«بیشتر روز بیکارم.» این حکایت فاطمه نه‌ساله و بسیاری از کودکان و نوجوانانی است که امسال، تابستانی پر از بی‌حوصلگی را در چهاردیواری خانه، تجربه می‌کنند. خیز کرونا و اعمال محدودیت‌های مجدد، خوشی‌های هرساله مثل رفتن به شهربازی، مهمانی، خرید، کلاس تابستانی و سفر را تقریبا به‌طور کامل از آن‌ها گرفته است.
فرزانه شهامت/ شهرآرانیوز - «بیشتر روز بیکارم.» این حکایت فاطمه نه‌ساله و بسیاری از کودکان و نوجوانانی است که امسال، تابستانی پر از بی‌حوصلگی را در چهاردیواری خانه، تجربه می‌کنند. خیز کرونا و اعمال محدودیت‌های مجدد، خوشی‌های هرساله مثل رفتن به شهربازی، مهمانی، خرید، کلاس تابستانی و سفر را تقریبا به‌طور کامل از آن‌ها گرفته است.
مادر فاطمه می‌گوید تمام تلاشش را برای سرگرم کردن تک‌فرزندش انجام می‌دهد؛ مثلا به او بافتنی یاد داده است. کتاب خودآموز خوش‌نویسی هم تهیه کرده است، با این حال تمام این ابتکار‌ها فقط بخشی از روز را پر می‌کند و همچنان، با معضل بیکاری فرزندش و زیاده‌روی او در تماشای تلویزیون، مواجه است.
همه‌چیز تعطیل است؟
این شهروند که مایل به بیان نام خود نیست، در تماس با ما، گله‌اش را از آنچه بی‌برنامگی آموزش‌وپرورش در فصل تابستان می‌خواند، این‌طور بیان می‌کند: در شبکه شاد، آگهی شروع برنامه‌های تابستانی آموزش‌وپرورش را دیدم. عنوان‌های جذابی داشت؛ مثل مهارت‌های هویتی، فرهنگی، حرفه‌ای و اشتغال‌زایی. خوشحال شدم. با مدرسه دخترم که دولتی و در ناحیه ۲ آموزش‌وپرورش است، تماس گرفتم و با معاون مدیر صحبت کردم. از کلاس‌های مجازی اوقات فراغت پرسیدم و راهنمایی خواستم. خانم معاون گفت: «قرار است برای بچه‌هایی که درسشان ضعیف است، کلاس جبرانی بگذاریم»؛ فقط همین. راستش تمام ارتباط مدرسه با اولیا بعد از تمام شدن امتحانات خرداد، در حد پیام مدیر مدرسه بود که خبر برگزاری کلاس‌های حضوری انجمن خوش‌نویسان را داد.
یکی دیگر از والدین دانش‌آموزان وقتی از موضوع گزارشمان مطلع می‌شود، وای کشداری می‌گوید و با بیان اینکه از شیطنت‌های «مهدی» در خانه عصبی شده است، اضافه می‌کند: پسرم، سیزده‌ساله است و در مدرسه‌ای غیرانتفاعی در ناحیه ۶ آموزش‌وپرورش درس می‌خواند. امروز هم به مدرسه‌اش سر زدم و روی تابلو‌های اعلانات را نگاه کردم. سایت مدرسه را هم دیدم. هیچ خبری نبود. هر سال از اواسط خرداد، برنامه‌های کلاس‌های اوقات‌فراغت اطلاع‌رسانی می‌شد، اما امسال انگار همه‌چیز تعطیل است و دانش‌آموزان کاملا رها شده‌اند.
این مادر پیگیری‌هایی را که تا الان انجام داده است، این‌طور فهرست می‌کند: «به بهانه تغییر مدرسه پسرم در سال تحصیلی جدید، کانال‌ها و سایت‌های چند تا از مدارس برند مشهد را نگاه کردم. در هیچ‌کدام اطلاعیه‌ای برای برنامه‌های اوقات فراغت ندیدم. به یکی از مدارس شاهد که در نزدیکی منزلمان است، زنگ زدم. معاون مدرسه گفت «آموزش‌وپرورش به ما اعلام کرده است کلاس‌هایی تابستانه هست، اما آن‌ها جدی نگفتند. ما هم جدی نگرفتیم.»
به یکی از کانون‌های فرهنگی‌تربیتی تلفن زدم. مسئولش گفت ظرفیت برگزاری کلاس داریم، اما والدین و مدارس همراهی نکرده‌اند. وقتی پرسیدم چطور اطلاع‌رسانی کردید که من به‌عنوان، ولی دانش‌آموز خبر ندارم، تلویحا گفت که کرونا برای کسی دل‌ودماغ نگذاشته است. آخر این هم شد جواب؟»
وقتی می‌پرسم پس چطور وقت فرزندتان را پر می‌کنید، این مادر جواب می‌دهد: فرزندم کار مفید چندانی انجام نمی‌دهد. در مسجد نزدیک خانه‌مان، هفته‌ای یک‌بار به کلاس عقیدتی می‌رود. وادارش کردم زبان انگلیسی‌اش را هم مرور کند. گاهی هم کتاب می‌خواند.
اولیای زینب پانزده‌ساله و شایان سیزده‌ساله که در دو نقطه مختلف شهر، با سطح برخورداری و امکانات متفاوت زندگی می‌کنند، نیز مشابه همین گله‌ها را طی پیامک‌هایی با ما درمیان می‌گذارند. در حرف‌هایشان نکات مشترک دیگری هم هست؛ مثلا اینکه چند ماه پیگیری تکالیف مدرسه با گوشی، بچه‌ها را به فضای مجازی عادت داده و کنترلشان را سخت کرده است. دیگر اینکه آموزش‌وپرورش و دیگر نهاد‌های متولیِ برنامه‌ریزی اوقات‌فراغت، در تابستان امسال عملا والدین را تنها گذاشته‌اند.
تماس ما با یکی دیگر از کانون‌های فرهنگی‌تربیتی شهر، با پاسخ‌گویی مطلوب و ارائه برنامه‌های پذیرفتنی ازسوی مدیر مربوط همراه بود، اما وقتی از کلاس‌های مجازی پرسیدیم، جمله‌ای تامل‌برانگیز شنیدیم. انگار نه انگار که یک ماه از آغاز فصل تابستان می‌گذرد: «داده‌ایم تراکت چاپ کنند، هنوز آماده نشده است.»
جذب ۴ درصد از دانش‌آموزان
«تعدد دستگاه‌های متولی اوقات فراغت»؛ شاید همین موضوع باعث شده است سامان‌دهی میلیون‌هاساعت وقت فراغت دانش‌آموزان استان، در فرصت طلایی تابستان امسال، در حد انتظار نباشد. کرونا هرچند باعث ایجاد محدودیت در برگزاری دوره‌های حضوری شده است، با توجه به گذشت چند ماه از ابتلای کل کشور به این بیماری و هشدار کارشناسان درباره استمرار حضور این ویروس، متولیان فرصت کافی برای برنامه‌ریزی داشته‌اند.
کارشناس مسئول اوقات‌فراغت اداره‌کل آموزش‌وپرورش خراسان رضوی، در گفتگو با شهرآرانیوز از ۱۱۰۰ پایگاه اوقات فراغت در استان و استقرار ۴۰ درصد از این تعداد در مشهد می‌گوید. علی‌اکبر زرقامی درحالی از والدین می‌خواهد برای کسب اطلاعات درباره این پایگاه‌ها با مدارس تماس بگیرند که براساس گفته‌های تعدادی از والدین، مدارس در این‌باره اطلاعی ندارند.
به گفته این مقام مسئول، با استناد به آمار هفته دوم تیر، حدود ۵۰ هزار دانش‌آموز استان در کلاس‌های اوقات‌فراغت مراکز زیرمجموعه این اداره‌کل شرکت کرده‌اند که کمتر از ۴ درصد از جمعیت یک‌میلیون و ۳۰۰ هزار نفری دانش‌آموزان خراسان رضوی را شامل می‌شود.
او با اشاره به جمعیت ۱۰۰ هزار نفری‌ای که پارسال جذب طرح اوقات فراغت تابستان استان شدند، اضافه می‌کند: به‌طور طبیعی کیفیت برگزاری کلاس‌ها به‌صورت مجازی با حضوری تفاوت دارد و این موضوع در کاهش استقبال خانواده‌ها موثر بوده است. مقایسه کشوری نشان می‌دهد که خراسان رضوی از نظر میزان استقبال، وضعیت بهتری از دیگر استان‌ها دارد. پیش‌بینی می‌کنیم امسال تا پایان کلاس‌ها در هفته اول شهریور، حدود ۷۵ هزار نفر جذب شوند.
زرقامی با تاکید بر اینکه کلاس‌ها به‌صورت مجازی و در بستر شبکه شاد برگزار می‌شود، در پاسخ به تمهیدات احتمالی برای والدینی که برای استفاده از این بستر با مشکل مواجهند، می‌گوید: تا الان گزارشی درباره مشکل دسترسی متقاضیان نداشته‌ایم.
او با اذعان به تغییر نکردن عناوین دوره‌های آموزشی نسبت‌به پارسال، بیشتر بار خلاقیت در دوره‌ها را بر دوش مربیان می‌داند و درمورد هزینه برگزاری کلاس‌ها می‌گوید: شهریه کلاس‌ها براساس مصوبه شورای آموزش‌وپرورش شهرستان و آیین‌نامه مالی پایگاه اوقات فراغت، تعیین می‌شود. در برخی پایگاه‌ها با پیشنهاد مربیان، کلاس‌ها به‌صورت رایگان یا با نصف بهای پارسال برگزار می‌شود.
به گفته وی، شهرستان‌هایی که وضعیتشان از نظر شیوع کرونا سفید شود، با تایید شورای آموزش‌وپرورش و ستاد کرونای شهرستان اجازه دارند ۲۰ درصد تعداد جلسات را در پایان دوره به‌صورت حضوری برگزار کنند.
کلاس‌هایمان ارزان است
تاخیر در اجرای تابستانه اوقات‌فراغت، در برنامه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان نیز مشاهده می‌شود. مدیرکل کانون، این تاخیر را ناشی از شیوع موج دوم کرونا می‌داند و می‌گوید: برداشت ما این بود که کرونا می‌رود. خودمان را برای آغاز دوره‌های حضوری از ابتدای تیر آماده کرده بودیم، ولی شیوع مجدد کرونا، کارهایمان را به تاخیر انداخت. درحال تهیه تیزر اطلاع‌رسانی هستیم.
ابراهیم زره‌ساز با اشاره به فعالیت‌های مجازی ۴۰ مرکز کانون در استان اضافه می‌کند: در موج اول بیماری، مربیان کانون، اعضا را به گروه‌هایشان در واتس‌آپ و تلگرام اضافه کردند و با تهیه چندهزار کلیپ، به بچه‌ها آموزش دادند. سپس از آن‌ها خواستند که نمونه کارهایشان را بفرستند. از این تجربه استفاده کردیم و دوره‌های تابستان را در فضای اسکای‌روم برگزار کردیم. کار با آن ساده‌تر از شبکه‌های اجتماعی است، نیازی به نصب برنامه نیست و ارتباط بچه‌ها با استاد، زنده و تصویری است.
او درمورد هزینه کلاس‌ها آن‌هم در شرایطی که کرونا، اقتصاد خانواده‌ها را دچار چالش کرده است، می‌گوید: هزینه برخی دوره‌های تخصصی کانون با استادان مجرب و شناخته‌شده، در حد ۳۰ هزار تومان و کمتر تعیین شده است تا کودکان و نوجوانان بیشتری جذب شوند. این مبلغ هم برای اینکه کلاس‌ها جدی گرفته شود، اخذ می‌شود. عضویت یک‌ساله در کانون با انواع خدمات ارائه‌شده، فقط ۱۵ هزار تومان هزینه دارد.
زره‌ساز در پاسخ به این سوال که محتوای دوره‌ها متناسب با شیوع کرونا، چه تغییری کرده است، می‌گوید: قبول داریم که جریان زندگی با کرونا تغییر کرده است. برای والدین و فرزندان، در دوره‌ای با عنوان «حال خوش زندگی»، مباحث آموزشی در نظر گرفتیم تا بدانند چطور با مشکلات ناشی از کرونا کنار بیایند.
به گفته وی، تعداد آثار داخلی و خارجی دریافت‌شده در مسابقه نقاشی بین‌المللی «دست‌های پاک» با موضوع کرونا به دبیری خراسان رضوی به بیش از ۵ هزار اثر رسیده است و تا پایان مرداد، همچنان فرصت دارد.
تعداد کسانی که جذب کلاس‌های تابستانه کانون در استان شده‌اند، سوال دیگری است که پاسخ به آن را به پایان تیر و اتمام فرایند ثبت‌نام موکول می‌کند.
افت ۳۰ درصدی آموزش‌های فنی‌وحرفه‌ای
نخستین ماه تابستان به انتهای خود نزدیک می‌شود و متولیان اوقات فراغت، همچنان درحال برگزاری جلسات هماهنگی و برنامه‌ریزی هستند. آن‌طور که مدیرکل فنی‌وحرفه‌ای خراسان رضوی می‌گوید، در هفته سوم تیر، جلسه‌ای در سطح مدیران آموزش‌وپرورش استان با این اداره‌کل، برگزار و پیشنهاد شد ظرف یک هفته، تفاهم‌نامه همکاری در زمینه اوقات فراغت، منعقد شود و محتوا‌های آموزشی تولیدشده با شبکه شاد در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد.
افشین رحیمی با تقسیم مراکز تحت پوشش این اداره‌کل به دو مرکز دولتی و خصوصی، درمورد تاثیر کرونا بر آموزش‌های این مراکز، می‌گوید: میزان آموزش‌های ارائه‌شده در چهار ماهه نخست پارسال، ۴۴ هزار و ۱۷۷ نفر-دوره بود که به دلیل شیوع کرونا با کاهش ۳۰ درصدی به ۳۰ هزار و ۹۴۶ نفر-دوره رسیده است.
به گفته وی بخش دولتی، مجری برگزاری دوره‌های تخصصی مهارت‌افزایی و طولانی‌مدت مثلا هجده‌ماهه است. این دوره‌های رایگان، به دلیل کرونا تعطیل نشده‌اند و فعلا به‌صورت مجازی برگزار می‌شوند.
مدیرکل فنی‌وحرفه‌ای استان ادامه می‌دهد: بیشتر مخاطبان برنامه‌های تابستانه اوقات فراغت، دانش‌آموزان هستند و بخش خصوصی، آموزش آن‌ها را برعهده دارد. با وجود مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا، ثبت‌نام در آموزشگاه‌های فنی‌وحرفه‌ای آزاد استان از ۳۱ تیر تا ۶ مرداد مصادف با هفته ملی مهارت، با ۳۰ درصد تخفیف انجام می‌شود.
رحیمی با اشاره به راه‌اندازی سامانه «آموزش مجازی آموزشگاه‌های فنی‌وحرفه‌ای آزاد خراسان رضوی»، از مردم می‌خواهد که برای آگاهی از فهرست و نشانی آموزشگاه‌های دارای تخفیف و رشته‌های ارائه‌شده، به سامانه v-skill.ir مراجعه کنند.