مسئولیت در برابر مواهب دنیوی؛ بروز زندگی ایمانی

امروز کشور درگیر بحران‌هایی در حوزه زیست‌محیطی و اجتماعی است؛ بحران‌هایی مثل کمبود آب و قطعی مکرر آن، قطعی برق و افزایش آلودگی هوا، که همه اینها زندگی مردم را به‌شدت تحت‌تأثیر خود قرار داده است. این مشکلات برخلاف نظر بسیاری از افراد جامعه، تنها نتیجه ضعف‌های مدیریتی نیست، بلکه بسیاری از اوقات معلول نگاه ما به مواهب الهی و رفتار‌های ناپایدارمان با منابع طبیعی است. بازگشت به آموزه‌های اهل‌بیت (ع) که چراغ راهبری و حکمت عملی در این زمینه‌اند، حیاتی‌تر از همیشه است.

از زبان امام صادق (ع) می‌شنویم: «اِزرَعُوا و اغرِسُوا وَا... ما عَمِلَ النّاسُ عَمَلاً أَجَلَّ و لا أَطیبَ مِنه؛ بکارید و درخت بکارید؛ به خدا سوگند عملی برتر و پاک‌تر از این نزد مردم نیست.»

این کلام گران‌بها، نه‌فقط ترغیب به کشاورزی است، بلکه پیامی عمیق درباره اهمیت تلاش برای آبادانی زمین و حفظ منابع طبیعی است؛ امری که در بحران‌های امروز، می‌تواند راه‌حلی نجات‌بخش باشد.

همچنین ایشان فرموده‌اند: «لا تَطیبُ السُّکنی إلّا بثَلاثٍ: الهَواءِ الطَّیِّبِ وَ الماءِ الغَزیرِ العَذبِ و الأَرضِ الخَوّارَه؛ زندگی جز با سه چیز خوش نمی‌شود: هوای پاک، آب فراوان گوارا و زمین نرم و قابل‌کشت.»

این سه عنصر اصلی، پایه‌های حیاتی یک زیست سالم است که اگر نباشد، قطعا آرامش و سلامت جامعه نیز مختل می‌شود.

در مقابل، هشدار اهل‌بیت (ع) درباره نابودی منابع طبیعی نیز روشن و صریح بیان شده است: «لا تَقْطَعُوا الثِّمَارَ فَیَبْعَثَ ا... عَلَیْکُم العَذَابَ صُبًّا؛ درختان میوه‌دار را قطع نکنید که خداوند بر شما عذابی پی‌درپی خواهد فرستاد.»

قطع بی‌رویه و نابودی منابع طبیعی نه‌تنها به طبیعت آسیب می‌زند، بلکه نشانه بی‌توجهی به دستورات الهی و منجر به پیامد‌های سنگین و عذاب الهی است.

پیامبر خدا (ص) نیز فرموده‌اند: «ما مِن رَجُلٍ یَغرِسُ غَرساً إِلّا کَتَبَ ا... لَهُ مِنَ الأجرِ قَدْرَ ما یَخْرُجُ مِن ثَمَرِ ذلِکَ الغَرسِ؛ هرکه نهالی بکارد، خداوند به اندازه میوه‌های آن، پاداش برای او می‌نویسد.»

این روایت گواهی است بر جایگاه ویژه حفظ و گسترش منابع طبیعی که بخشی از عبادات و کسب رضایت خداوند محسوب می‌شود.

امام علی (ع) نیز در روایتی تکان‌دهنده، مسئولیت همگان را دربرابر همه مخلوقات حتی دربرابر محیط اطراف و شهر و دیار ما یادآوری کرده و فرموده‌اند: «اتَّقُوا ا... فِی عِبَادِهِ وَ بِلَادِهِ فَإِنَّکُمْ مَسْؤُولُونَ حَتَّى عَنِ ٱلْبِقَاعِ وَ الْبَهَائِمِ؛ تقوای خدا را درباره بندگان و سرزمین‌های او رعایت کنید که شما حتی درباره زمین‌ها و حیوانات مسئولید.»

این سخن، مسئله حفاظت از محیط‌زیست را علاوه بر یک وظیفه انسانی، به امری مرتبط با تقوا و مراقبت الهی، بدل می‌سازد. امروز که کشور ما با کاهش منابع آبی، قطعی برق و آلودگی هوای گسترده مواجه است، این آموزه‌های بنیادین به ما یادآوری می‌کنند که: مصرف بهینه و مدیریت خردمندانه منابع، کاشت و نگهداری درختان، حفظ کیفیت آب و هوا و تلاش در جهت عواملی که مرتبط با اعمال ماست، جلوگیری از آلودگی‌ها و خشونت در برابر طبیعت، نه‌فقط رفتاری اخلاقی و اجتماعی بلکه عبادتی است که رضایت خدا را درپی دارد و سلامت جامعه را تضمین می‌کند.

بنابراین، حفظ طبیعت، امانتی الهی است که خداوند بر دوش ما نهاده است و غفلت از آن نه‌تنها زیان مادی دارد، بلکه فاصله گرفتن از مسیر دین‌داری و عبادت حقیقی به شمار می‌آید. هر مسلمان و هر ایرانی دلسوز باید بداند که پاسداری از این امانت مقدس، کلید نجات و تضمین زندگی پاک برای خود و نسل آینده است.