مصرف‌کننده نهایی باید ۱۰ درصد از ارزشی را که به آن کالا اضافه شده است، پرداخت کند.

یعنی اگر هزینه تولید یک کالا برای تولیدکننده ۱۰۰ تومان بوده است و با اضافه‌کردن ارزش تولید این کالا در بازار ۱۵۰ تومان عرضه می‌شود، مصرف‌کننده باید ۱۰ درصد این ۵۰ تومان را پرداخت کند. دولت و مجلس از ابتدای تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده، نیم‌نگاهی به تأمین درآمد پایدار برای شهرداری‌ها از طریق این قانون داشتند و برای همین هم قرار شد تا ۴ درصد از ۱۰ درصد ارزش افزوده دریافتی با شاخص‌هایی مثل میزان جمعیت و... به شهرداری‌ها داده شود. 

آن‌طور که سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرده، پارسال ۶۹۰ هزارمیلیارد تومان مالیات بر ارزش افزوده در کل کشور وصول شده که ۱۸۵ هزارمیلیارد تومان از آن به حساب شهرداری‌ها و دهیاری‌ها واریز شده و در خراسان‌رضوی هم این عدد در یازده ماه سال گذشته ۷۴ هزارو ۱۴۳ میلیارد ریال بوده است.