زیارت، آغازی برای مسئولیت‌پذیری اجتماعی

زیارت امام رضا (ع)، برای بسیاری از ما، خاطره‌ای تکرارنشدنی از آرامش و معنویت است. در این سفر، دل‌ها به ضریح گره می‌خورد و زبان‌ها به دعا و مناجات باز می‌شود؛ اما در میان انبوه احساسات زائرانه، حقیقتی هست که اگر نادیده گرفته شود، سفر ما ناقص خواهد ماند و آن، نگاه معرفتی و مسئولیت‌آفرین به زیارت است. محبت به امام با گذر از حرم و توقف کنار ضریح، کامل نمی‌شود. در آموزه‌های رضوی، محبت حقیقی با معرفت آغاز می‌شود و با عمل به دستورات و سیره امام به کمال می‌رسد.

امام هشتم با مشی عقلانی خودشان، نشان دادند که پیروی از ولایت، یعنی حرکت بر مدار حقیقت و عدالت، نه بر اساس تقلید کورکورانه یا احساسات زودگذر. یکی از ویژگی‌های برجسته امام رضا (ع) آن بود که حتی در محیط پیچیده و پرآشوب سیاسی دربار مأمون، اصول دعوت الهی را فدای مصلحت‌های مقطعی نکردند. ایشان حقیقت اسلام را با زبان علم، استدلال و اخلاق، به گوش جهانیان رساندند. تبسم و مهربانی ایشان به‌اندازه قاطعیت و شجاعتشان در بیان حق، الهام‌بخش است.

 امروز ما که خود را زائر آن امام می‌دانیم، اگر بخواهیم زیارت ما اثرگذار باشد، باید این دو خصوصیت را در زندگی‌مان پیاده کنیم: عقلانیت در تصمیم‌گیری و مهربانی در رفتار. عقلانیتی که ما را دربرابر موج شبهات، هیجانات و فضای پرالتهاب امروز حفظ کند و مهربانی‌ای که ما را نسبت به درد‌ها و مشکلات جامعه بی‌تفاوت نکند. زیارت مسئولیت‌آفرین یعنی بازگشت از مشهد با اندیشه‌ای تازه و عزم برای تغییر.

ممکن است آن تغییر کوچک باشد؛ مانند ترک یک رفتار نادرست در خانه، یا آغاز یک عادت پسندیده در محیط کار؛ اما همین گام‌های کوچک، اگر با اخلاص برداشته شوند، ما را به مکتب رضوی نزدیک می‌کنند و اثرشان در محیط پیرامون ما دیده می‌شود. مشهد، فقط شهری با معماری‌های باشکوه یا صحن‌های پرنور نیست؛ آزمایشگاهی است برای تمرین سبک زندگی الهی. تمرینی که از حرم آغاز می‌شود و در کوچه‌های شهر، میان تعامل با هم‌سفران و میزبانان، خود را نشان می‌دهد.

زائری که در شلوغی صحن‌ها حقوق دیگران را رعایت می‌کند یا در بازار شهر از انصاف در خرید‌و‌فروش غافل نمی‌شود، درحقیقت پیام امام را فهمیده و در عمل به آن پایبند مانده است. آنچه امام رضا (ع) از ما می‌خواهد، نه فقط سلامی بر زبان، بلکه عهدی در دل است؛ عهدی برای پاسداری از کرامت انسان، برای ایستادگی دربرابر تباهی و برای کاستن از آلام دیگران. 

این عهد، یک برنامه روزانه می‌خواهد؛ از گفتار سنجیده گرفته تا پرهیز از ظلم، از یاری همسایه گرفته تا مشارکت در کار‌های خیر اگر هر زائر، دست‌کم یک اقدام نیک و ماندگار را به نیت امام رضا (ع) در زندگی جاری کند، مشهد هر روز به شهری مهربان‌تر و جهان به مکانی زیباتر بدل خواهد شد. سفری که با شوق آغاز می‌شود و با مسئولیت ادامه می‌یابد، حقیقتی است که می‌تواند نام «زیارت» را جاودانه و اثرگذار کند. 

در پایان باید گفت سفر زیارتی موفق آن نیست که تنها حال خوشی لحظه‌ای به ما بدهد، بلکه سفری است که با بازگشت، خانواده، محله و شهرمان نیز بهره‌ای از نور ولایت ببرند. امام رضا (ع) چراغی است که اگر با معرفت به سوی او برویم و با مسئولیت بازگردیم، تا همیشه مسیرمان را روشن نگه خواهد داشت.