عزاداری‌ محرم لغو شدنی نیست

شیوع مجدد کرونا و افزایش آمار مبتلایان در کشور تاکنون نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. از این رو، با نزدیک شدن به ماه محرم، این امکان وجود دارد که رعایت نکردن برخی پروتکل های بهداشتی از سوی مردم، آمار ابتلا و مرگ این بیماری را افزایش دهد.

در همین رابطه، یک جامعه شناس گفت: ممکن است عده ای ولو صاحب‌نفوذ بگویند نباید مراسمی برگزار شود ولی این را از نظر جامعه شناختی فرهنگی ایرانیان می گویم که اگر تصمیم گیران به این سمت روند که مراسمی برگزار نشود، بازتاب تندی به دنبال خواهد داشت و مردم واکنش نشان می دهند.

عماد افروغ در این باره به جماران گفت: همان روزهای اول شیوع کرونا، به این مسأله توجه داده شد که برخورد صفر و یک با پدیده لایه مندی چون کرونا کار درستی نیست. نباید کرونا را صرفا پدیده ای طبیعی می دیدیم که متاسفانه این گونه شد. حتی در نگاه طبیعی نیز اگر از همان ابتدا نگرشی لایه مند می داشتیم، بدین معنا که این پدیده لایه های طبیعی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و حتی الهیاتی دارد، طور دیگری برخورد می کردیم و سیاست گذاری ها نیز به شیوه دیگری انجام می شد.

افروغ ادامه داد: حداقل در همان بخشی که مربوط به فاصله فیزیکی است و به اشتباه به آن فاصله اجتماعی گفتند، باید به این مسأله توجه می کردیم که ابعاد فرهنگی و اجتماعی قضیه را لحاظ کنیم و فقط برخوردی مکانیکی با این پدیده نداشته باشیم. نباید صرفا از مردم خواسته می شد تا بیرون نروند. تصمیم گیران باید می دانستند با چه ملتی رو به رو هستند. با ملتی که اهل گشت و گذار، تفریح و دید و بازدید است.

او بیان کرد: باید به نحو میانه ای رفتار می شد تا به صورت مدیریت شده افراد می توانستند دید و بازدید خود را هم داشته باشند. هنوز هم بر این باورم که تصمیم گیران حوزه کرونا باید مدیریت شده رفتار کنند و تدابیری بیندیشند که در عین این که محدودیت هایی برای مهار این بیماری وضع می شود، محدودیت ها جنبه آزاردهنده نداشته باشد.

این جامعه شناس گفت: متاسفانه در مقطعی فاصله های فیزیکی را تشدید کردند تا این که یک مرتبه این موضوع، با برنامه و بی برنامه، با اراده و بی اراده، از اختیار خارج شد. دوره اول کرونا همانند جاده مه آلودی بود که ماشین ها در آن تلاش می کردند به یکدیگر برخورد نکنند اما به محض این که مه کنار رفت و جاده هم تبدیل به بزرگراه شد، زمینه بروز تصادف مهیا شد. امروز باید عبرت بگیریم برخورد صفر و یک نکنیم. باید مدیریت شده و ضمن رعایت تمهیدات پزشکی، تدبیری اتخاذ شود که مردم علاوه بر این که ماسک می زنند، بتوانند آمد و شدهای تاریخی و فرهنگی خودشان را به شکل محدود داشته باشند.

عماد افروغ بیان کرد: به علاوه روشن است که محدودیت های اعمال شده در فاصله فیزیکی، ضرر و زیان هایی برای اقشار پایین جامعه ایجاد کرده است و تقریبا تمام پیمایش های انجام شده بر مشکلات و هزینه های اقتصادی این اقشار تأکید دارند. اقشاری که معیشت روزانه آنها ایجاب می کند تا فاصله فیزیکی را کمتر رعایت کنند. مسئولین باید تمهیداتی بیندیشند و کمک خرجی آبرومندانه را برای این طیف در نظر گیرند. در واقع باید سیاست های رفاهی ای در نظر گرفته شود تا این اقشار کمتر آسیب ببینند.

افروغ گفت: اتفاقاتی که بعد از کرونا افتاد، می توانست در ابعاد مختلفی مدیریت شده تر باشد. نه این که یک مرتبه مردم با موجی از گرانیِ رها شده و البته برنامه ریزی شده روبه رو شوند. این گرانی بلاتوجیه درباره تمام اقلام «مبتلا به» زندگی مردم دیده می شود. از اقلام مصرفی روزانه گرفته تا زمین و ماشین و ... وظایف کنترلی و نظارتی دولت در دوره کرونا سنگین تر می شود. به نظرم مسئولین کشور اوضاع را رها کرده اند و نقش کنترلی و نظارتی خود را نادیده گرفته اند.

وی گفت: دولت به معنی عام حتی از دستاوردهای کرونا نیز مراقبت نکرد. معتقدم با توجه به جایگاهی که دولت در کنترل و نظارت دارد، نتوانست از دستاوردهای مثبت کرونا در شیوع موج اول برای کاهش قیمت ها استفاده کند و جلو ضرر و زیان های بیشتر را بگیرد. امروز هم هیچ مانعی وجود ندارد که بتوانیم شرایط مثبت دوره کرونا را احیاء کنیم. اتفاقا در اثر احیای آن شرایط است که بسیاری از موارد حالت عادی تری پیدا می کند و روند افزایشی قیمت ها تعدیل می شود.

وی گفت: درست است خیلی ها می گویند «ویروس منحوس کرونا»، و از جهات زیادی از جمله تلفات انسانی و هزینه های فراوان آن نیز یک ویروس منحوس است، اما بنده هیچ گاه و در کل نتوانستم آن را منحوس بدانم. زیرا احساس کردم اتفاق مبارکی رخ داده است. مسلما هر اتفاق مبارکی هزینه هایی هم دارد، مسئولین می توانستند با سیاست گذاری های صحیح جلو ضرر و زیان ها را بگیرند. کرونا رابطه انسان با خود را دگرگون کرد و به موجب آن انسان «خود واقعی» خودش را کشف کرد. همچنین رابطه اش با «دیگری» نیز تغییر کرد و نوع دوستی و همبستگی او افزایش یافت.

افروغ بیان کرد: ما تجلی همبستگی را در دوره کرونا دیدیم. همچنین در این دوره رابطه انسان با طبیعت عوض شد. دگرگونی رابطه انسان با طبیعت را دست کم نگیریم. اتفاقا تحلیل بنده از ابتدا این بود که کرونا انتقام و واکنش طبیعت است. آن نوع طبیعت شناسی ای که بر این باور بود که طبیعت بی روح و بی غایت بوده و قدرت واکنش ندارد، می بیند که طبیعت، چگونه قدرت آگاهانه خود را به رخ می کشد.

او اظهار داشت: کرونا تحولی در رابطه انسان با ساختارهای اجتماعی و اقتصادی به وجود آورد. همچنین موجب ضربه به سرمایه داری شد که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. یک بار دیگر ما امر جهانی واقعی را لمس کردیم نه جهانی سازی سرمایه داری را. ما جهانی شدن واقعی را شاهدیم. یعنی ویروسی که همه را دربرگرفته است و نژاد و هویت و طبقه نمی شناسد، یکی از تجلیاتش به وجود آمدن جنبش ضد نژاد پرستی ای است که در آمریکا رخ داد، گونه ای عام گرایی و نفی و فروپاشی مرزها و اعتباریات کاذب.

این جامعه شناس با بیان این که باید همه این مسائل را با هم دید و واکنش نشان داد، گفت: متاسفانه متناسب با شأن انقلاب اسلامی، جایگاه و ملزومات و الزاماتش رفتار نمی کنیم و روزمره می اندیشیم. تا زمانی که این گونه است نمی توانیم عبرت بگیریم و سیاست گذاری های درست و اعمال متناظری داشته باشیم. به نظرم امر مبارکی به نام کرونا رخ داد و ما می توانستیم خیلی از دستاوردهای آن را تجربه کنیم، ولی قدر ندانستیم.

وی ادامه داد: برای نمونه، در این دوره یکی از اقدامات خوب قوه قضائیه این بود که زندانیان را آزاد کرد. باید دید آیا با آزاد شدن زندانیان اتفاقی افتاد؟ اتفاقا طی گزارشی که در جلسه شورای فرهنگ عمومی ارائه شد، در موج اول کرونا علاوه بر کاهش نرخ طلاق و خودکشی، آمار سرقت نیز پایین آمده است. به هر حال، با توجه به تعریف غلطی که از جرم و مجازات می شود، اقدام قوه قضائیه ستودنی بود. حبس مجازاتی اسلامی نیست و کرونا باعث شد که ما این موضوع را بهتر و بیشتر لمس کنیم.

افروغ با تاکید بر این که منظورش از اصطلاح «دولت» در این مصاحبه تنها قوه مجریه نیست، در پاسخ به پرسشی درباره مجلس یازدهم و شعارهای انقلابی آن گفت: هرچند بنای موضع گیری سیاسی ندارم اما ملاک حرف نیست «عمل» است. منتظر می مانیم تا ببینیم چه اتفاقی در عمل رخ می دهد. آیا حال مردم خوش یا ناخوش تر می شود؟ معتقدم به اندازه کافی حرف بدون عمل شنیده ایم. حرف هایی که با شور انقلابی، اصلاح طلبی یا عدالت طلبی مطرح شده است. بنابراین باید ببینیم چه اتفاقی در عمل رخ خواهد داد. این را در راستای آگاهی بخشی به مردم می گویم که به عمل اشخاص نگاه کنند و دیگر توجه خود را معطوف حرف نکنند.

وی درباره ضرورت برگزاری مراسم عزاداری در ماه محرم نیز گفت: نمی گویم این قبیل مراسمات برگزار نشود. زیرا سنتی دیرینه است و عهد و پیمانی ریشه دار محسوب می شود که مردم با خدا و امام شهید خود بسته اند. هر ساله نیز این میثاق و عهد و پیمان تکرار می شود.

این جامعه شناس ادامه داد: نمی توان به مردم گفت مراسم عزاداری امام حسین(ع) را برپا نکنند. چنین امری شدنی نیست ولی می توان این مسأله را مدیریت کرد. باید برپایی مراسم و حفظ موارد بهداشتی را با یکدیگر جمع و ادغام کرد. نباید این موضوع را رها کرده یا این که بگویند مراسمی نباشد. مخصوصا درباره عزاداری های امام حسین(ع) که تاریخ می گوید اگر منعی برایش وجود داشته باشد، واکنش های تندی به همراه خواهد داشت. در اینجا علما باید وارد قضیه شده و آگاهی بخشی کنند و شرایط خاص کرونایی را برای رعایت فاصله فیزیکی و موازین بهداشتی و همنوا با مسئولان بهداشتی کشور، گوشزد کنند.

او در پایان گفت: مسئولین باید با متولیان هیئات جلسه بگذارند و آنها را توجیه کنند. تلویزیون و روزنامه ها نیز باید آگاهی بخشی کنند. تا علاوه بر برگزاری مراسم، نکات بهداشتی هم رعایت گردد. ممکن است عده ای ولو صاحب نفوذ بگویند نباید مراسمی برگزار شود، ولی این را از نظر جامعه شناختی فرهنگی ایرانیان می گویم که اگر تصمیم گیران به این سمت روند که مراسمی برگزار نشود، بازتاب تندی به دنبال خواهد داشت و مردم واکنش نشان می دهند.

منبع: ایسنا