به گزارش شهرآرانیوز؛ تولید کتاب‌های دفاع مقدس در ایران ابعاد گوناگونی دارد. شماری از کارشناسان معتقدند کیفیت پایین برخی آثار ـ از جمله در فرم، زبان و تصویرگری ـ چالشی جدی در این حوزه است. افزون بر این، تکراری بودن عناوین کتاب ها، کتاب سازی در بعضی موضوعات و حوزه ها، غفلت از سوژه‌های بکر، ضعف در تبلیغ و عرضه، نبود آمار دقیق و کم کاری در پایش وضعیت تولیدات را می‌توان از جدی‌ترین مشکلات این حوزه دانست.
در این زمینه، اولویت دادن به سوژه‌های کمتر پرداخته شده، تشویق به تحقیق و پژوهش، مستندسازی و گردآوری میراث شفاهی، تهیه آمار دقیق، تحلیل جنگ و ـ با توجه به اهمیت انتقال ارزش‌ها به نسل جدید ـ توجه ویژه به تولید آثار برای کودکان و نوجوانان، می‌تواند در جهت دهی آثار تولیدی در این حوزه نقش مهمی داشته باشد.
آنچه در ادامه می‌آید، بخشی از گفت وگوی محسن مهرآبادی، مدیرعامل «مجمع ناشران دفاع مقدس»، با «ایبنا» ست که در آن به برخی چالش‌های اصلی نشر این حوزه، از جمله کمیت گرایی، کتاب سازی و کلیشه زدگی، اشاره شده است.
آسیب و چالش عمده تولید کتاب در حوزه دفاع مقدس چیست؟
آسیب جدی در تولید آثار دفاع مقدس را کمیت گرایی همکاران فعال این حوزه می‌دانم. اگر کمی از این کمیت گرایی بکاهند یا سرعت آن را تا حد معقولی کاهش دهند و تمرکز خود را بر کیفیت آثار تولیدی قرار دهند، وضعیت دگرگون خواهد شد. مسئله اینجاست که اندکی از همکاران در این حوزه از هر ترفندی استفاده می‌کنند تا با کتاب سازی از یک محتوای واحد چندین نوع اثر و محصول تولید کنند و از یک اثر چندین نسخه مختلف از سوی ناشران خصوصی، دولتی و خصولتی‌ها منتشر و روانه بازار می‌کنند که این رویه در دولتی‌ها و خصولتی‌ها بیشتر دیده می‌شود.
آیا مجمع برای هدایت و سامان دهی تولید محتوا در این حوزه اقدامی انجام داده است؟
نمی‌توانیم سامان دهی یا اقدام خاصی در این حوزه انجام دهیم، چون این کار با دستور یا سفارش انجام شدنی نیست، زیرا ناشران را دچار محرومیت کرده و ممکن است آن‌ها را در مقابل ما قرار دهد. فقط می‌توانیم در حوزه آموزشْ یک سری اقدامات انجام دهیم. البته به طرحی با عنوان «بانک ایده» یا «مخزن اطلاعات» هم رسیدیم، یا اینکه دسترسی ناشران را به مخازن اطلاعات برای انجام پژوهش تسهیل کنیم.
بااین حال، همان طور که در اساسنامه هم پیش بینی شده است، مجمع توانایی برگزاری دوره‌های آموزشی و ارتقای دانش فنی ناشران را دارد، اما به دلیل در اختیار نداشتن بودجه نتوانسته این کار را انجام دهد. همین جا اعلام می‌کنم، اگر روزی مؤسسه یا وزارتخانه‌ای این هزینه‌ها را تقبل کند، همکاران را آموزش دهیم و بانک ایده یا مخزن اطلاعات را برای تحقیق و پژوهش در اختیار همکاران قرار دهیم.
معتقدید که راهکار‌های مجمع برای غنا بخشیدن به وضعیت تولید کتاب‌های دفاع مقدس چیست؟
به نظر من، «مجمع» در جایگاهی نیست که بتواند به تنهایی و بدون توجه به سیاست‌های کلی کشور، برای این موضوع راهکار ارائه دهد. اما از منظر یک مجموعه، یک مؤسسه و حتی ـ در سطحی پایین‌تر ـ از نگاه یک ناشر دفاع مقدس که از سال ۱۳۶۸ در این حوزه فعالیت کرده و در تمامی عرصه‌های تولید، توزیع و ترویج آثار حضور داشته‌ام، چند نکته را می‌توان مطرح کرد که بیشتر برگرفته از تجربه شخصی است.
بهترین کمک، ایجاد بوم سازگاری سالم است؛ یعنی برقراری تعادل میان توانمندسازی ظرفیت‌های فردی ناشران و شکل گیری دوباره نوعی تخصص گرایی براساس حوزه‌های علاقه مندی آن ها. این تمرکز، همراه با حمایت‌های مالی و انگیزه‌های اقتصادی، می‌تواند ناشران را به روز‌های اوج بازگرداند.
با دراختیارگذاشتن دانش، ابزار، آموزش و منابع موردنیاز و نیز متصل کردن ناشران به شبکه‌های تولید، توزیع و ترویج، می‌توان شرایطی فراهم کرد تا کتاب‌های آن‌ها هم دیده شود و هم فروش برود. همچنین باید با کیفی سازی آثار از طریق استانداردسازی و اعطای جوایز به کار‌های استاندارد، ناشران را به تولید آثار ارزشمند تشویق کرد.
هدف باید این باشد که ناشر از یک مونتاژکار صرف به یک تولیدکننده فعال و خلاق تبدیل شود. باید در نشست‌ها و مجامع، ناشران را دعوت کرد تا صرفا زینت المجالس نباشند، بلکه به ایده‌ها و انتقادهایشان گوش داد و برای بهبود کار، راهکار یافت.
«مجمع» می‌تواند بر آموزش همکاران ناشر نیز تمرکز کند. بااین حال، چون یک سازمان مردم نهاد است و سرمایه‌ای از خود ندارد، باید منابع مالی را جذب و در جهت سرمایه گذاری برای اعضا هزینه کند. تحقق این اهداف منوط به حمایت واقعی وزارت فرهنگ، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، سپاه و سایر نهادهاست تا بتوان کیفیت کتاب‌های این حوزه را ارتقا داد.
برای عبور از کلیشه‌های رایج در تولید برخی از کتاب‌های دفاع مقدس چه باید کرد؟
اگر عبور از کلیشه‌ها به معنای یافتن زبان و بیان نو و اثرگذار برای انتقال ارزش‌های مورداحترام باشد، خوب است؛ حرف بدی نیست، بایسته و شایسته است. اما این امر به همین سادگی رخ نمی‌دهد و نیازمند شجاعت، خلاقیت و اعتمادسازی به آدم‌هایی است که می‌خواهند روایت جدیدی از به ظاهر کلیشه‌ها بدهند.
به همین دلیل، شجاعت برای پرداختن به سوژه‌های غیرتکراری، خلاقیت در فرم و قالب، و اعتماد، با یک روایت چندلایه و پیچیده لازم است تا بتواند با نسل امروز ارتباط مؤثری برقرار کند. نسل امروز گمان می‌کند که از این کلیشه‌ها دور افتاده یا آن‌ها را نمی‌پذیرد. معتقدم در این حوزه باید جان تازه‌ای در پس این راه تجربه کرد، زبان و بیان نویی خلق کرد، مخاطبان جدیدی را کشف و خود را آماده راه‌های نرفته جدید کرد.