بارورسازی ابرها، طرحی قدیمی با وعده‌های تازه | تکرار یک تجربه ناموفق در راه است؟

به گزارش شهرآرانیوز، عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، امروز اعلام کرد که سازمانی مستقل برای بارورسازی ابر‌ها در کشور ایجاد شده و برنامه‌های گسترده‌ای در این زمینه در حال اجراست. او وعده داد که در صورت ورود ابر‌های باران‌زا به کشور، عملیات بارورسازی انجام خواهد شد و مردم از آبان یا آذرماه امسال آثار آن را مشاهده می‌کنند.

 علی‌آبادی همچنین گفت: «بارورسازی ابر‌ها در جهان سابقه دارد، اما در ایران موضوعی جدید است و امیدواریم نتایج آن به‌زودی قابل مشاهده باشد.»

با این حال، این سخنان در حالی بیان می‌شود که برخلاف ادعای وزیر، بارورسازی ابر‌ها در ایران سابقه‌ای طولانی دارد و موضوع تازه‌ای نیست. نخستین تلاش‌ها در این زمینه به دهه ۱۳۴۰ بازمی‌گردد؛ در سال ۱۳۴۶ دولت وقت با همکاری کارشناسان آمریکایی پروژه‌ای آزمایشی را آغاز کرد که به نتیجه قابل‌توجهی نرسید. در سال ۱۳۴۷ نیز ماده ۱۹ «قانون آب و نحوه ملی‌شدن آن» وزارت آب و برق وقت را موظف کرد از روش‌های مختلف، از جمله بارورسازی ابرها، برای تأمین منابع آبی استفاده کند.

در ادامه، طی سال‌های ۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷ با همکاری یک شرکت کانادایی، عملیات بارورسازی به‌وسیله هواپیما و ترکیبات یدید نقره در محدوده سد کرج و جاجرود انجام شد. پس از انقلاب نیز بین سال‌های ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۴ بارورسازی ابر‌ها به‌صورت زمینی، عمدتاً در ارتفاعات شیرکوه یزد، پیگیری شد تا اینکه در سال ۱۳۷۵ «مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها» تأسیس و از سال ۱۳۷۶ فعالیت رسمی خود را آغاز کرد.

در حالی‌که وزیر نیرو از تجربه کشور‌های دیگر سخن می‌گوید، واقعیت آن است که حتی قدرت‌های بزرگی، چون آمریکا، روسیه و چین نیز نتوانسته‌اند از پروژه‌های اقلیم‌مهندسی به نتایج قطعی و مؤثری دست یابند. پروژه معروف «هارپ» در آمریکا کنار گذاشته شده و وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده در کشور‌هایی مانند کانادا، روسیه، اروپا، استرالیا و چین نشان می‌دهد که امکان کنترل اقلیم یا تولید مصنوعی باران هنوز تحقق نیافته است. سازمان ملل نیز در همین راستا توصیه کرده کشور‌ها پروژه‌های پرهزینه‌ای مانند تغییر مسیر باد یا ساخت ابر مصنوعی را متوقف کنند.

این در حالی است که با گذشت بیش از یک سال از آغاز به کار دولت چهاردهم و وزارت علی‌آبادی، عملکرد وزارت نیرو در مدیریت بحران انرژی و آب همچنان با انتقاد‌های جدی روبه‌روست. تابستان امسال با برنامه‌های ناتمام قطع برق سپری شد و اکنون نیز در آستانه فصل بارش، اتکا به بارورسازی ابر‌ها، روشی که تاکنون در هیچ نقطه‌ای از جهان موفقیت قطعی نداشته است، نگرانی‌هایی را درباره راهبرد‌های آبی کشور ایجاد کرده است.

در شرایط فعلی، پرسش اصلی این است که وزارت نیرو چه تدابیر عملی و پایدار برای مقابله با بحران آب در پیش گرفته است؟ تأخیر در ارائه برنامه‌ها در آغاز سال زراعی جدید، بیش از هر چیز نشانگر کاستی‌ها و ضعف‌های مدیریتی در این حوزه است؛ مسئله‌ای که باعث شده برخی ناظران با بدبینی به وعده‌های تازه نگاه کنند و راه نجات را نه در فناوری، بلکه در تدبیر و مدیریت صحیح منابع جست‌و‌جو کنند.

تابستان با جداول نصفه و نیمه و قطع برق به پایان رسید و حالا پاییز و زمستان در راه است و طرح بارورسازی ابر‌ها دوباره مطرح شده است. این پدیده، به عقیده بسیاری از کارشناسان محیط زیست، تاکنون در هیچ نقطه‌ای از جهان موفقیت قابل‌توجهی نداشته و سازمان ملل نیز توصیه کرده است که کشور‌ها پروژه‌هایی مانند تغییر مسیر باد یا تولید مصنوعی ابر را کنار بگذارند.

عملکرد وزارت نیرو در گذشته نشان داده که نمی‌توان چندان به موفقیت اقدامات این وزارتخانه خوش‌بین بود؛ بنابراین شاید بهتر باشد همچون داریوش کبیر، به دعا و توکل روی آوریم و از خداوند بخواهیم کشورمان را از خشکسالی، دشمن و دروغ حفظ کند.